Место - гинекологија Чаир, време - пред едно четврт век, сведок и протагонист - јас. Породена претходниот ден со царски рез, ме симнаа на „одделение“. Таму сме сите „сечени“ (лепени и монтирани). Нема соби, туку боксови кои се одвоени меѓу себе со премачкано стакло во висина од околу метарипол. Во боксот со мене лежи една „џомба“, староседелка од неколку дена. Успеала колку-толку да го оплемени просторот во кој секојдневно ја дочекува својата ќерка. Чиста, здотерана, намирисана, мајката на Азра. Ме поучува дека постапката на пакување во чаршафи до гуша и средување на креветот за да не се види ниту една крвава дамка е редовна процедура пред да помине визитата. Ме советува да не мрдам додека не поминат докторите, па дури потоа да се размрдам, а околу пладне ќе ми го донесат бебето. Послушно ги следам нејзините инструкции. И да сакам, не можам да се помрднам од болки. И навистина, по некое време, доаѓаат белите мантили. Кратко застануваат пред нашиот бокс, не ги ни дослушувам што си кажуваат и преминуваат на соседниот. Од таму, слушам еден брутално продорен глас „Ти, спакувај се, викни ги твоите, бебето ти умре.“ Толку. Си отидоа.
Во ужас, се погледнуваме со цимерката. Морам да станам, да видам кому беше упатена грозната вест. Покрај сите болки, се подигам на лакти и здогледувам едно ситно девојче. Долгата црна коса и’ е фатена на врвот од темето со розов стегач, а избеганите прамени се залепиле по вратот. Низ болничката наметка се наѕираат ситните гради со набрекнати брадавици, желни да го напојат чедото. Со цимерката ја гушкаме. Панично, во еден глас, ја бомбардираме со прашања - кого да викнеме (тоа беше ера без мобилни телефони), што да и’ донесеме, ја понудивме со сок, шеќер, вода ... и ред други блаботилаци. Како да сакавме да ја надзбориме смртта. Девојчето молчи. Замолчивме и ние. Едно време, цимерка ми, галејќи ја по влажното лице ја прашува колку години има. Дванаесет, одговара таа. Ни кажа дека ќе дошле маж и’ свекрвата и, онака наивно детски, се насмевна. Дванаесет години, си повторувам во себе. Скршена фиданка пред воопшто да процути.
Откако го раскажав ова, драги пријатели, дали некому му значи дека детето-мајка, беше Ромка? Го користам политички коректниот термин „Роми“ затоа што лесно се палиме и уште полесно се дефокусираме од секојдневието кое ни ги боде очите. Знам дека ако децата кои просат на семафор ги именуваме како „Ромчиња“, нема да престанат да го прават тоа. Знам дека и мајката со бебе, набутана меѓу колите, на четиесет и кусур степени, нема да се чувствува подобро ако и се обратам со „Ромка’. Знам и дека малолетните бракови се честа појава меѓу Ромите, бидејќи имам сретнато барем уште неколку примери од моето непосредно окружување кај што момчињата се женат на четиринаесет години или кај што одлични ученички во основно, па и средно училиште го прекинуваат образованито затоа што мораат да се омажат.
Ама, исто така знам, дека цела бригада НВО-активисти за правата на Ромите, министри за спроведување на обврските од Декадата на Ромите, пратеници од ромски партии, градоначалници Роми и што уште не, се немоќни пред проблемите на оваа ранлива категорија наши сограѓани. И така, кругот се врти во недоглед.
Умре кобилата Аурора, драги пријатели. Се крена многу прав околу еден пост на мојата другарка, Ирена Ристиќ. Да сочекаме да слегне, да ги отвориме очите и да подразмислиме за една многу проста дилема: Дали судбините на нашите сограѓани ни се помалку поважни од нивниот колективен пежоратив и дали нашата судбина навистина е проклета?
Сé додека ги затвораме очите пред случувањата околу нас и сé додека чекаме други да одработат наместо нас, да бидеме начисто - сите ние сме Цигани. Нема да дообјаснувам, елаборирам и ламентирам за тоа што подразбирам под оваа констатација, туку само ќе напишам нешто што одамна е кажано. И тоа само во еден стих од песната „Балкан“ од скопскиот Хрват, Џони Штулиќ:
Mi smo ljudi cigani, sudbinom prokleti,
uvijek neko oko nas, dođe pa nam preti.
Избор од ФБ станата на:
проф. Гордана Попсимонова
