I.Меморија и молитва
Во оваа пригода ќе се осврнеме на книжевната молитва во современата македонска поезија како содржател на меморијата на примитивните форми и онтолошки показатели на молитвата од архепоетиката. За да ја аргументираме оваа значајна одлика на македонската современа поезија (и од книжевно-историски и семантичко-семиотички аспект), во однос на архепоетиката на молитвата, треба да ја истакнеме пред сè нејзината развиена ритмички организирана целина. Низ неа се изразува самата суштина на молитвата како повик, барање за исполнување добро, а која започнува уште во предлитераниот период.
Најраните молитвени форми говор, коишто се етаблираат уште во ономатопејскиот и неартикулиран човечки говор, се дефинираат низ обликот на инвокацијата, евокацијата, клетвата, инкантацијата, магиско-ритуалните формули и повици итн. Тие заедно ја формираат археологијата на најраниот молитвен дискурс којшто го проширува своето подрачје и во развиениот книжевен систем, со акцент врз поезијата.
Примитивните (предкнижевни) форми молитва трпат репресија од книжевната молитва, заради тоа што таа во себе вклучува поразвиен систем на верување како антропо-семиотичка, гносеолошка, етичка категорија, природен развој на човечката мисла, но и развиена поетска структура. Од друга страна, иако системот на современата поезија ја надминува органската природа на молитвата од архе-поетиката, сепак ги задржува нејзините конститутивни елементи во рамките на својот книжевен систем. Тие се однесуваат на молитвената антиципација во светот и на светот, во која е содржано највисокото духовно искуство (Heiller, F. 1932:50-58), а препознаено во сите подоцнешни најсложените поетски форми и историски ситеми, вклучувајќи ја и совремната македонска поезија.

 1 Текстот е презентиран на Меѓународната конференција: Интерпретации (европски проект за поетика и херменевтика) во 2007 г., а објавен во Зборникот научни трудови Меморија и уметност (Скопје, МАНУ, 2008), прир. Ката Ќулавкова.

Најнапред ќе се повикаме на прашањето: од каде се раѓа (потекнува) молитвата како повик во кој е содржано обраќањето кон повисоката стварност, како желба за остварување добро, уште во предкнижевниот период? Марсел Мос (2003:21) ќе каже дека таа има брилијантна историја, која започнува од длабочината на човечката душа.
Потребата на човекот за космизација, воспоставување рамнотежа меѓу бинарните спротивности на познатото и несознајното, меѓу доброто и лошото (...) ја дава најзначајната функција на молитвата - која е космичка. Таа во разни периоди од човечката предисторија и историја, има различни означители за нејзината суштина. Но, сепак ономатопејскиот говор како најран семиотички означител за неа и подоцнешниот книжевно-поетски систем, ја содржат во себе истата функција на молитвата – космичката. Затоа, современата поезија, која претставува надминување на оралниот, несистематизиран, ритмички говор низ меморијата за космичката функција на молитвата ја изразува нејзината содржина во друга, посовршена форма. Следствено на тоа ќе заклучиме дека постои мистична солидарност меѓу поетот и молитвата во барањето одговор на вечните прашања кои подразбираат барање одговор и исполнување на доброто.
Во овој контекст тоа ќе го аплицираме врз избор од неколку песни, од неколку автори кои припаѓаат на различни периоди од историјата на македонската поезија: Молитва (во Земјата и љубовта, 1991) од Блаже Конески, Поетска реч (во Жедби, со поднаслов Престапни песни, 1989) од Катица Ќулавкова, Псалтирион (во Јас, оксиморон, 1998) од Михаил Ренџов  и избор песни  од збирката Сауловиот каталог (1998) на Методиј Златанов.

