логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

TViTer654

Светители и грешници на новото време

„Гилеад не го интересираат  децата. Гилеад го интересира  моќта. Традиционалните вредности, старомодниот начин на живот, домашниот леб, сето тоа се заднини и одвлекување на вниманието.“ (Командант Лоренс, „Приказната на слугинката“, сезона 4)

Јас сум пасиониран гледач на серијата „Приказната на слугинката“. И покрај негативните критики што ги доби веќе по првата сезона, серијата не само што не ги губи обожавателите, туку станува еден вид културен феномен чии ликови, нивните костими и сценографија, од моментот кога се појавија на екраните, стануваат еден вид симбол на бунт против разни репресивни закони, кои неминовно, под превезот на заштита на хуманизмот, се наметнуваат низ светот.
            Критичарите велат дека серијата можела да заврши по првата сезона. Сите останати, сметаат тие, се само комерцијално продолжување на агонијата на главниот лик во измислената тоталитарна држава Гилеад, од која таа веќе имаше шанса да избега уште во првата сезона. Сепак, големата естетика и симболика на серијата, која јасно се влева од светот на уметноста кон оваа наша тажна реалност, недвосмислено се спротивставува на критиката и нè вовлекува лице в лице со фактот дека не можеме да избегаме од злото. Тоа се враќа без разлика колку пати му „стоиме на глава, а тоа и понатаму не гризе за петата“. Што не значи дека треба да престанеме да се бориме.
             Не сакам да го продолжувам текстот со прераскажување на серијата и романот на Маргарет Атвуд, врз основа на чии мотиви е создаден, но заради читливост на следните редови, само накратко ќе кажам дека „Приказната на слугинката“ е историја за утописката држава Гилеад, создадена на територијата на САД, репресивен систем, насилна идеологија која ја наоѓа својата основа во фанатичната религиозност (се однесува на јудео-христијанството, и преку самото име на државата, која го пронаоѓа своjот пандан во Библијата и преку паралели со библиски фигури чии имиња се дадени на одредени групи; „Марта“, „Језавела“ ).
           Државата ја темели својата идеологија на највисоката цел за зачувување на човечкиот род во време кога жените масовно страдаат од стерилитет ширум планетата. Се разбира, како и во секој репресивен систем, од моментот на неговото основање, жителите се делат на подобни и неподобни, кои станале такви преку вршење на грев во некое време од своето минато против едно од правилата на ригидниот верски морал, кој е поставен на местото на државните закони („Фантизмот има религиозни извори, но лесно се префрла во националната и политичката сфера“ - Н. Берѓаев”), со што станува подреден на подобните и избраните за да им служи. Жените се најекспонирани и поради нивната природна особеност да раѓаат и поради вековната послушност кон нивните сопрузи, која сè уште се негува во фанатичните религиозни групи.
             Приказната за Џун, затворена во Гилеад и претворена во слугинка која треба да им даде потомство на своите неплодни господари преку бизарен чин на зачнување, навистина можеше да заврши по првата сезона. Иако имаше можност да избега со детето во раце, Гилеад сè уште постои, неговата морничава организација не завршува со бегството на една жртва чија траума по монструозното религиозно-тоталитарно мачење останува и бегството од неа не ја решава. Секако, серијата, како и секој комерцијален проект од ваков тип, го става акцентот на тензичноста, со враќање на главниот лик на истите вилици од почетокот, скандализирање на гледачите, но психолошкиот поттекст на трауматизираниот главен лик кој продолжува и по напуштањето на Гилеад, создава силна основа за продолжување на приказната. Бидејќи не постојат конвенционални методи на терапија (како што се гледа во подоцнежните сезони) кои можат да го преработат тоа што останува. А остануваат стравот и омразата.
Но, омразата може да се манифестира на различни начини. Во серијата ѕверската суровост е прикажана во безброј нијанси, но и волјата за живот (која исто така има врска и со омразата, желбата за одмазда или исправање на неправдата) благодарение на која жртвите продолжуваат понатаму.
             Во четвртата сезона, веќе омразена од критичарите, Џун го напушта Гилеад, но траумата, омразата кон угнетувачите и гневот, поради нејзината ќерка која сè уште е затворена во Гилеад, прават да нема никакво чувство на слобода. Таа оди на еден вид групна терапија специјализирана за траумите на жртвите од Гилеад, каде што тие учат да живеат, да продолжат понатаму, но таа не успева или едноставно не сака. Во еден одлучувачки момент таа дури изјавува дека „омразата треба да се легализира“. И навистина, омразата е само емоција, како и секоја друга, која културолошки имаме потреба да ја закопаме, плашејќи се што се таа може да произведе. Суштински, не само што не мора ништо да роди, туку може и да се преобрази и да ја насочи својата огромна моќ токму во својата спротивност.
