Универзитетските професори имаат законска обврска постојано да го полнат системот со книги, дипломски, магистерски, докторски и со семинарски трудови, за системот да може потоа да одредува оригиналност на текстот, односно да утврди во колкав процент некоја содржина се повторува. Но досега не уловил плагијати и плагијатори
Софтверската програма не е добро уредена, сметаат професорите
ТРИ ГОДИНИ БЕЗ КОНКРЕТНИ РЕЗУЛТАТИ
Пред три години Министерството за образование и наука претстави систем, кој беше замислено да открива плагијати и да му стави, како што најавуваа надлежните, крај на плагијаторството во земјава. Универзитетските професори имаат законска обврска постојано да го полнат системот со книги, дипломски, магистерски, докторски и со семинарски трудови, за системот да може потоа да одредува оригиналност на текстот, односно да утврди во колкав процент некоја содржина се повторува.
Професорите што ги контактиравме велат дека овој систем не е функционален како што би требало да биде и дека не ја дава реалната слика за плагијаторство. Во Министерството во текот на вчерашниот ден не одговорија колку вкупно документи има во системот и во колку случаи има совпаѓање на содржината.
Во февруари оттаму информираа дека во базата има вкупно 3.033 документи, од кои 291 дело имаат дури 51 отсто совпаѓање на содржината, односно толкав процент бил препишан.
Барање да се укине
Проф. д-р Живорад Томовски од Природно-математичкиот факултет вели дека сите трудови на студентите се даваат на проверка во софтверот на Министерството. Но, според него, тоа не ја дава реалната слика, оти програмата не е добро уредена.
- Овој систем креира споредба на реченици и зборови. На пример, имате докторат на Факултетот за физичка култура, во кој се среќаваат термини како „движење“, „трчање“. Истите термини ги има и во физиката, која нели е посебна наука. И се случува токму тие зборови да ги даде како препишани, што е апсурдно. Кај нас на факултетот има долга традиција за тоа, како се утврдува дали конкретно дело е плагијат, каква е тежината на делото. Тоа го утврдува рецензентска комисија. Можеби некаде постои систем за сѐ да се открие, но овој нашиот софтвер, кој е создаден, не е добар. Токму затоа баравме од надлежните во Министерството да се поништи и работите да си течат по старо, преку рецензентската комисија и менторот на кандидатот - смета професорот Томовски.
Дополнителен проблем, според него, е и тоа што не се знае во колкав процент во трудот е дозволено да се цитира, за да може истиот труд да не се смета за плагијат.
- Ако преземете нечиј текст, а не наведете од каде ви е и чиј е, тоа дава причини за сомневање дека се работи за препишување - додава професорот.
Систем без резултати
Проф. д-р Татјана Каракамишева, професорка на правниот факултет „Јустинијан Први“, вели дека се знае која е целта што треба да се постигне со тој софтвер, но на крајот тој не дава никакви резултати.
- Јас ја исполнувам законската обврска, ги внесувам трудовите во системот, оти базата мора да се полни. Но скептична сум дека ова може да даде резултати. Може да се случи некој да преведе текст од некоја книга на англиски јазик и да си го напише тоа со свои зборови и да го смета за свој личен труд. Овде се поставува прашањето дали нашиот софтвер е доволно софистициран за да може да ги лови овие појави?
Не е. Во некои развиени држави има ваков систем, кој, на пример, го бои со црвено текстот што е плагијат, со жолто текстот што е парафразиран, а со зелена боја се обојува текстот што е авторски, на кандидатот. Со нашиот систем сме на првично ниво и треба да помине време тој да се надгради и да стане уште пософистициран за да биде ефикасен - смета Каракамишева.
Рецензентите одлучуваат
Дека е потребен ваков филтер низ кој ќе минуваат трудовите се согласни речиси сите универзитетски професори. Но конкретно на Филозофскиот факултет, одговорните се потпираат на членовите на рецензентските комисии, кои расправаат и одлучуваат за тоа што е препис, а што не, што треба кандидатот да исфрли, да додаде и слично.
- Нема дилема дека ваков софтвер е потребен. Но сметам дека е сѐ уште рано да сумираме резултати. Тој мора да се надградува, оти засега системот дава реченици што се поистоветуваат со други. Засега рецензентската комисија е таа што го чита трудот во работна верзија, сугерира што да се додаде, а што да се исфрли, значи, не оставаме сѐ на системот на плагијати. Не е дека не му веруваме, туку и во нашиот правилник за работа стои дека комисијата разгледува и одобрува трудови. Инаку, практиката покажува дека кога некој препишува, тоа веднаш се гледа, се дознава и не проаѓа - информира професорот Никола Жежов, кој е продекан за настава на Филозофскиот факултет.
--------------------------------------------------------------------------------
Во светот „паѓаат“ министри
И додека ние се потпираме на софтверот, кој патем сѐ уште нема уловено ниту еден плагијатор, во Европа и во светот министри и премиери поднесуваат оставки од функциите по обелоденувањата дека ги препишале докторските трудови.
Така, пред околу две години германскиот министер за одбрана Теодор Гутенберг поднесе оставка откако призна дека препишал дел од својата докторска дисертација. Пред неколку месеци имаше обвинување за препишан докторски труд за уште еден министер од кабинетот на Ангела Меркел - министерката за образование Анете Шаван, која патем нема намера да поднесе оставка, туку најави тужба за Универзитетот во Диселдорф.
Сличен скандал пред извесно време ја потресе и Романија, кога научната комисија потврди дека докторската дисертација на премиерот Виктор Понта е плагијат. Тој тогаш обвини дека станува збор за политичка хајка против него. И германскиот европратеник со грчко потекло Јоргос Шацимаркакис во мај 2011-та го потресе плагијаторски скандал. „Ди велт“ објави дека тој во својот докторат користел делови од туѓи трудови.
Извор: Нова Македонија