II. Молитвата и современата македонска поезија
1) Блаже Конески: Молитва
Песната Молитва започнува со директно обраќање на поетот кон вишата стварност и нејзино именување:
„Спаси ме, Боже, “
кое се однесува на најдлабоката духовна стварност, без нејзино ставање во конкретен религиозен систем (еверејство, христијанство и сл.) од страна на авторот. Во интерпретацијата на молитвениот дискурс во оваа поетска творба, можеме да се повикаме на постоење молитвена структура (Pulleyn, S, 1997), како модел низ кој се остварува книжевната форма на молитвата: инвокација, аргументација и барање.
Инвоцирачкиот повик за спас веднаш преминува во поетска аргументација која се однесува на спасот од болните луѓе, чија болест поетот ја именува како злоба:
„Што не се накажани,
Та не се криви,
Нивната злоба умерено суди ја,
Самите од неа одвај се живи.“
 Молитвениот говор во овие стихови се исполнува низ сознанието на поетот дека злобата е негативен принцип кој се раѓа и опстојува заради духовното слепило на човекот. Тој не повикува злобните да бидат казнети според најстроги казни, туку замолува за умереност кон судот за нив. Овој момент упатува на благоста и милоста која ја содржи молитвениот говор.
Иако, според егзегезата, може да суди само Бог, поетот ја замолува највисоката инстанца судот да не биде престрога казна за оние од кои тој бара спас – злобните луѓе. Поетот, во овие стихови го аплицира сознанието за несовршената човечка природа од една страна, која користејќи ја слободата во изборот меѓу доброто и зло(бност)то, таа приклонува кон спојување со темниот принцип. Наспроти ова, во овој молитвен аргумент се препознава потребата на човековото растење во доброто, како онтолошка димензија наспроти човечкото снижување кон темнината, како слепило на душата.
Поетот, во исто време истакнувајќи ја дихотомијата врз која почива светот, а со тоа и човековото битие, преку својот молитвен аргумент упатува на потребата од хармонизирање на нарушената природа. Притоа, молејќи го Бога да го избегне строгиот суд за оние кои приклониле кон лошото, јасно го маркира знаењето дека прогледувањето е динамичен процес кое треба да се одвива низ милост. Милоста повторно се потврдува како означител на преминот од темниот во добриот принцип во процесот на космизација. Во овој контекст е мемориран примитивниот молитвен повик за космизација на човечкото битие во себе и кон стварноста.
Молитвената структура понатаму се исполнува преку образложување на аргументот од страна на поетот, дека таквите водачи се лажни водачи. Егзистирајќи во искривена слика за самите себе си, тие се замислуваат дека се повикани пророци кои треба да го водат човекот напред. Поетот тука одново ја лоцира грешката и причината за тонење на човечкото битие, како и опасноста индивидуалното да стане и колективно слепило. Споредбата во однос на пророчката повиканост, односно неотповиканост, е направена со старозаветниот Мојсеј:
„Тие се мислат повикани да водат
Како Мојсија и другите пророци (...)“
Повикувајќи се на големиот пророк Мојсеј, поетот се повикува на молитвениот дискурс кој и припаѓа на еврејската книжевност. Имено, поетот укажува на големиот парадокс кој го лоцира во  дрскоста од самоповиканоста на оние кои самите себе си се прогласуваат за водачи на народот. Во овој момент треба да се согледа отсуство на понизност пред Бога како највисока инстанца, којашто во исто време ги назначува и пророците за вистински водачи. Пророците стојат секогаш пред своето време  преку атрибутитее на длабока чистина во себе и голема вера во Бога и заради тоа се избрани од самиот Бог како водачи на народот. Сепак, поетот покажува едно лично убедување, дека иако злобните луѓе се самопрогласени пророци, таа гордост може да се надмине. Таа верба на поетот е покажана преку стилистичката минимизација на нивниот порок, нарекувајќи го ситен порок:
„... А самите не можат да се ослободат
И влечат по себе ситни пороци.“
Во молитвениот повик на поетот е всушност застапена големата верба дека човекот низ процесот на внатрешна аскеза како борба, прави отфрлање на својот порок. Преку ова се истакнува и вербата на поетот кон самиот човек, како верба во подобар човек. Уште еднаш поетот ја потврдува потребата од постојана динамика на човечкото битие кон восходење или приближување кон атрибутите на самиот Бог.
Но, вертикализацијата на духот во овој поетски молитвен дискурс не се однесува само на оние за кои поетот му се обраќа директно на Бога туку се однесува и на сопствениот спас. Зачувувањето на можноста за сопствено растење на битието како сакрален чин, станува јасно во последните стихови во кое е соджано и самото молитвено барање, како трет дел од молитвената схема:
„Дај, Господе, што помалку очите да им ги бодам,
Штом тие лево ќе фатат, јас десно да одам.“

