Александар Каломирос

I.

Без сомнение, живееме во време на отстапништво, коешто е предвидено за последните времиња. Всушност, мнозинството луѓе се атеисти, макар што многумина од нив теориски и понатаму веруваат. Рамнодушноста и духот на светот превладуваат насекаде.

Која е причината за ваквата состојба?

Причината е во заладувањето на љубовта. Љубовта спрема Бога не пламти веќе в срцата на луѓето, а како резултат на тоа, љубовта меѓу нас, луѓето, исто така е мртва.
Кои се причините за намалувањето на љубовта спрема Бога? Одговорот, сигурно, е  гревот. Гревот е мрачен облак кој не ì дозволува на светлината Божја да се покаже пред нашите очи. Но, гревот постоел отсекогаш. Па, како тогаш дојдовме до оваа точка, не само до едноставно игнорирање на Бога, туку до вистинска омраза спрема Бога? Човековиот став спрема Бога денес не е обично незнаење или обична рамнодушност. Ако внимателно ги анализирате луѓето, ќе воочите дека нивното незнаење и нивната рамнодушност се проткаени со длабока омраза. Но, никој не мрази нешто што не постои.

Се сомневам дека денес луѓето повеќе веруваат во Бога одошто во кое било друго време од човечката историја. Луѓето го знаат Евангелието, учењето на Црквата и Божјото создание подобро од кога и да е порано. Имаат длабока свест за Неговото постоење. Нивниот атеизам не е вистинско неверување. Тој попрво е одвратност спрема Некој Кого што мошне добро Го познаваме, но Кого Го мразиме од сето срце, исто онака како што и демоните го мразат.

Ние го мразиме Бога и затоа и Го игнорираме, Го превидуваме, како да не Го гледаме, и се преправаме дека сме атеисти. Всушност, ние Го сметаме за непријател par excellence. Нашето негирање е нашата одмазда, нашиот атеизам е нашата одмазда.

Но, зошто луѓето Го мразат Бога? Го мразат затоа што нивните дела се мрачни, додека Бог е светлина, но исто така и затоа што Го сметаат за закана, за блиска и вечна опасност, за противник на судот, на парницата, за јавен обвинител и за вечен прогонител. За нив Бог веќе не е Семоќен Лекар, Кој дошол за да ги спаси од болеста и од смртта, туку, попрво, суров и осветољубв инквизитор.

Гледате, ѓаволот успеал да ги натера луѓето да веруваат дека Бог навистина не нè сака, дека Тој се сака само Себеси, и дека нè прифаќа само ако се однесуваме како што Тој сака, дека нè мрази ако не се однесуваме онака како што Тој заповедал, верувајќи дека Тој е навреден со нашата непослушност во таа мера што мораме да платиме со вечни маки, создадени од Него токму за таа цел.

Како може да се сака мачител? Дури и оние коишто многу се трудат да се спасат од гневот  Божји, не можат вистински да Го сакаат. Тие се сакаат само себеси, обидувајќи се да ја избегнат Божјата одмазда и да ги стекнат вечните блаженства, измислувајќи како да го задоволат овој страшен и исклучително опасен Творец.

Дали ја забележувате ѓаволската клевета за нашиот Себлаг и апсолутно Добар Бог, Кој ги сака сите нас? Затоа ѓаволот и се нарекува така, зашто на грчки diavolos значи клеветнк.

II.

Но, кој бил инструментот на ова ѓаволско клеветање на Бога? Кои средства ги користел тој со цел да го убед човештвото, со цел да ја изопачи човековата мисла?

Тој користел „богословие“. Прво вовел мало прекројување во богословието коешто, кога еднаш било прифатено, успеал да го зголемува сè повеќе и повеќе, до степен во кој христијанството станало сосема непрепознатливо. Таквото христијанство е она што го нарекуваме „Западна теологија“.
Дали некогаш сте се обиделе точно да утврдите која е главната карактеристика на Западната теологија? Добро, нејзината главна карактеристика е што Бога го смета за вистинскиот виновник на сето зло.
Што е злото? Зарем злото не е отуѓување од Бога, Кој е Живот? Зарем не е смрт? Што Западната теологија учи за смртта?