             Сведоштвата од времињата на најголемите страдања и најгрозоморните инкарнации на темната страна на човечкиот род (за ова веќе пишував, ги спомнав Левинас, Франкл и хероината Светлана Алексиевич), за луѓе кои на необјаснив начин бегајќи од вилиците на смртта, им помогнале на своите угнетувачи, зборуваат во прилог на ова. Тие мразеле, но не само што не ја отелотвориле   таа емоција во деструктивен чин, туку ја трансформирале во милосрдие. Навистина, омразата е легитимно чувство што постои во светот направен од кал уште од Каин, и не постои начин да се стави забрана на емоциите. И тоа е дел од нашата мачна сложеност, единствената вистинска сцена на подвизи, и ако не постои, љубовта како нејзина секогаш посакувана спротивност, губи на својата чудесност.
Опасноста од омразата лежи и во нејзиното маскирање како правда, или уште полошо, но поблиско до оние кои љубат инстант решенија, самоодбрана, па дури и милосрдие. Тогаш, не само што нема моќ да се трансформира, туку исклучиво непрестајно се умножува. Тоа е идеолошка омраза и по правило стои зад приказната за „општото добро“. Многу едноставно и лесно запаливо, но „општото добро“ едноставно не постои. Постои само „добро“, обично, едноставно наизглед, а над него љубов.
             Во четвртата сезона, авторите на серијата им дозволуваат на Џун и на неколку избегани слугинки да ја изразат својата омраза кон еден од најважните команданти и да му се одмаздат. Но, кај Џун, како што веднаш се забележува, тоа не влева задоволство и ниту за миг не го анестетизира внатрешниот немир. Веќе во следниот момент, кога ќе има можност да му се одмазди на својот исто толку суров мачител, сопругата на командантот, таа не само што нема да го направи тоа, туку како и  претходно споменатите необјасниви херои од војната кои не се во состојба да се осветат , таа во таа примарна животинска солидарност на жена кон жена, и помага да се породи. Ја мрази Серена, и се што претставува нејзината личност од моментот кога првпат ја запознала, но она што Серена го носи во себе и што Џун го раѓа од неа, а во исто време и од самата себе, е новиот живот кој на волшебен начин го уништува се она што во неа го создал Гилеад. А животот е секогаш дар, без разлика што велат за него идеологиите на сегрегација и дискриминација заради „повисоки цели“, и нема поголемо и повисоко добро од него.
            Сега, на самиот крај од петтата сезона, контроверзниот командант и еден од идејните творци на Гилеад, кој во исто време ги спроведува но  и се гнаси од законите на сопствената земја, објаснува дека целта е постигната. Единственото место на планетата каде децата се раѓаат е Гилеад. Сите жртви биле неопходни. Она што тој не го кажува, а што е јасен поттекст на неговата искрена исповед, е дека Бог (во чие име се прави сè) не постои, и нема кој „ од камен да ги подигне децата Авраамови “. Сè е во рацете на архитектите на новата реалност.
Тоа дека Он тоа можеби едноставно не го сака, тоа веќе не може да постои како опција.
              Религиозниот фанатизам инсистира на страв од една основна причина, ако му се верува на Берѓаев (и јас му верувам долго време), бидејќи фанатиците, всушност, не веруваат во Господ. Нивниот фанатизам е пополнување на празнината која Бог ја зазема кај верниот човек, а стравот и омразата се средства за воспоставување на таа атеистичка хегемонија над сите оние кои заради својата близина со Бога остваруваат одредена слобода.
               Кога од овој фанатизам ќе се роди идеологија и нејзините учители почнуваат да нè убедуваат дека е неопходно да стенкаме под што е можно поголем товар, доброволно, во овој веќе накриво организиран свет, заради некои замислени добра, можеме да бидеме сигурни, дека веќе длабоко сме навлегле во некој реален Гилеад.
              И ако животот, таков каков што е, кој ни го дарува слободната љубов Божја и кој преку подвиг, секојдневно го раѓаме од нашите утроби, почнуваме да го презираме, да го поднесуваме со болка и одвратност, затоа што го живееме на начин како што некој друг ни го креира, уверувајќи не дека, колку и да е мачно, „баш така треба“, не постои гаранција дека оваа Нова трансформација, на која се надеваме  и која (толку долго) ја чекаме, нема да биде ниту полесна, ниту позначајна.