2) Катица Ќулавкова: Поетска реч
Песната Поетска реч од збирката Жедби на Катица Ќулавкова содржи прекодиран молитвен порив, како една архетипска мемориска практика на сеќавање во современата македонска поезија. Имено, мајката му поставува прашање на поетот:
„Зошто се пишува поезија?“
Поетесата одговара:
„Никој никому не дава одговор,
за ништо суштествено.
Поезијата е можеби начин, сами
 да опстанеме во лавиринтот
 а не да најдеме излез.“
 Овие стихови, нашето внимание во однос на архе-меморијата на молитвата, го задржуваат на три семантички означители: мајката, која е поставена во директен говор со поетот, прашањето на мајката и одговорот на поетот. Молитвата е мајка, бидејќи и таа исто како и мајката раѓа, обновува, дава добро во космичка смисла. Низ одговорот на поетот јасно се гледа дека барањето како конститутивен елемент од најраниот молитвен дискурс е јасно поставен во контекст на раѓањето одговор: дека поезијата е потрага по одговорот за опстанување, живеење во постојаните спреги меѓу сознајното и несознајното, во лавиринот на животот.
Од друга страна, во потрагата по одговорот за опстанок, се нагласува сакралната функција на поетската реч, која е главна одлика и на молитвениот говор. Потрагата по одговорот зборува за неизречливоста која лежи во основа на апофатичката димензија на молитвата. Поетската реч во овој контекст добива продлабочена функција: таа е естетска парабола како спознајно средство во можноста на човекот да не се изгуби во лавиринтот, односно во неискажливоста и никогаш до крај одгатливоста на човечкото битие.
Затоа, поставувајќи ја релацијата молитва-поезија таа се обелоденува како функционална. Односно, преку поетската реч, исто како во хеленската книжевност (каде за првпат имаме книжевна молитва како инвокација до Музите, од страна на аедите и рапсодите)  и во современата македонска поезија, иако се менува историскиот контекст, суштинскиот двигател на она што раѓа останува ист. Обраќањето на мајката кон поетот е всушност обзнанување на функцијата на поетот како поетски свештеник, на Музата, на поетската сварност во која е содржан одговорот низ личен дијалог. Поезијата е означител на космогонијата, раѓањето, божествената стварност, доброто како една молитва за идеалност, т.е. облик во кој е содржано чувството за создавање рамнотежа и повикот кон човекот и неговата улога во нејзино остварување.
Прашањето на мајката: „Зошто се пишува поезија“, е само еден повик до поетскиот свештеник: современиот поет да не заборави, да ја повтори мемориската практика на молитвата, но и доказ дека поетот постојано го повторува доброто во колективна смисла. Оттука, во одговорот на поетот Ќулавкова е содржана и самата етимологија на молитвата поврзана со богојавлението: да дојде (), да се појави повторно доброто.

3) Михаил Ренџов: Псалтирион
Меморијата на молитвата во поетскиот дискурс на Михаил Ренџов во песната Псалтирион (во Јас оксиморон), експлицитно ја покажува врската со претекстот на старозаветната библиска поезија:
„Од некаде го слушам гласот на Соломон.“
Преку гласот, неговото слушање по вековна дистанца и неговото поетско вообличување, поетот јасно покажува на паметењето и практиката на древната книжевно-молитвена практика, на псалмите како врв на библиската поезија.
Гласот на Соломон повторува истриски податок за градењето на храмот како дом на молитвата, кој во исто време го повикува поетот да влезе во него и да кажува молитви и псалми. Во овој глас е содржано потсетување за самиот поет како свештеник, а песната е самата молитва. Поетот треба да биде тој кој никогаш не заборава на својата свештена функција - која е космичка.
Она што се истакнува како особен елемент во оваа песна од Ренџов, е визуелната семиотика на речта која само го засилува експресивниот молитвен елемент низ гестот:
„Кога ги подготвувам
збровите за песна
рацете ми се склопуваат
 за молитва.“
Овој визуелен елемент е пример на иконографско решение на молението како начин на обраќање, проследен со молитвен став на рацете и израз на духовното суштество на поетот како поет-молител, трагател, чувар на свештената функција на поезијата, како конститутивен елемент на молитвата, сфатена како раѓање. Оттука, гласот на Соломон, неговиот храм и псалмите се само водич за поетот-Ренџов да ја продолжи мемориската практика на космичката димензија и на поезијата, како повик кон непрестано барање да се појави божествената старност како содржател на доброто.

