Во екот на лондонските протести, западните земји на чело со Британија покажуваат дека многу полесно е да се критикува, а потешко е да се примени критиката. Прво тие се истрчаа да им порачаат на нивните источни соседи дека не смеат да вршат цензура на Интернет и на социјални мрежи, бидејќи слободата на говор е неприкосновено право. Но откако британскиот премиер Дејвид Камерон се најде на истото дереџе како Иран и Египет, реши да не го применува сопствениот совет и се закани со цензура или со забрана на пристапот до Фејсбук, Твитер и сличните алатки за комуникација, што на големо се користат за договарање и за организирање протести.

Тенденцијата присутна во речиси сите општества во кои властите се соочуваат со протести директно говори дека кога не може да се удри по магарето, најлесно е да се удри по самарот. Фејсбук и Твитер се само онлајн-простор на кој се шири порака или идеологија, а со нивно гасење и цензурирање незадоволството не може да исчезне. Единствено може да се преиначи местото на кое повторно ќе се шири првичната порака.

- Случајот во Египет во кој Мубарак стави целосна кочница на Интернет говори многу за тоа што може да предизвика универзалната цензура. Со тоа што четвртиот претседател на Египет се обиде апсолутно да ги спречи безредијата што се развиваа на социјалните мрежи, си нанесе две нови „нужни зла“. Прво, си предизвика нови непријатели, односно против него се кренаа сите затекнати поради интернет-цензурата, независно од тоа дали се за или против режимот на владеење. Понатаму, постојат податоци што говорат дека протестантите преминале кон интензивна употреба на СМС-пораките, откако пристапот до социјалните мрежи им бил одземен. Ако на една Октомвриска револуција не и беа потребни Интернет или Фејсбук и Твитер, тогаш не може да се очекува дека денешниве протестанти ќе се откажат доколку останат без овие алатки - вели Филип Стојановски од фондацијата „Метаморфозис“.

Не го убивајте гласникот

- Не е логично да се обвинуваат социјалните мрежи за пораката што ја шират. Метафората „не го убивајте гласникот“ е најдобра илустрација за тенденцијата да се цензурираат или забрануваат социјалните мрежи во случаи на револуции или на протести. Фејсбук и Твитер не шират насилство, туку луѓето што ги користат и на нив поставуваат најразлични лични пораки. Неосновано е да се коси нивната употреба за сите корисници, кога Интернет во денешно време преставува основна неопходност за многу луѓе - објаснува Стојановски.

Во изминативе години изразен е фактот дека друштвените мрежи одамна излегоа од фазата на најобичен разговор и џаболебарење, а преминаа во моќна алатка за ширење на јавното незадоволство.
- Социјалните мрежи се силно средство за мобилизација на групите, а токму толпите во арапскиот свет покажаа дека тие се многу повеќе од најобично четување. Преку нив може да се постигне комуникација на глобално ниво, со што една порака може да допре до светскиот парламент, бидејќи токму тоа го претставуваат сите 7 милијарди жители. Проблемот настанува кога тие алатки се злоупотребуваат и со нив се манипулира за постигнување погрешни цели - смета социологот Ѓорѓи Тоновски.

- На различните протести да гледам со исти очи не може, бидејќи во секоја ситуација зборуваме за индивидуални побуни, кои секогаш се независни едни од други. Сепак, една работа важи за сите општества што се третираат како демократски, а тоа е правото на слободен говор. Ова право може да се ограничува само со судска постапка, а не кога на надлежните ќе им текне да гасат онлајн-револуција - објаснува Стојановски.

Социологот Тоновски, пак, смета дека идеологијата за која се користат онлајн-алатките е пресудна, а со тоа се исклучува и појавата на двојни стандарди.

- Не може да зборуваме за двојни аршини кога гледаме на Британија и на арапските земји, бидејќи станува збор за комплетно спротивни побуни. Од една страна, социјалните мрежи на Блискиот Исток беа користени како средство што се бори против антидемократските режими и како алатка за создавање нова, демократска конструкција. Од друга страна, пак, во Британија истите алатки се злоупотребуваа на спротивен начин, како деструктивно средство, со кое се поттикнува насилството - вели Тоновски.

