Mитрополит Наум
МАНАСТИРСКИ РАЗГОВОР ЗА МОЛИТВАТА НА СРЦЕТО

Отецот: Што мислиш, сестра Н, што е најголемиот Божји дар за тебе, на ова Рождество Христово?

Сестра Н: Најголем дар за мене е тоа што ја гледам мојата грешност.

Отецот: Да, но, колку што ти е дадено, моментално; бидејќи, како што рекол некој подвижник:
„Господ не ни дава да ја разбереме сета длабочина на нашите гревови – ниеден човек не би го издржал тоа“.
Негувај го тоа чувство на покајание, затоа што лесно се губи.

Сестра Н: Добро. Размислував овие денови и за симнувањето на Христос во адот.

Отецот:
Таа тема не е несоодветна за Рождеството, бидејќи јаслите во кои Христос е положен се прикажани на иконата како Неговиот иден гроб, а повоите со кои Христос е повиен се како повои погребни.

И, воопшто, кога Вечноста влегува во историјата, времето станува релативна категорија.
Впрочем, целиот Негов Домострој на нашето спасение е страдање до истоштение.

Почетокот веќе го покажува крајот. Во пештера роден, во пештера погребан. Синот Човечки нема каде глава да потслони (види: Лука 9, 58).

И уште нешто, иконата не нѐ повикува на понадворешнување и материјализација на нашата вера, туку на повнатрешнување и одухотворување на она што го претставува.

На пример: иконата преку пештерата во која е роден Христос, пред сѐ, нѐ повикува да го откриеме срцето како наш духовен центар, како место каде што се случува нашето лично учество во Домостројот на спасението од зачнувањето, преку раѓањето, до воскресението Христово итн.,
а не да ја извадиме пештерата од иконата и да ја материјализираме.

Иако и тоа може во специфични моменти и може многу убаво да биде, но само поради исклучиво педагошки причини (духовна грижа за децата) – додека да го сфатат вистинското и првенствено значење на иконата.

Постојат и многу други примери во Православната Црква на понадворешнување на нашата вера – општо, но за тоа другпат.

Сестра Н: Размислував за симнувањето на Христос во адот и како го извлекува Адам оттаму, држејќи го за рака.
На тој начин го гледам и моето спасение. Како Негова милост, а не како моја добродетел и заслуга.

Отецот:
Се обиде ли да го симнеш својот ум во срцето овие денови?
Сестра Н: Да.

Отецот: Симнувањето на умот во срцето, на почетокот, е како еден скок во празно.
Умот влегува во еден, за него, непознат простор, темен, нејасен, несигурен, одбоен, а има вера дека токму таму може да Го најде Царот и Царството Небесно.

Но, не веднаш Го наоѓа, и збунетиот ум и душата страдаат поради тоа. Единственото чувство што ни е потребно и кое може да ни помогне во тој подвиг е покајанието, но и тоа го нема секогаш.

Треба да се принудиме на покајание и плач, и тие не доаѓаат, конечно, сами од себе.
Треба да стоиме на молитва, да правиме метании.
Никогаш да не ја почнуваме молитвата седејќи.
Треба да стоиме на молитва обидувајќи се да го држиме умот внатре во срцето сè додека не се измориме физички.

Потоа може да седнеме и да ја продолжиме молитвата на ист начин, трудејќи се да го држиме умот внатре во срцето.

И не заборавајте: молитвата е давање, а не земање.

Сестра Н: Се молам во срцето, и овие денови чувствувам една таква топлина и болка поради која не можам понатаму да продолжам. Што да правам?

Отецот: Собери го својот ум во Христовото име, во Него Самиот, продолжи со молитвата внатре во срцето и ќе видиш дека сè ќе си дојде на место, дека болката што пречи ќе се претвори во болка што привлекува.

Не треба да обрнуваме внимание на последиците од молитвата, на топлината или болката или сладоста, тоа може да ни ја попречи молитвата и на подолг период.
Во молитвата единствено важен ни е Христос.

Сестра Х: Отец, што е тоа место на срцето, а што отворање на срцето? Дали се тоа две различни појави?

Отецот: Случувањето кога благодатта за првпат на таков начин се пројавува во срцето го нарекуваме отворање на срцето, а местото каде што благодатта Божја се пројавува се нарекува место на срцето.
Една и иста благодат, енергија Божја, го дејствува тоа случување: и отворањето на срцето и држењето на местото на срцето активно.

Сестра Х: Рождеството го доживеав како радост.
Ме погодија зборовите од твојата беседа вечерта тој ден:

„Ако кажеме дека нешто во духовниот живот не можеме, дека заповедите Христови се тешки и дека не можеме да ги исполниме, ние хулиме на саможртвата Христова“.

Отецот: Да, токму затоа Синот Божји стана Син Човечки, токму затоа Богочовекот Христос пострада, за ние да имаме сила, за да можеме, а не да не можеме.
Нам ни останува само изборот – сакаме или не сакаме.
А со тоа ни останува и одговорноста за нашата слободно изразена волја.
Потоа не можеме да се самооправдуваме за својот погрешен избор, можеме само да се покаеме.

Сестра Х: Да, отец, некаде прочитав дека самооправдувањето е продолжување на гревот на Адам во рајот:
„Жената која Ти ми ја даде, ме излажа“ (види: 1. Мој. 3, 12).

Отецот:
Да Му речеше Адам „прости“ на Господ, немаше да се случи истерувањето од рајот, но тој го избра патот на самооправдувањето, патот на суетата и самољубието, а за таков умствен пад нема место во рајот, каде што сè е вечно, и тој требаше да биде прекинат.
Подвигот на послушанието беше потребен и во рајот, а камоли овде.