4) Методиј Златанов: Избор песни од Сауловиот каталог
Молитвената мемориска практика во поетскиот говор на Методиј Златанов од Сауловиот каталог, повторно упатува на еврејската историја и книжевност, но и на силна христијанска практика на молитвата. Тоа е поезија која носи длабоко авто-експресивно чувствување на светот како потрага по архе-чистотата на космичкиот ред на бититето. Во директно обраќање кон Бога, авторот вели:
„Осили нè во она што не го чинат зборови,
И ум трпелив како нива дај ни, Господи...“
Во овие стихови го означуваме тежнението на поетот за хармонизирање на битието низ тишината. Но таа тишина која стои во врска со силен исихастичкиот призвук, е во постојан дијалог со Бога. Методиј Златанов, поет-монах, прифаќајќи ја исихастичката молитва и како своја секојдневна практика, низ поетската реч само го издигнува исихастичкит призвук до степен на уметност. Неговоро барање сила од Бога има колективен, а не само личен призвук. Како во овие негови стихови да се обелоденува оправданоста на самата функција на монашката молитва: дека монахот е сам но тој се моли за сите луѓе.
Истиот исихастички квалитет во поетското творештво на Златанов се повторува и во следната негова песна:
„Повелај, од тишина умна
Да ја заљубам силно...
-името Ти да го заљубам со љубов
Најљубезно што љуби! “
Низ овие стихови станува јасно дека молитвата треба да се одвива во тишина како тишина на битието. Тоа е семантички означител на хармонизирана врска со Бога, но и за спокојно битие кое низ ритамот на дишењето дише низ и во Бога, како највисок чин на обоготворување.
Состојбата тишина на битието е главниот чинител кој придонесува во космизацијата на самото човечко битие. Практикувајќи го овој кенотички процес низ поетскиот молитвен дискурс и повторувајќи го и како естетика на живот, всушност се укажува на меморијата на репетицијата, не само како примитивна молитвена форма, туку и како форма на растењето на човечкото битие како космичко.

III. Завршни согледувања за меморијата на молитвата и современата македонска поезија
Во повикот како најпримитивна молитвена форма стои директното обраќањето кон вишата стварност за исполнување на некое добро. Во овој контекст се маркира позицијата повик за добро, наспроти лошото, хтоничното, темното. Повикот има музикални вредности и во таа насока поседува своја римичка структура, што подоцна од страна на книжевната наука ќе биде препознаена како основна одлика на поезијата. Во прајазикот на молитвата како повик, не е содржана само семантичката бинарност на двата принципа врз кои стои природата на сите нешта. Во прајазикот на молитвата како повик се конституира и самиот поетски јазик, кој низ примерите на современата македонска поезија се позиционира како совршена ритмички организирана целина преку која се именува битието и суштината на сите нешта. Оттука, современата македонска поезија не само што ги ’рефлектира’ примитивните молитвени форми, туку ги содржи и ги надградува до степен на книжевно-уметничка структура. На тој начин го конституира и поетскиот семиозис на молитвата.
Во однос на содржењето на меморијата на молитвените примитивни форми, се повикуваме на заклучокот на Марсел Мос за историската сукцесија на формите на молитвата. Оттука, молитвата е јазик инкорпориран и во формите на современата поезија. Бидејќи молитвата е секогаш акт кој содржи некаков напор за остварување резултати, примерите на совремната македонска поезија го потврдуваат токму тоа. Поетот секогаш е насочен во потрага по космичко единство и низ својата поетска ритмика тежнее кон космичка ритмика на човекот. На тој начин, поетот го именува молитвениот повик како откривање на божествените атрибути.
Поетот пеејќи за дихотомијата добро-лошо, тој всушност го инвокира објавувањето на доброто. Изговарајќи го името на доброто, го оживува доброто, го слави доброто. Повторното оживување на позитивниот принцип укажува на најраната слава, каде спаѓа и потеклото на молитвата. (Frejdenberg, M.O. 1987, 80-85).
Од друга страна, низ горепосочените примери од современата македонска поезија кои се однесуваат на повикување, а со тоа и славење на доброто, како конститутивен елемент на молитвата, ја отвораме и можноста да препознаеме постоење одделни видови на книжевната молитва, кои се формираат во време на старите книжевности (хеленска, еврејска и др.). Во овој конкретен контекст мислиме пред сè на пофалбите, коишто се однесуваат повторно на атрибутите на доброто и божествената стварност.
Молитвениот дискурс како свој највисок семиотички означител го содржи интересот за размена на говорот, што подразбира комуникација, дијалог, зборување. Оттука, на оваа значајна карактеристика на современата македонска поезија треба да се погледне повеќекратно:
А) Поетот тежнее кон постојано воскреснување на повикот кон остварување на доброто како космичка категорија. Таа мемориска практика на современиот поет, низ репетицијата, инвокацијата и останатите предкнижевни молитвени форми опстојува како конзерватор и промотор на духовните вредности на човекот, од една страна.
Б) Од друга, ја конституира поетиката на молитвениот дискурс во македонската современа книженост како поетика која свесно ја покажува и практично ја оправдува својата врска со оралните форми. Мемориската практика на оралните молитвени форми низ современата македонска поезија се конституира како нејзина значајна одлика, што покажува дека таа никогаш од својот дискурс не ги исклучила ниту пак ги прекинала антрополошките, социо-семиотичките и уметничките врски и димензии на молитвата, како предкнижевен и книжевен феномен.

