Живееме во тетовиран свет. Живееме во епоха на нов паганизам. Во општество што високо ги подига трубалните обележја на својата самопрогласена доминација врз родната планета. Силата на самоувереноста, или ароганцијата, на трагите и воинствените бои запишани на лицето од нашето присуство е озаконето во императивите на природната селекција. Светот останува на посилните, а не на помудрите, или подобрите. Дали тоа беше макијавелизам или дарвинизам? Прашањето, секако, е реторичко.
Во нашата колективна свест незапирливо избледнуваат идеалите на класицизмот. Проекциите за над-човекот како генијално животно со енциклопедиска ерудиција и префинет дух се заменети со антиутописките концепти за човекот-машина, трансформер со голема физичка сила и неисцрпен капацитет на електронска меморија, отелотворена во интерпланетарните дата-ресурси на WWW. Поголемиот дел од човештвото, особено помладата популација, онаа на која и припаѓа иднината, во секојдневната комуникација почесто се служи со говорот на кратенките, лозинките, сините потцртани линкови и веб-адресите, одошто со целовити, логични, течно изговорени реченици. Естетиката на изразот или стилските фигури веќе одамна се сметаат за анахронизам, или во најмала рака за трошење време и скапоцени мегабајти меморија. Сé е во функција на економијата на изразот.
Зборот ја губи силата во динамиката на современата култура на живеење и општење. Реториката на сликите и визуелните пораки диктираат ново устројство и нови модуси на она со што сакаме да се изразиме и со што сакаме да се идентификуваме себеси. Но, во колкава мера ваквите навидум нови начини на комуникација му помагаат на човекот да ја надмине оттуѓеноста? Да се охрабри да проговори. Да го слушне гласот на ближниот. Со сé пооскудните и поредуцирани средства за изразување и општење современиот човек сé повеќе наликува на некој пештерски предок, одошто на олицетворение на хуманистичките идеали што со векови го вртеа тркалото на човечките цивилизации.
Мудроста на општењето не е повеќе во нас, во сознателните сили на умот и срцето. Но, таа не е ниту во ортопедските помагала на мозокот, во екстерните мемориски единици на некое глобално складирање информации. Технолошките иновации во секој аспект на нашето живеење не нé направија подобри, ниту почовечни. Наместо тоа, почнуваме да пелтечиме, да испуштаме неартикулирани гласови и примитивни знаци, човечкиот глас го заменија електронски крцкања и шумови и ние комуницираме преку тие поднебесни созвучја; како некои нови дивјаци што заборавиле да се служат со својата словесна природа. Од позиција на објективен и непристрасен набљудувач, без пренагласено карикирање, имено, така делуваат секојдневните кореспонденции на жителите на денешново глобално село.
Како би можеле да ги споредиме, на пример, една и-мејл порака во која смајли со бели крилца и смајли со црни рогови се посадени меѓу зборовите на синтаксички масакрирана реченица (по правило без интерпункција), наспроти "Загубениот рај" на Милтон, на пример, "Божествената комедија" на Данте, или барем еден хаику на Мацуо Башо, иако намерата и во едниот и во другиот случај е да изразат некаква состојба на духот?
Денешницава што помпезно ја нарекуваме зрело доба на цивилизацијата, ја карактеризира осиромашена (или поточно екстремно поедноставена) визуелна комуникација, нов паганизам, којшто во споредба со визуелното мислење на авторите на пештерските мурали од палеолитот и тетовираните космогонии на полинезиските домородци, делува како блупринт од мизансценот при ритуалот на парење на некои инсекти.
Книги сеуште се пишуваат и печатат. Во големи тиражи. Тоа е прашање на престиж, а не на едукација. Затоа пораката ќе стигне до илјада пати побројна публика, ако според книгата е снимен филм. Конечно, еден отуѓеник, загубен во урбаната џунгла на современите мегалополиси, попрво ќе се обиде да се избави од анонимноста и да се изрази себеси преку спектраколор тетоважи со коишто ќе го покрие целото свое тело, одошто пишувајќи искрено исповедно писмо или отварајќи ја душата во непосреден разговор со некој свој близок. Светот е сé посиромашен за вербално заедничарење и чист допир на душата со душа.
