Недела, 29 Декември 2013 15:55
Доколку не би постоеле големите луѓе и настани во историјата на Македонија би се изгубила можноста за наше препознавање меѓу нациите, а без нивните подвизи, дела и херојства би била празна историјата и културата на нашиот народ.
Ова го порача премиерот Никола Груевски на денешната промоција на капиталната едиција во девет тома „Пишаната оставина на Павел Шатев“ во Музејот на македонската борба за независност и самостојност.
Тој посочи дека едицијата нуди директни сведоштва за еден огромен период од историјата на Македонија.
- Се наоѓаме пред оставштината на големиот македонски гемиџија, револуционер и политичар Павел Шатев, човекот кој повеќе од 50 години активно и служеше на идејата за ослободување на Македонија. Едицијата е од особено значење зашто вакви пишани сведоштва, мемоари и осведочени сеќавања на револуционери кои оставиле значаен белег во македонската историја се прилично ретки. За среќа постојат и дејци, како што е Павел Шатев, кои успеале да запишат дел од она што го проживеале и за што се залагале и жртвувале во минатото, нагласи Груевски.
Ваквите записи, додаде, со години биле криени и преместувани од едно место на друго и од држава во држава за да не паднат во рацете на оние кои му мислеле лошо на македонскиот народ.
- Благодарение на ќерката на Павел Шатев, Милка Шатева овие записи успешно се зачувани и денес се отпечатени во Македонија. За жал Милка Шатева не дочека да присуствува на оваа промоција, но сепак го исполни својот завет и желба, се што има од својот татко да остане во Македонија, рече Груевски.
Министерката за култура Елизабета Канческа-Милевска посочи дека по цели 62 години од смртта на големиот македонски револуционер македонската научна јавност и читателската публика во нашата држава, за првпат ќе има можност, изворно да се запознае со неговото дело гледано низ призмата на неговата публицистичка активност.
- Денеска ја промовираме капиталната едиција во девет тома, „Пишаната оставина на Павел Шатев“, која е проект на Министерството за култура, преку кој се обидуваме пред светот да ја презентираме нашата вистина, вистината за Македонија, потенцира Канческа-Милевска.
Нагласи дека во богатата оставина на Шатев се зачувани повеќе трудови за историјата на Македонија, кои според опфатот на историските периоди ја зафаќаат речиси интегралната историја на која, како што рече, Шатев и ги посвети последните години од животот, користејќи референтни историски извори и цитирајќи релевантна светска литература.
Павел Шатев е познат како еден од најистакнатите македонски револуционери, политичари, публицисти и државници бидејќи бил прв министер за правосудство. Но тој е познат и како плоден македонски историограф кој своите ракописи ги пишувал на научна основа и затоа може да се каже дека тој е прв македонски историограф, рече стручниот редактор и автор на предговорот д-р Зоран Тодоровски.
Прецизира дека оставнина на Шатев е многу голема и пред се се сосотои од ракописи посветени на историјата на Македонија, на македонското револуционерно движење и на истакнати македонски револуционери.
Новинарот и публицист Предраг Димитровски, кој го изврши изборот и преводот на ракописите, смета дека лик како Павел Шатев заслужува големо внимание во домашната научна и публицистичка јавност.
- Тоа што тој го пишувал пред 70 години, а и денес не губи од својата актуелност, всушност е нов придонес во македонската историографија и историја. Шатев е неисцрпен извор, предизвик за нови истражувања и многу работа, рече Димитровски.
Тој посочи дека Милка Шатева можеше да прави што сака со ракописите на нејзиниот татко, но сепак, како што рече, се одлучи да му ги даде нему, на еден македонски новинар.
Промоторот Јордан Плевнеш потенцира дека Павел Шатев има бурна и вулканска биографија како ретко кој во светската историја.
- Тој преживеа неколку империи, монархии и комунистички диктатури, неколку фашистички судски егзекуции, но не ја преживеа само комунистичката диктатура на својот сопствен народ. Од бунарот на историјата денеска излегуваат деветте тома и доаѓаат како деветте кругви на пеколот и девет гласници со глас на гулаб од Светиот Дух и Македонија се соочува со својот погонет и забранет мит што ја одбележа светската историја на Балканот, Павел Шатев, рече Плевнеш.
Едицијата содржи обемен фонд на документи поврзани со животот и дејноста на Павел Шатев, голем број објавени и необјавени трудови, статии, материјали, ракописи и фотографии, како и негови мемоари. Ја подготвија „Македоника литера“ и Државниот архив на Република Македонија. Преводот на текстовите е на Предраг Димитровски, а стручната редакција и предговорот се на проф. д-р Зоран Тодоровски.
Деветте тома се базираат на 4.000 страници во ракопис оставина на Шатев. Првите четири тома се насловени „Историја на Македонија“, „Борис Сарафов – биографија“, „Спомени“ и „Полициско досие (досие УДБА)“. Петтиот том е „Записи за нацијата и државата“, шестиот „Македонија и балканскиот проблем“, седмиот е „Македонија под ропство“, осмиот е насловен „Документи“, а деветиот „Заточението во Сахара – Фезан“.
Павел Шатев е непосреден учесник и активен сведок на речиси сите етапи на македонското револуционерно минато: учесник во солунските атентати во 1903 година, активист во организациите на македонската емиграција во Бугарија и член на раководството на Македонската емигрантска федеративна организација и на ВМРО (Обединета). По ослободувањето на Македонија се вклучил во државниот и политичкиот живот на новата македонска власт со членувањето во АСНОМ, како член на првата влада на Федерална Македонија, како министер за правосудство, потпретседател на Президиумот на АСНОМ и сојузен пратеник во Уставотворното собрание на Југославија.
Павел Шатев е роден во Кратово на 15 јуни 1882, а почина во Битола на 30 јануари 1951 година.
Извор: Министерство за култура на Р. Македонија