Спротивен став од оној на Тоновски истакна Ристо Солунчев од Институтот за филозофија („Сеир: Со западен камен по западни глави“, „Нова Македонија“), кој посочува на западноевропско-американската тенденција, според која тие ги перципираат источните земји како дефектни, назадни и недемократски општества, а со тоа и протестите на нивна почва се оправдани. Наспроти тоа, Западот себеси се гледа како „универзалниот ум“ во кој демократските парадигми се веќе реализирани, а со тоа револуциите прераснуваат во побуни против ситни грешки на системот, а не против самиот систем.

 

И ние игравме цензурно оро
 
 И Македонија се вклучи во трендот на заканување за гасење на социјалните мрежи и цензура на Интернет. Во екот на инцидентите на Скопско кале, Министерството за внатрешни работи најпрво почна со барања за бришење на групите на Фејсбук што наводно ширеа говор на омраза. Потоа почна да ги остварува заканите со бришење на сите групи и профили што го коментираа случајот. И при последните младински протести поради убиениот Мартин Нешковски, МВР дежураше на Фејсбук и ги гасеше сите групи што повикуваа собири против полициската бруталност. 

 


 Како се одвиваше светската забрана 
Британија - Протести организирани преку Твитер и Блекбери - Владата најави можна забрана за пристап до социјалните мрежи.

Либија - Опозициските приврзаници ги користат Интернет и социјалните мрежи за организирање на отпорот против власта: Режимот на Моамер Гадафи го блокира пристапот кон Фејсбук и до други веб-сајтови, а го прекинува и снабдувањето со електрична енергија

Египет - Протести организирани преку Фејсбук и Твитер: Претседателот Мубарак го блокира пристапот до Интернет во целата земја.

Тунис - Демонстрантите се организираат преку Твитер, Фејсбук и различни сервиси за блогирање: Властите директно го блокираат пристапот до веб-сајтовите на социјалните мрежи, а во неколку наврати апсат и блогери.

Иран - Известување и организирање протести преку Јутјуб, Фејсбук и Твитер: Иранските власти го блокираат пристапот до Интернет, филтрирање на сообраќајот до Јутјуб, Фејсбук, како и блокирање на СМС-пораките.

Молдавија - Демонстрантите се организираат преку Твитер, затоа протестите се нарекуваат Твитер-револуција: Властите го блокираат сигналот за мобилна телефонија на главниот плоштад и поради тоа демонстрантите се принудени да објавуваат на Твитер, користејќи ја технологијата џи-пи-ер-ес.

Кина - Повеќе антијапонски, антикорупциски и еколошки протести, како и меѓуетнички судири, се организираат преку сервисите за кратки пораки и преку СМС: Интернет-полицијата во Кина има околу 30.000 припадници, кои не само што го блокираат пристапот до одредени содржини туку и го контролираат пристапот до Интернет кај поединци. 


Четири години затвор поради Фејсбук
 Двајца корисници на Фејсбук се осудени на четири години затвор поради тоа што на социјалната мрежа повикувале на протести, иако на крајот тие не се случиле, јавува лондонски „Гардијан“. Осудените се Џордан Блекшоу и Пери Сутклив-Кинан, кои отвориле страници и групи на мрежата на кои ги повикувале младите да излезат на побуна, но освен полицијата, никој не се појавил на закажаната бунтовничка средба. 

 

Руслан Трад, блогер и аналитичар на ситуацијата на Блискиот Исток и во Северна Африка
Лондонскиот бунт  не е причина за цензура
 
Ако Дејвид Камерон владееше на Блискиот Исток, неговите зборови за социјалните мрежи и Интернет немаше да бидат неочекувани, туку токму спротивното. Најмногу, бидејќи покажуваат тренд што полека преминува во застрашувачки димензии и се доближуваат до желбата на многу лидери од Блискиот Исток и од Северна Африка за цензура на пристапот (или дури гасење) на глобалната мрежа.

Зошто таква крајна оценка?

Британскиот премиер Дејвид Камерон во соопштението до парламентот велеше дека во истрагата спроведена за лондонските безредија се планира и стопирање на пристапот до социјалните мрежи и веб-страниците на луѓето, за кои се смета дека се вмешани во криминални активности, кражби и бунтување во предградијата на Лондон.

По барањето за зголемување на бројот на полицајци на улиците, тој објасни дека акцентот треба да се стави на тоа „... да и се овозможи одредена технологија на полицијата, со која таа ќе може да ги следи луѓето што ги користат Твитер и Блекбери месинџер, пред да се употребат стандардните полициски средства...“

Дали сметате дека овој чекор на Владата е правилен? Дали оваа акција нема да ги ја претвори Британија во слична дистопија, како онаа од филмот „В за Вендета“. Бунтовите предизвикаа вандализам и донесоа мали резултати, а со ништо не покажаа дека се брани одредена кауза. Напротив, дури и семејството на жртвата од Тотенхем, чие убиство беше основниот повод за безредијата, ги осуди дејствата како „хулиганство“. Но сега, кога ситуацијата секојдневно полека се враќа во нормалата, треба да се погледнат последиците.

Пред сé, да не бидеме фаталисти. Сепак, историјата покажува дека реализацијата на ваквите идеи, кои со текот на времето преминуваат во законски акти, секогаш им носи добро на општеството и на државата.
Овие настани не треба да бидат причина за државата да премине кон воведување драконски мерки што ќе ја потиснат слободата на говор - значи ништо различно од кој било арапски водач, против кој арапското општество сé уште се бори поради недостигот од слобода. Помислата дека луѓето може да бидат цензурирани, бидејќи „се смета“ дека го користат Фејсбук за криминални намени, како што се бунтовите против која било власт, е вознемирувачки сериозна. Во секој случај ова треба да се дискутира надолго и нашироко од британските институции, за да не премине оваа држава во остров опкружен од ѕидови и карпи, пишува Трад на својот блог www.ruslantrad.com.

Државната кинеска новинска агенција објави коментар за ставовите на премиерот Камерон, истакнати за време на неговиот говор инспириран од Арапската пролет, од пред неколку месеци.Тогаш тој порача дека слободата на говорот треба да се почитува на плоштадот „Тахрир“, како што тоа се прави на лондонски „Трафалгар“. Кинеската новинска агенција вели дека се прашува зошто западните владетели од една страна се склони да ги обвинуваат другите нации за извршената контрола, но од друга страна, нивните мерки за контрола на Интернет ги земаат здраво за готово. Кога станува збор за доброто на пошироката јавност, соодветните мерки за мониторинг на вебот се законски и неопходни.

Кинеската влада изнесуваше слични аргументи откако државната секретарка на САД, Хилари Клинтон, во својот говор од јануари 2010 истакна дека слободата на Интернет е клучен стожер во американската надворешна политика.

Иако криминалците и злосторниците во Британија мора да бидат гонети и казнети на начинот што го диктира правниот систем, сепак неопходно е британската влада и интернет-провајдерите што работат во Британија да реагираат одговорно. Која било правна мерка или корпоративен договор склучен меѓу Владата и провајдерите за да се спречат луѓето да организираат криминални или насилни активности мора да бидат остварени на начин на кој тие нема да се разјадат во процесот, односно истовремено ќе ги заштитиме невините луѓе и нивните политички и граѓански права.

Потенцијалната злоупотреба на моќта преку дигиталните мрежи - на кои ние, луѓето во денешно време се потпираме за речиси сé што ни е потребно, вклучувајќи ја и политиката, е една од најподмолните демократски закани во интернет-ерата. Ако владата и компаниите што имаат моќ да го ограничат пристапот до Интернет се однесуваат непромислено и избрзано во решавањето на итните проблеми, без да размислуваат на долготрајните последици, тогаш може да и предизвикаат неопислива штета на британската демократија и на слободата и на правата на сите корисниците на Интернет, вели Мекинон во отвореното писмо, објавено на Си-ен-ен (http://edition.cnn.com/2011/OPINION/08/12/mackinnon.internet.britain/).