Сите римокатолици, и најголемиот дел од протестантите ја сметаат смртта за Божја казна. Бог сите луѓе ги сметал за виновни за гервот на Адам, и ги казнил со смрт, односно ги отсекол од Себе; ги лишил од Својата животодавна енергија, убивајќи ги прво духовно, а потоа и телесно, со еден вид духовно прегладнување.
Некои протестанти не ја сметаат смртта за казна, туку за нешто природно. Но, зарем Бог не е Творец на сите нешта во природата? Така што, во двата случаја, Бог  според нив  е вистинската причина за смртта.
Ова важи не само за смртта на телото. Подеднакво е вистинито и за душевната смрт. Зарем Западните теолози не го сметаат пеколот  вечната смрт на човекот  како Божја казна? И зарем не го сметаат ѓаволот за Божји пратеник, задолжен за вечно казнување на човекот во пеколот?
Западниот „Бог“ е еден навреден и разлутен Бог, полн со гнев поради човечката непослушност, Бог Кој ужива во Својата разурнувачка страст да го измачува сето човештво во вечноста заради нивните гревови, освен ако не добие неоганичено задоволување на Својата повредена суета.
Каква е Западната догма за спасението? Зарем тоа не е догма за спасение од гневот Божји? 
Зарем не гледате дека Западната теологија учи дека нашата вистинска опасност и нашиот вистински непријател е нашиоо Творец и Бог? Спасенито, за Западњаците, е да бидат спасени од Божјите раце!!!
Како некој може да го сака таквиот Бог? Како можеме да веруваме во Некого кого што Го мразиме? Верата, во својата длабока суштина, е производ на љубовта, па според тоа нашата желба би била Оној што ни се заканува да не постои, особено ако заканата е вечна.
Дури и ако постои средство за избавување од ова сеприсутно, но ужасно Битие (смртта на Неговиот Син заради нас), би било многу подобро кога таквото Битие не би постоело. Ова е најлогичниот заклучок на умот и на срцето на луѓето од Запад, зашто дури и вечниот Рај би бил неподнослив со таквиот суров Бог. Вака е роден атеизмот, и затоа Западот е местото на неговото раѓање.
Атеизмот му бил непознат на Источното христијанство се додека не му било претставено Западното богословие. Атеизмот е последица на Западната теологија. Атеизмот е порекнување, негација на злиот Бог. Луѓето стануваат атеисти со цел да бидат спасени од Бога, сокривајќи ги главите и затворајќи ги очите слично на ној. Атеизмот е негирање на римокатоличкиот и протестантскиот Бог. Атеизмот не е нашиот вистински непријател. Вистинскиот непријател е ова кривотворено и искривено „христијанство“.

III.

Западњаците често говорат за „Добриот Бог“ (односно, на француски bon dieu, што речиси секогаш се користи кога се говори за Бог). Западна Европа и Америка, меѓутоа, никогаш не биле уверени дека Добриот Бог постои. Напротив, тие го нарекувале Бога добар на начин на кој Грците го наеркувале проклетството на големите божици, eulogia, односно блаженство, благослов, со цел да ги искоернат. Од истата причина, Црното Море е наречено „Eu xeniou pontou“  гостољубиво море  макар што, всушност, е страшно и опасно море. Длабоко внатре во Западната душа, Бог се доживувал како опасен Судија, Кој никогаш не ја заборава дури ни најмалата навреда што Му е нанесена, при прекршувањето на Неговите заповеди. Оваа јуридичка идеја за Бог, ова тотално искривено толкување на Божјата правда, не било ништо друго туку заштита на човечките страсти во богословието. Тоа било враќање на безбожничкиот процес на хуманизирање на Бога и на обоготворување на човекот.
Луѓето, по правило, се вознемирени и гневни кога некој не ги третира сериозно, и го сметаат тоа за понижување коешто само одмаздата може да го поништи, било преку злочин или преку двобој. Ова било светско, острастено разбирање на правдата, коешто превладува во умовите на т.н. „христијанско“ општество.
Западниот христијанин на ист таков начин размислува и за правдата Божја; Бог, безгранично Битие, бил безгранично навреден од непослушноста на Адам. Тоа Битие одлучило вината заради непослушноста на Адам да падне и на сиот негов пород, и сите да бидат осудени на смрт заради гревот на Адам, којшто тие самите не го сториле. Правдата Божја за Западњаци функционира како крвна одмазда, Не само човекот којшто те навредил, туку и сите од неговото семејство мора да умрат. А тоа што до безнадежност било трагично за човекот, било тоа што ниту еден човек, дури ни целото човештво, не можело да го задоволи Божјото повредено достоинство, дури и сите луѓе во историјата да биле жртвувани. Божјото достоинство би можело да биде спасено само ако Тој казни некого што има исто достоинство како и Тој Самиот.
Затоа, со цел да се спаси и Божјото достоинство, и човештвото, немало друго решение освен воплотување на Неговиот Син, така што тогаш човек со божествено достоинство би можел да биде жртвуван со цел да се спаси Божјата чест. 