Користена литература

Frejdenberg, M.O. 1987. Mit i antička kniževnost. Beograd: Prosveta.
Hajdeger, Martin. 1982. Mišlenje i pevanje. Beograd: Nolit.
Heiller, Friedrich. 1932. Prayer: A Study in the History and Psychology of Religion. London: Oxford University Press.
Kassirer, Ernst. 1978. Ogled o čovjeku, uvod u filozofiju ljudske culture. Zagreb: Naprijed.
Kent, Foster Charles. 1914. The songs, hymns and prayers of the Old Testament. New York: Charles Scribner’s sons.
Конески, Блаже. 1991. Земјата и љубовта. Скопје: Култура.
Ќулавкова, Катица. 1989. Жедби. Скопје: Мисла.
Лествичник, Јован св. 2003. Лествица. Скопје: Табернакул.
Mauss, Marsel. 2003. On prayer. New York: Durkheim Press.
Popovski, Ante, ed. 2000. Orpheus and Jesus. An Overview of Biblical motifs in Contemporary Macedonian Poetry. Skopje: NIP Nova Makedonija.
Pulleyn, Simon. 1997. Prayer in Greek Religion. Oxford: Clarendon Press.
Ренџов, Михаил. 1998. Јас оксиморон. Скопје: Сигмапрес.
Златанов, Методиј монах. 1998. Сауловиот каталог. Скопје: Зумпрес.

Summary
Text directs our attention toward the literary prayer in Macedonian contemporary poetry. It is bearer of the memory of primitive forms and ontological displayer of the prayer belonging to arche-poetics. The main argument dealing with this characteristic of the Macedonian contemporary prayer (from literary-historical and semantically-semiotic aspect according to the arche-poetics of the prayer) is the emphasis of its rhythmically developed and organized concept, containing the essence of the prayer defined as invocation, as a search for enriching the good which originates from oral tradition.
The earliest prayer forms (established in onomatopoeic and non-articulated human speech forms, as incantations, evocations, magical and ritual formulas) are constructing the archaeology of the discourse of prayer. Later, it develops its frameworks in the literary system, id est poetry system.
The primitive literary forms are repressed later by the literary prayer, because of the more developed system of believes, including anthropo-semiotical, gnoseological, and aesthetical sense. Even though the system of the Macedonian contemporary poetry is outgrowing the organic nature of the arche-poetic primitive prayer form, it is still holding its constitutive elements in the literary system. Namely, they are representing the prayer’s anticipation into the world and of the world, which is containing the higher spiritual experience, later recognized in the most complex poetical forms and historical literary systems.
In this context, the following short poems are most applicative: Poetical word belonging to the book of poetry Thirst by Katica Kulavkova, Psaltirion from the book of poetry Me, an oxymoron by Mihail Rendzov and poems from the book of poetry of Saul’s Catalogue by Metodij Zlatanov. Their poetry examples are becoming a representative of one of the transparent ways showing how worthwhile is the writing anticipated by the memory of prayer as a memory of being in a cosmic sense.

Grandakovska, Sofija (1973). She has received BA and MA at the Department of General and Comparative literature at the Faculty of Philology in Skopje. PhD in progress: Text of the Akathistos hymn of Mother of God in the context of Byzantine hymnography. Her special areas of interest are comparative literary studies and visual art, especially the sacred types of discourse, anthropology, theology, transposition of the aesthetics of linguistic phenomena into Byzantine fresco and icon painting.
She participated on the Balcanological and Byzantine studies at the International Ohrid University (2001-2004). The following are her personal realized individual research projects: Discourse of the prayer (2007), Female monasticism in Macedonia (2005), Woman’s Priesthood – Denominator of Spiritual Maternity (2003), Semiotic code as a bond of different historical texts (2002) etc.
Sofija Grandakovska is a member of the Macedonian Association of Comparative literature and AILC/ILCA.
She has been recognized as the best Young Researcher and has received the Vita Pop-Jordanova award from the Macedonian Academy of Sciences and Arts in the field of literature science, according to world ranging.

She is the author of the two books of poetry titled as: The Eighth Day (2005, in Macedonian and in English) and Burning sun (2007, translated in Macedonian, English, Serbian, Albanian and Greek,).

Sofija Grandakovska, MA

In this occasion we shall direct our attention toward the literary prayer in Macedonian contemporary poetry. It is bearer of the memory of primitive forms and ontological displayer of the prayer belonging to arche-poetics. The main argument dealing with this characteristic of the Macedonian contemporary prayer (from literary-historical and semantically-semiotic aspect according to the arche-poetics of the prayer) is the emphasis of its rhythmically developed and organized concept, containing the essence of the prayer defined as invocation, as a search for enriching the good which originates from oral tradition.
The earliest prayer forms (established in onomatopoeic and non-articulated human speech forms, as incantations, evocations, magical and ritual formulas) are constructing the archaeology of the discourse of prayer. Later, it develops its frameworks in the literary system, id est poetry system.
The primitive literary forms are repressed later by the literary prayer, because of the more developed system of believes, including anthropo-semiotical, gnoseological, and aesthetical sense. Even though the system of the Macedonian contemporary poetry is outgrowing the organic nature of the arche-poetic primitive prayer form, it is still holding its constitutive elements in the literary system. Namely, they are representing the prayer’s anticipation into the world and of the world, which is containing the higher spiritual experience, later recognized in the most complex poetical forms and historical literary systems.
In this context, the following short poems are most applicative: Poetical word belonging to the book of poetry Thirst by Katica Kulavkova, Psaltirion from the book of poetry Me, an oxymoron by Mihail Rendzov and poems from the book of poetry Catalogue of Saul by Metodij Zlatanov. 
First of all, we should call on the following question: what/which is the origin of the prayer as an appeal, a desire for enriching the good, starting from the pre-literary period? Marsel Mos is situating the answer in the depth of the human soul, and that is why the origin of prayer has a long and brilliant history. The eternal human need for balancing the known and the unknown is defining the most important function of the prayer, which is cosmic function. Different historical periods have used different signs to denotate its essence. The non-verbal onomatopoeic speech as the earliest semiotic sign for the prayer and the literary system is embracing the same function of the prayer, the cosmic function. The literary poetry overcomes the orality and non systematized rhythmical speech through the memory for the cosmic function of the prayer, explaining its essence through a more complex form. That is why we can conclude that there is a mystical solidarity between the poet and the prayer in the search for answers of eternal questions concerning the search for good and the answer for the good.
The poem Poetical word by Katica Kulavkova is stressing such pre-coded abundance of the prayer as an archetype practice of memory in the contemporary Macedonian poetry. Namely, the mother is asking a poet:

„Why is poetry worthwile writing?“

And the poet’s answer is:

„Nobody is giving any answer to anyone
for anything essential.
The poetry is maybe only a way,
to exist in the labyrinth alone
and not to find the exit.

Those who passed the exit
did not say anything.“

According arche-memory of the prayer, these verses are pointing out three important semantic emblems: the mother who is positioned in direct speech with the poet, her question and the poet’s response. The prayer is the mother, because the prayer gives birth like the mother does. It generates, gives goods in a cosmic sense. The poet’s answer strongly marks the position of appeal as a constitutive element lasting from the earliest discourse of the prayer: the poet says that poetry is a search for the answer: how could human live in the line between the known and the unknown, in the labyrinth of life. So, the relation among prayer and poetry is becoming functional relation. Through the poetical word (like in the Hellenistic literature where for the first time we detect literary prayer in a form of invocation towards Muses), contemporary Macedonian poetry strictly shows that changing the historical context does not change the essence of a prayer, in a context of giving birth. The mother’s address toward the poet is emphasizing the function of the poet like a poetical priest, like rhapsodically appealing toward the Muses. It is the poetical reality which denominates the cosmogony, birth, God’s reality, signifying the essence of good as a prayer for an ideal world.
The position of the poet, according to the memory of arche-prayer is constituted under the feeling of making harmony in the human’s dilemma. Mother’s question is a call in a form of a reference toward the poet as a priest not to forget the practice of the memory of the prayer, the practice of giving birth to the good and the great. It is a cosmic call for the poet to repeat the good and the great. In this context, the answer of the poet Kulavkova contains the etymology of the prayer connected with molein: to come, to be present.
 
The memory of the prayer in the poetical discourse of Mihail Rendzov, in the poem Psaltirion is creating an inter-relation with the biblical poetry:

„ I hear
Solomon's voice
from somewhere…“

In the voice, in the hearing - the poetry world constitutes Rendzov’s memory toward old Hebrew memory practice, the psalms as a culmination of biblical poetry. The voice of Solomon, repeating the historical truth of building the temple, is becoming a repetition (as a primitive form of prayer) in order for the poet to enter in the spiritual reality consisting of prayer and psalms. At the same time, this Solomon’s voice is presenting the reminiscence of a poet as a priest. That means that the poet should be aware of its function and should never forget that it is cosmic one.
The most significant part of this short poem is connected with the visual semiotic of the word which enforces the prayer’s expression trough the physical quest:

„When I prepare
my words for a poem
my hands are crossing for a prayer“

This visual element from the poem is presenting the iconographic solution of the prayer as a form of reference, followed by a prayer’s position of the hands as an expression of the spiritual entity of the poet-prayer, keeper of the priest-function of the poetry. All these expressions are constitutive parts of the prayer in it’s semantically sense, which shows prayer as a form of giving birth. Accordingly, Solomon’s voice, his temple and psalms are presented as a guide for Rendzov (the poet) to continue the practice of memory as a cosmic function of the poetry.
Memory practice of the prayer in the poetical discourse of Metodij Zlatanov in the book of poetry The Catalogue of Saul is also pointing to Hebrew history and literature. But what is more important, placed in the semantics of the poet’s words, at Zlatanov’s poetry we find the Christian form of practicing the prayer. It is the poetry which holds deep self-expressive feeling of the world as a search for arche-cleanness of the cosmic order of the being. Using direct speech in the poetical communication with God, the poet says:

Strengthen us in that, that has not consisted of words
And a mind patient as a field, give us, o Lord (…)

These verses signify the poet’s trial for harmonizing the inner being through the silence. This semantic code (the silence) is opening the dialogue with God through the isihia (hesyasm) note. Metodij Zlatanov as a poet-monk, knowing and practicing the hesyiasm prayer by himself as a daily practice and as a means for living, using the poetical word is elevating the hesyastic prayer into a great art. His appeal to God consists both as a collective and an individual note. In these verses we find the real legitimacy of the existence of the monastic prayer: that the monk is alone, but he is praying for everyone.

The same hesiastic attribute is repeating at the same way in further verses:

Please, from silence wise
To love strong…
To love your name with love
Loving in the most polite way!

Showing that the prayer should be exercised and take place in silence, these verses by Zlatanov are opening the way of enriching the silence of being as a cosmic being. Practicing such chenotical process and repeating it as a way of living and creating, definitely embraces the repeatition of memory of spiritual growth of the human being.
In that context, poetry is becoming one of the transparent ways showing how worthwhile is the writing anticipated by the memory of prayer as a memory of being in a cosmic sense.

 Посети:{moshits}