Лицето на градовите и нивните историски и современи обележја исчезнуваат зад новата кожа, агресивниот епидерм на неонските билборди и рекламни паноа со дречливи пораки и гигантски извичници вперени директно во очите на минувачите. Станавме свет на слика и акција: GO FOR IT! TASTE THE HEAVEN! JAST DO IT! ENJOY! DON’T STOP!... Сé е подредено на идеологијата на незапирливо купување и продавање. Сé треба да помине низ дигестивниот систем на незаситното човечко око. Далеку од моќта за разбирање и поимање. Вистински пандемониум од бои и форми со микронски дози значење. И не само тоа, туку и целата философија на нашето постоење исповедана само со неколку букви. Едвам реченица. Дали е навистина тоа во што човекот верува денес? Дали вака мислиме?
Наместо да општиме со стилот и естетската порака на убавата архитектура и хортикултура во јавниот простор, со човечката мера на урбаните сензации, со животот кој циркулира околу нас, ставени сме во ситуација (свесно, или потсвесно) да се браниме од стихиите на исценираната Шангрила-илузија, којашто нé оддалечува од реалноста на не-безличното постоење, со шепот, или громогласно: Do you want me to seduce you? Is that what you`re saying?
Графитите во облик на калиграми, сигнатури или слики, дури и цели визуелни приказни, како стрип (comic book) што буквално експлодира од ѕидовите и ќошињата на метрополите, се глас од пустината на отуѓениот живот, што бара трошка внимание, што ги подава рацете за топла човечка прегратка.
Желни да се обратат некому, но немајќи кому, се обраќаат секому.
Дури и обичните патокази во јавниот простор: влез, излез, лифт, ескалатор, скали, тоалет, рецепција..., веќе не можат да се видат таблички со калиграфисан текст, туку само сликички со геометриски исчистени визуелни асоцијации на определената порака. Напатствие што може да се употреби било каде, без разлика на јазичните разлики. Во ваквата ориентација на стерилно примопредавање на информациите светот почнува сé повеќе да наликува на антисептична, климатизирана аеродромска чекална. Исчистена од човечка комуникација, но не и од информацискиот отпад што го задушува светот.
Најраспространета парадигма за рудиментирањето на словесната комуникација на современиот човек е феноменот на вербалната компресија во СМС-кратенките од типот: IOU, ASAP, DIY, 4U2, OMG!, RU OK?, B4, CU L&R, J2LYK, WUWH и.т.н. Човечкиот ум започнува да ја следи логиката на зипуваните пораки. Бинарната логика на антиномиите. Човечкиот глас занемува.
Човечките тела се покриени со тетоважи. Од темето до петиците. Веројатно три четвртини од целата човечка популација денес е обележана со овие пестротни фус-ноти на животот. По личен избор, на сила, во состојба на стеснета свест, од медицински причини, од религиозни причини, како израз на бунт, како лекомислена имитација. Слики и стилизирани текстови што треба нешто да ни кажат за личноста што ги носи: кого љуби, кој и недостасува, која е врвната философија на животот, која мисла го исполнува срцето со восхит, на што се надева, од што сака да се одбрани, во што верува. Тоа никогаш не се случајни или попатни значења. Потребно е да се претрпи многу болка, илјадници убоди од игла натопена во мастило за да се соопшти пораката. Секако, мора да постои силна причина за да се интервенира врз природниот украс на телото. За едни тоа е бласфемија. За други - посветеност на одредено верување. Потреба да се запаметат, посилно одошто со умот, цели епизоди од животот сведени на слика или лик. Како во приказната за тетовираниот човек од Реј Бредбери. Слики што оживуваат во егзистенцијалниот крик на новите пагани и што го следат човекот до крајот на неговиот живот.
Желни да се обратат некому, но немајќи кому, се обраќаат секому.
Митрополит Методиј Златанов
(Извадок од зборникот есеи “Безбојни патокази“, издавачки центар ТРИ, Скопје, 2010)
Извор: http://www.akmpe.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1098&Itemid=28