IV.

Ова паганско сфаќања на Божјата правда, којашто бара неограничена жртва, со цел помирување, јасно го прави Бога наш вистински непријател и причина за сите наши несреќи. Згора на тоа, се работи за правда којашто воопшто не е правда, зашто ги казнува и бара задоволување до сите луѓе коишто воопшто не биле одговорни за гревот на нивните прародители.
Со други зборови, тоа што Западњаците го нарекуваат правда, попрво би требало да се нарече озлобеност и одмазда од најлош вид. Дури и љубовта Христова и Неговата жртва ги губат своето значење и својата смисла во шизоидното сфаќање на Бог Кој убива Бог за да ја задоволи таканаречената „правда“ Божја.
Дали ваквото поимање на правдата има некаква врска со правдата што Бог ни ја открил? Дали изразот „Божја правда“ го има ваквото значење во Новиот и во Стариот Завет?

Веројатно почетокот на погрешното толкување на зборот правда во Светото Писмо бил во преводот на грчкиот збор „dikaiosune“ (правосудие, справедливост, јустиција). Не е во прашање погрешен первод, туку се работи за збор кој, бидејќи е пагански, хуманистички, од цивилизацијата на древните Грци, бил оптоварен со човечки поими коишто лесно можеле да доведат до погрешно толкување. 
Пред сè, зборот „dikaiosune“ внесува во умот една поделба. Од таа причина, со тој збор е претставена одредена рамнотежа. Во човечкото општество, доброто е наградено, а злото е казнето на праведен начин. Тоа е човечката правда каква што ја имаме во судовите.
Меѓутоа, дали ова е и значењето на правдата Божја?
Зборот „dikaiosune“, „правда“ е превод на еврејскиот збор „tsedaka“. Овој збор значи „божествена енергија којашто го реализира човековото спасение“. Тоа е речиси синонимно со друг еврејски збор, „хасед“, кој значи „милост“, „сочувство“, „Љубов“, и со зборот „emeth“ кој значи „верност“, „вистина“. Ова, како што гледате, дава сосема друга димензија на она што ние обично го сметаме за правда.
Вака Црквата Божја ја сфаќа правдата Божја. Вака отците на Црквата учеле за неа.
„Како можеш да го нарекуваш Бога праведен“, вели св. Исак Сирин, „кога го читаш стихот за надницата дадена на работниците: „Пријателе, не те онеправдувам: нели се погод со мене з аденариј? И на овој последниот сакам да му дадам колку и на тебе. Или ти е окото завидливо ти сум добар?„
Св. Исак продолжува: „Како може човек да го нарекува Бога праведен, кога наидува на приказната за блудниот син кој го уништил сето богатство во развратен живот, па сепак, само пради покајанието коешто го покажал, Таткото истрчал и го прегрнал, давајќи му власт над сиот Свој имот? Никој друг, туку Самиот Син Божји ги кажал овие нешта што се однесуваат до Него, за да не се посомневаме и на тој начин Самиот Тој е сведок што се однесува до Него. Каде е, значи, правдата Божја, кога Христос умрел за нас додека сè уште бевме грешници!?“

Така, гледаме дека Бог не е праведен во човечка смисла на тој збор, туку дека Неговата правда ја означува Неговата Добрина и Љубов, којашто ни е дадена на неправеден начин, односно Бог секогаш дава без да земе нешто за возврат, и дава на личности какви што сме ние, коишто не сме достојни да примаме. Затоа св. Исак нè учи: „Немој да Го нарекуваш Бога праведен, зашто Неговата правда не се одразува во нештата што се однесуваат на тебе. А ако Давид Го нарекува праведен и чесен, Синот Негов ни открива дека Тој е добар и благ. „Тој е добар“, вели Тој, „на злите и на безбожните“.