 


Аутографи - Стојана Валан
Извор - teologija.net


Превод – Симеон Стефковски

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

dobrotoljubie

Наука и Култура

Септември 25, 2024
Zivko.Grozdanoski3

Интервју со Живко Грозданоски: ДПМ може да дејствува гласно, сложно и независно

Ми се чини дека надворешните предизвици, како на пример отсуството на соработка со некои членови (на Управниот одбор) на ДПМ, некои обиди за саботажа итн. (сè се тоа нешта што веројатно секогаш ќе ги има); па сега слабиот рејтинг на ДПМ меѓу членството и во…
Август 29, 2024
TviTER231

„РАДОСТА НЕ ДОАЃА САМА, ТАА МОЖЕ ДА ЈА ЗАСЕНИ ТАГАТА“ Академик Ќулавкова добитничка на наградата „Браќа Миладиновци“ на СВП

Пред 35 години, август 1989-та, ми беше доделена првата награда за најдобра поетска книга на годината, напишана на македонски јазик, ‘Браќа Миладиновци’. Тоа беше мојата книга ‘Жедби’, со поднаслов ‘Престапни песни’. Во неа, во шест циклуси, опеав неколку…

По премиерата на новиот филм „The Walk“ во Њујорк на двојната кандидатка за Оскар - Тамара Котевска

Ное 14, 2023 Филм, Театар 2021
Tamara.Kotevska
Работејќи од нејзините разговори со Асил и другите деца бегалци, режисерката направи…

„ПОЕЗИЈА ОД МАКЕДОНИЈА“ и „Версвил“

Авг 19, 2023 Литература 2538
TVIT762
Реномираното меѓународно списание за поезија „Версвил“, својот најнов број во целост го…

Беседи

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Како што постојат места на земјата на кои успева само еден вид растение и нема такви други места на кои истото растение би растело, така и во Црквата Христова постои...

 Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Незамисливо е да се биде христијанин без подвиг и крст. Оној што води лесен живот не може да се нарече христијанин. Некои луѓе отсекогаш верувале дека христијанин е оној кој...

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Тоа бил празникот на христијанското царство, кое се родило под закрилата на Крстот, во денот кога царот Константин го видел Крстот над кој пишувало:: „Со ова ќе победиш…” Тоа е...

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Во Ветената земја - Палестина, дадена на израилскиот народ од Бога, во планините на Галилеја се наоѓа градот Назарет. Во тоа време тој бил толку непознат и малку важен, што...

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Самиот тој, со својот начин на живот, е олицетворение на покајанието. И нормално, не би ни можел да биде повикан од Бог да проповеда покајание ако целата негова сила не...

БОГОРОДИЦА

БОГОРОДИЦА

„Испитувајќи што му е најпотребно на молитвеникот за да беседи со Бог, по кој пат доаѓа молитвата, Богородица го пронаоѓа свештеното тихување..., оддалеченост од светот, заборав на сè земно и...

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

И колку славно било Нејзиното успение! Со каква светлина сјаело Нејзиното пречисто лице. Колку прекрасно, неописливо, неспоресливо благоухание извирало од нејзиното пречисто, приснодевствено тело, како што пишува св. Дионисиј Ареопагит,...

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Многу е важно правилно да разбереме и да ги запомниме зборовите на тропарот на великиот празник на Успението на Пресвета Богородица: „... По Успението не си го оставила светот, Богородице...’’.Нејзината...

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

А и зошто Господ, пред почетокот на Преображението ги избира најглавните од апостолскиот лик и ги возведува со Себе на гората? Секако, за да им покаже нешто големо и таинствено....

« »

Најново од култура

Православен календар (2)

 

22/12/2024 - недела

Божикен пост (на риба)

Зачнувањето на Света Ана; Св. Ана, мајката на Пророкот Самуил; Преп. Стефан Новосјаен; Св. Софрониј, архиепископ Кипарски;
Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на св. Христови маченици Мина, Ермоген и Евграф 10 декември / 23 декември 2024

Тропар на св. Христови маченици Мина, Ермоген и Евграф 10 декември / 23 декември 2024

Велики сте вие Мино и Ермогене,кои лично Христово присуство вовашите страдања измоливте.Благодатта преку вас не само Евграфа туку и целото...

Тропар на светата Господова пророчица Ана мајка на Пророк Самоил 9 декември / 22 декември 2024

Тропар на светата Господова пророчица Ана мајка на Пророк Самоил 9 декември / 22 декември 2024

Се зарадува душата твоја во Господа,а таа радост по твоите молитви Христос ја пренесе на верните свои,о Ано смирена слугинко...

Тропар на светиот апостол Андреј Првоповикан 30 ноември / 13 декември 2024

Тропар на светиот апостол Андреј Првоповикан 30 ноември / 13 декември 2024

Како првоповикан меѓу апостолите,и брат на врховниот апостол,Андрее, моли го Владиката на сите,мир да ѝ подари на вселената,и на душите...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная