На патот Скопје - Берово - Скопје вклучените автомобилски светла ќе ви изедат од три до пет леба. За овие четири и нешто години откако се применува одредбата за возење и со сонце и со светла, Македонија веќе платила над 30 милиони евра, а ЈСП-Скопје еден цел милион

Дома, колку повеќе вклучени светилки, струјомерот повеќе ќе врти и ќе платите поголема сметка, а кај возилата, колку повеќе вклучени електропотрошувачи и попразен акумулатор, толку алтернаторот ќе работи под поголем напор и ќе го кочи моторот, па ќе треба да додавате повеќе гас, и еве ти неколку капки повеќе потрошено гориво. Неколку капки, во стотици илјади возила, тоа се милиони литри потрошени од светлата. Причина за големите суми е ниската ефикасност на моторите на нашите возила. Од 100 литри потрошено гориво, околу 70-80 ни исчадуваат низ ауспухот и ладилникот, а само 20-30 се претвора во механичка работа - таа што нé вози или од која може да произведеме струја. За 1 киловат-час струја во светилката, алтернаторот ќе потроши над 2 киловат-часа механичка енергија од брегастата оска, а притоа моторот ќе потроши нови над 1 литар гориво. Значи, струјата во возилото е дваесет и пет-шест пати поскапа од струјата што ја плаќаме кон ЕВН.

Македонскиот возен парк годишно поминува над 3,2 милијарди километри, за време од 52 милиона часа, од кои 40 милиони се денско возење. Запалените кратки светла, со моќност од 160-220 вати, годишно денски ќе потрошат 7 гигават-часа струја произведена од алтернаторот на возилото, за кои ќе се потрошат 5 милиони литри гориво, за што граѓаните ќе платат 5-6 милиони евра. Дополнително за амортизација на светилките и другата опрема ќе треба да се плаќа речиси еден милион евра за година. За овие четири и нешто години, колку што е во примена одредбата за денски светла, Македонија веќе платила над 30 милиони евра. Тоа се несоборливи факти од студиска анализа, презентирана во Македонската енергетска асоцијација.

На патот Скопје - Берово - Скопје светлата ќе ви изедат три леба. Апсолутно точно! Три леба може и да се малку. Ако возите лесно возило, светлата ќе ви потрошат 2,2-3,35 леба, со автобус или шлепер на тој пат ќе потрошите 3,5-5 леба. Истото ќе ви се случи и ако патот од Ѓорче до Аеродром го заминете три-четири пати. Македонија годишно троши околу 450 милиони литри бели деривати во патниот сообраќај. Денските вклучени светла ќе потрошат дополнително уште 0,88 – 1,33 отсто.

Најголемиот производител на мотори во светот „Џенерал моторс“ тврди дека ефикасноста на горивата од вклучените светла се смалува за 0,25-0,5 милји/галон, односно 0,9–1,7 отсто. А кај нас е 0,88-1,33 отсто. Во Бугарија со 2,8 милиони (7 пати повеќе од кај нас), дури 38 милиони литри гориво за година се трошело поради денските вклучени светла. И ова се совпаѓа со моите пресметки. Годишната средна глоба што ја плаќаме поради возењето и со сонце и со светла, за лека кола изнесува 40-80 евра, за такси 360, линиски автобус околу 400, шлепери до 500 и градски автобус над 600 евра/година.

Најзагрозени се градските автобуси и такси-возилата (особено во Скопје), кои цел ден возат во метеж, а во гаража одат само за поправки. Градски автобус повеќе стои на постојки и на семафори одколку што патува.

Автобусите на ЈСП-Скопје лани поминале 15.867.000 километри за 851.273 саати возење и потрошиле 6.086.710 литри гориво. Денските вклучени светла ќе потрошат над 210.000 киловат-часа, за кои би се потрошило исто толку литри гориво. Значи, ЈСП годишно плаќа за денските светла над 200.000 евра/годишно, или од примената на законската одредба, досега платиле милион евра. И автобусите и такси-возилата имаат живи бои, се движат на релации со ограничени брзини, така што светлата се непотребни.

Владата ги задолжи градоначалниците на Скопје и на општините да дадат отчет за енормно загадениот воздух. Но тие не можат да го сменат релјефот, како и природната и вештачката топографија - Градски ѕид, Порта Влае, Дебар Маало... Не можат да влијаат на метеоролошките услови, да се борат против температурната инверзија, која го устојува загадувањето, да произведат провев, не можат да го запрат „увозното“ загадување и сл. Но нешто можат! Во извештајот до Владата, покрај сите други мерки, ги охрабрувам градоначалниците да допишат: енергетската асоцијација на Македонија со студиска елаборација од енергетски-еколошки-економски-сообраќаен аспект докажа дека денското возење со вклучени светла троши годишно над 5 милиони литри гориво, од кои речиси половина во Скопје. МВР докажа дека од светлата нема безбедносни придобивки, дури има и негативни. Над 90 отсто од сообраќајките се случуваат поради неприспособената брзина. Со предлог-измените на Законот за безбедност во сообраќајот (полагање за возачки од 18 на 16 години и кружните текови) да се додаде и предлогот на Енергетската асоцијација испратен до МВР - во Македонија денски со вклучени светла да се вози од 15 ноември до 15 март, надвор од населено место. Овој предлог не ги засега европските директиви, најмногу ќе ги релаксира Скопје и другите градови, а ќе донесе еден куп други придобивки. И пазете! Сите тие придобивки се без пари и без дополнителни мерки и обврски. Единствен мастраф ќе биде во парламентот да се дигнат повеќе чифта раце истовремено.

Во Холандија, Германија... не се вози и со сонце и со светла. Австрија и Хрватска во 2007 година воведоа обврска за денско возење со вклучени светла, но поради зголемениот број сообраќајки Австријците веднаш ја укинаа, а Хрватска од оваа година направи измени, како и во Бугарија и денски со вклучени светла се вози само зимно време надвор од населено место.

Авторот е енергетичар-екологист   
   
Автор: Љупчо Гаштеовски    

http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=1213111012128&id=13&prilog=0&setIzdanie=22454