Бог е добар, Тој ги љуби и е благ спрема оние што се непослушни, непокорни и кои Го отфрлаат. Тој на зло никогаш не возвраќа со зло. Тој никогаш не се одмаздува. Неговите казни се средство на љубов за исправување, сè додека нешто може да биде исправено или исцелено во овој живот. Тие казни никогаш не се протегаат во вечноста. Тој сите нешта ги направил добри.
Дивите ѕверови ги преознавале како свои господари христијаните коишто преку смиреност стекнале сличност со Бога. Тие Му се приближиле, не со страв туку со радост, во благодарна и возљубена покорност; тие ги приклониле главите,  Му ги целивале рацете и Му служат со благодарност. Неразумните ѕверови познават дека нивниот Господар и Бог не е зол, страшен и осветољубив, туку полн со љубов. Тој нè заштити и нè спаси кога паднавме. Вечното зло нема ништо со Бога. Тоа доаѓа од неговите слободни, разумни суштества, и тоа Тој го почитува.
Смртта никогаш не била зададена од Бога.
Ние се побунивме против Бога, ние ја затворивме вратата пред Неговата животодавна благодат.
„Бог не ја создал смртта“, вели св. Василиј Велики, „туку самите ја донесовме.“ „Во ниту еден случај Тој не го попречил напуштањето..., за на тој начин слабоста во нас да не ја направи вечна.“
Св. Иринеј рекол: „Смртта е одвојување од Бога; одвојувањето од светлината е темнина..., и не е светлината таа којашто ја донесува казната на слепилото.“

А зошто смртта дошла на целото човештво? Зошто оние, коишто не згрешиле со Адам, умреле како што умрел Адам?
Еве го дговорот на св. Атанасиј Синаитски: „Станавме наследници на проклетството на Адам. Не бевме казнети како да сме ја прекршиле Божјата заповед заедно со Адам; но, затоа што Адам станал смртен, ја пренел смртта на своето потомство. Станавме смртни затоа што сме родени од смртниот.“
И св. Григориј Палама укажува на тоа: Бог не му рекол на Адама: Врати се во она од што си создаден; туку му рекол: Земја си, и во земја ќе се вратиш... Не му рекол: Во оној ден кога ќе вкусиш од него, умри!, туку „Во оној ден кога ќе вкусиш од него, (сигурно) ќе умреш.“ Ниту после рекол: „Врати се сега во земја“, туку „Ќе се вратиш“, на начин на предупредување, правилно допуштање и ненарушување на она што ќе дојде. Гледаме дека смртта не дошла како наредба Божја, туку како последица на Адамовото прекинување на неговите односи со изворот на Живот, со негова непослушност; а Бог, во својата благост, само го предупредил на тоа.

„Самото дрво на познание“, вели Теофил Антиохиски, „било добро, и неговиот плод бил добар. Зашто, дрвото ја немало смртта во себе, како што мислат некои, туку непослушноста е таа во која е смртта; зашто, во плодот немало ништо друго освен знаење; а знаењето е добро кога се користи правилно.“
Отците на црквата нè учат дека забраната на вкусувањето на плодот од дрвото на познанието не била целосна, туку привремена. Адам бил духовно дете. Не е секоја храна добра за деца. Некоја храна може да ги убие, макар што возрасните ја сметаат за здрава. Дрвото на познанието на доброто и на злото било засадено од Бога, за човекот. Дрвото било добро и хранливо. Но тоа била цврста храна, а Адам бил во состојба да зема само млеко.

 Подготви: д-р Драган Михајловиќ

{moshits}