Сестра Х: Прочитав кај Старец Софрониј:
„Јас не би можел во делото на љубовта да се чувствувам слободен кога да се љуби би значело само наслада.
Кога сум распнат, тогаш имам смелост на Отецот да Му кажам: ’Јас Те сакам‘ – и срцето знае дека таа љубов е вистинска и света“.

Тоа за мене значи дека нема „не можам“.
Мора да го живееме распнувањето ако сакаме да имаме љубов. Само тогаш ќе Му кажеме на Господ дека Го сакаме.

Отецот:
Дали се обиде да влезеш во своето срце, во пештерата кај што се роди Христос?
Целиот Христов живот е содржината на животот на нашето срце.
И таа благодат на учество во секој момент од Христовиот живот, која сите ја добиваме на Литургијата собрани околу нашиот епископ, но само ако учествуваме во Светите Тајни – се разбира, е истата благодат што се пројавува и во нашето срце.

Затоа тие денови се посебни. Ако ги испуштиме, треба да чекаме Богојавление, па Благовест, па Велигден итн.
Тие се специјални денови, кога можеме да добиеме молитвен пристап до срцето.

Посебно Христовите и Богородичните празници.
Посебно Воскресение и Успение. Тоа се слични празници, и едната и иста благодат на Воскресението. Христос со ништо не Ја ускратува Својата Мајка Богородица од тоа што Он го има.

А ти, сестра М, се обиде ли да го симнеш својот ум во срцето овие денови?

Сестра М: Не знам како да кажам, отец, како да се фрлив во темнината на срцето.

Отецот: Како се фрли во срцето, како твој слободен двиг или нешто те привлече?

Сестра М: Сама.

Отецот: Колку време траеше тоа?
Сестра М: Дваесет минути, чувствував топлина, се сконцентрирав. Топлина и темнина.

Отецот: Тоа беше точно во срцето или тука некаде?
Сестра М: Не ми беше сосема јасно.

Отецот: Се молеше во својата ќелија?
Сестра М: Да.

Отецот: Со која молитва?
Сестра М: ’Господи Исусе Христе, помилуј ме‘...
Како точно се чувствува тоа место на срцето, отец, како да сме сигурни дека тоа е местото?

Отецот:
Тоа со сигурност го знае само оној што го вкусил. Кога срцето доволно ќе го очистиме од страстите, благодатта сама ќе ни го покаже местото на срцето и сама ќе го привлече умот таму.
Дали се обидуваш секој ден да влезеш во срцето?

Сестра М: Да. Се сетив дека на крајот ми остана некое чувство на срцето. И сега го чувствувам.
Се молам во тоа место. Овие денови забележав дека веднаш штом почнам така да се молам, повнимателно, ми течат солзи без да се принудам на тоа.
Ти кога зборуваше за скок во празно, беше како да објаснуваш што ми се случи мене. Моли се за мене. Прости ми.

Отецот: Сестра И, ти се молиш во срцето секој ден, како што рековме?
Сестра И: Да.

Отецот: Опиши ми што точно се случува?
Сестра И:
Понекогаш е многу лесно, умот како сам да се лизнува и влегува внатре. А почесто треба на почетокот да вложам напор да се собере умот во Христос и да се спушти долу.
Како да почнува некоја борба.

Прво чувствувам една душевна болка и страдање зашто се присетувам на моите гревови, дури и на некои подзаборавени; потоа си ги гледам страстите, слабостите, некои стравови, и притоа ми доаѓа чувство на скрушеност и плач оти толку сум за никаде.

И уште повеќе умот се врзува за Христос, а потоа некако сè како да се губи, сè се смирува во мене и останувам така да стојам пред Христос, и тогаш ништо не е важно, без оглед на тоа што сум таква никаква.

И кога кажувам „Богородице Дево“, често се случува истото. А некогаш и на Литургија, на повечерие.
И сега ме опфаќа плач. Прости ми и моли се за мене.

Отецот:
Кажи ми нешто повеќе за болката што се појавува.
Сестра И: Отец, знаеш, тоа што ме прашуваш за болката... Всушност, можам да кажам дека има две болки.

Едната е физичка, и таа сега е блага, и сакам да е присутна оти го собира умот, го привлекува. Но, јас мислев повеќе на една друга болка, која не е физичка.

Се појавува кога се гледам себеси каква што сум и тогаш не можам да не плачам. Целата моја внатрешност плаче (да, со плач можам да ја поврзам таа болка), а кога има солзи, тие некогаш се тивки, а некогаш ми иде да плачам на цел глас, и после тоа низ душата ми се разлева некој мир и утеха.

Отецот: Отците нè советуваат да останеме во подвигот што ни носи плач. Духовен живот без плач и покајание е прелест.

Сестра С: Отец, а дали може во душевни состојби, какви што се зависта, повреденоста, тагата или слично, кога срцето доживува еден вид болка, да ја искористиме таа болка на срцето за да го најдеме местото на срцето?

Отецот:
Да, можеме, само со молитва на покајание.
Сè друго, како што реков, е прелест.

И не го заборавајте послушанието, деца, тоа е суштина на Богочовековиот Христов подвиг.
А нели сме според ликот Негов создадени?
Нели на Неговото совршенство сакаме да се вподобиме?
Нели не сакаме ние да живееме, туку Богочовекот Исус Христос во нас?

И не заборавајте да Ја љубите Богородица, секој дар од Бог преку Неа го добиваме.
Толку за денес.

Христос се роди!

Митрополит Струмички Наум

Од фб профил на

Maja Beleva