Очигледно е дека со тек на време дошло до длабоко разногласие или противречие меѓу духот и „теоријата“ на Великиот Пост, коишто се обидовме да ги објасниме врз основа на великопосните богослужења и, од друга страна, сеопштото направилно поимање на Постот, коешто понекогаш го поддржува и го шири самото свештенство. Зашто, секогаш е полесно духовниот принцип да се сведе на формален, отколку зад формалните принципи да се бараат

Но, тоа не е само обврска на клерот и на Црквата, туку и на секој човек што сака нешто да направи за својата вера и црква. Од нас зависи каква вера ќе им предадеме на идните генерации. Вера што станала компилација од вера, адети, национализам, верски фанатизам, омраза кон другите вери, фолклор, форма без суштина, а која, пак, нема да биде интересна за нив, или, пак, вера во живиот Бог, која води кон спасение и живот вечен.

Со Христовото послушание сме спасени, а со Адамовото непослушание сме фрлени во пеколна бездна. Патот на послушанието навистина води на Голгота. Тој е нагорен и искачувањето е малку напорно. Ќе се потиме и ќе се уморуваме, но сепак да помислиме дека по воскресението ќе ги стекнеме чистотата на душата и восиновувањето и дека тоа богатство не може да се спореди со никакви овоземни наслади. Што зборувам јас?

Во почетокот беше Словото. Без Него ништо не постои. Катадневно го вкусуваме болниот и беден живот во нашето тело. А сепак, создадени сме според образот на Христа, Апсолутниот. Проблемот, тајната на нашиот живот, е во преминот од релативното во Апсолутниот. Ако битието е создадено од Бога, не треба да умре. Бог го создаде животот, не ја создаде смртта. Нашата цел е животот во Христа Бога, во бесмртноста, во вечноста.

Отсекогаш Црквата се грижела човекот да ја достигне вистинската полнота на своето постоење, трудејќи се да ги испише во неговото срце моралните начела, односно да го поттикне кон морално и духовно издигнување над паганскиот примитивизам, кој што, за жал, денес владее во светот што го опкружува. Да го поттикне, а не да го присили, што значи дека вистинската мисија на Црквата не е да врши притисок врз луѓето, ниту врз државата за таа да ги менува законите, доколку нејзините државјани не го сакаат тоа и сакаат да живеат според тие пагански начела.

Значи, да не постиш само со стомакот, туку и со очите и слухот, и рацете и нозете, и сите делови на телото.
Рацете нека постат воздржувајќи се од секоја алчност и кражба.
Нозете нека постат така што нема да одат по патиштата на гревот.
Очите нека постат така што нема страсно да гледаат во убавите лица ниту да гледаат со завист на богатството на другите луѓе.

А светиот Јован Лествичник вака поучува: „Со Исусовото име биј го непријателот, зашто не постои против нив посилно оружје ни на небото ни на земјата, од името Исусово. И секогаш треба во умот да ја имаме оваа молитва: Господи Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме грешниот. Господи, отргни ја од мене оваа помисла на лукавиот. Господи, дади ми добра мисла.

Благиот Бог ни дарува просветување со познание. А ние, пак, го отфрламе од ден во ден. Да ја бевме исполниле волјата Божја, ќе бевме блажени во моментот на наградувањето заедно со сите оние кои ја твореле Неговата волја. Меѓутоа бидејќи не ја исполнувавме, таму нема да имаме никакво оправдување. Ние имено, сите грешиме свесно. Сите ние ги чувствуваме Божјата промисла и даровите со кои нѐ обдарил благиот Бог. Неговата благодат во секое време ги посетува нашите срца.

Луѓето што постапуваат телесно апостолот ги нарекол душевни, а оние што постапуваат противприродно ги нарекол телесни. Духовни се оние што и самата природа ја преобразуваат во дух. Бог ги знае и природата и силите на секого од нас. Он го сее Своето слово во нив и бара дела според нивната мерка;

Нека твојата молитва биде сосема едноставна.

Како митарот, така и блудниот син,

се помирија со Бога со само една реченица.

Држат строги диети, но не постат.

Одат на психијатри, и со часови седат пред телевизиските екрани, но не одат на исповед, ниту посетуваат служби.

Луѓето денес не сакаат да даваат, туку само да земаат, без мака или лична жртва. Се плашиме да си погледнеме во очи. Систематски го избегнуваме тоа, правејќи си немир во душите.

Од каде да почнам, како да искажам,

до Тебе да се обратам нешто да измолам.

Дали е сега времето
мене ли ми е дадено,
да не се посрамам
бидејќи зборови незнам да одберам

Вистината е дека би било посебно удобно за сите нас, ако Бог го земеше за критериум на нашето спасение – постењето, молитвата, нашето молитвено правило, богослужбите на кои сме учествувале или беседите кои сме ги слушале, верските книги што сме ги прочитале или манастирите и старците што сме ги посетиле. Освен тоа, сето погоре кажано може најдобро, во прикриен облик, да биде дело на високоумието и себенадевањето, и да го зацврстува

Се вели: ако немаш волја, тогаш немој ни да се молиш; тоа е лукаво, телесно мудрување.

Не само што ќе престанеш да се молиш, туку и целосно ќе се оттргнеш од молитва,

а телото токму тоа го сака .

Царството Небеско на сила се зема, Матеј (21:12).

Во она време минуваше и Му се случи во саботен ден да минува преку нивјето, и почнаа учениците Негови, врвејќи, да кинат класје. А фарисеите Му рекоа: „Гледај, зошто го прават учениците во сабота тоа, што не треба да се прави?“ Но Он им рече: „3ар никогаш не сте читале што направи Давид, кога имаше потреба и огладне сам тој и оние, што беа со него?

Сo тeшка и прeтeшка мака и пoжртвуванoст бил истрeбуван какoлoт на eрeситe oд пчeницата на правoславнитe вистини. Eрeтицитe oтсeкoгаш сe служeлe сo ниски срeдства и сo ниски личнoсти вo пoдривањeтo на правoславиeтo. Цариградскиoт архимандрит Eвтихиј и алeксандрискиoт патријарх Диoскoр, кoи гo прeнeсувалe eрeтичкoтo учeњe дeка вo Христа нeмалo двe прирoди: бoжeствeна и чoвeчка, туку eдна; за свoј сoјузник вo царскиoт двoр

Бог нема постојано да ја праќа Својата благодат во срце кое не поставува ограда пред своите страсти ниту во ум којшто не покажува дека ги ограничува своите бесцелни скитања. Во почетокот, Бог ни ја дава благодатта за да ни помогне, за да нè поттикне, за да ги наслади нашите душевни чувства, за да нè привлече. Но ако напоредно со тоа не се трудиме и ние, благодатта нема да биде делотворна и ќе се повлече. Апетитот се појавува со јадењето, а молитвата со молењето.

Голема е Господовата благодат да се трпат искушенијата,

како што говори и Апостолот:

„Вам ви е дадено не само да верувате

во Христа туку и да страдате заради него,

зашто во Божјото царство се влегува преку многу страдања.

Невозможно е човештвото

да се излечи со политички мерки,

бидејќи коренот на болеста

лежи во сферата на духот.