Откако биле сигурни дека османлиите го напуштиле манастирот, се вратиле и затекнале страшна слика. Сѐ било уништено. Храмот бил во пламен, на местото на манастирската чешма лежеле телата на тројцата свети старци и духовни учители. Главите им биле отсечени, го раскажуваат житието верниците    
    
  
Прво прогласување светци во МПЦ-ОА

Сончево е. Тесниот пат до манастирот мириса на свежо исечени дрва. Сепак, густата шума добро го заштитила домот на верниците. Стигнавме до манастирот „Света Пречиста Богородица“ во близина на Кичево. Се отвори тешката дрвена порта. Сончевите зраци се одбиваа од влажната калдрма. Уреден двор, полн со цвеќиња. Тревата е искосена. На влезот во конаците се сушат пружените алишта од кои сѐ уште капе вода. Помисливме дека чистеле за нашиот пречек. Тишината ја прекинуваа звуците што ги испуштаа двата пауни, кои како да се натпреваруваа во тоа кој повеќе ќе ги рашири шарените пердуви.

Одеднаш од конаците се појави една жена. Се поздрави со нас. Рече дека е гостинка на манастирот.
Доаѓа да помогне за здравје. Се понуди да го отвори храмот, да запалиме свеќа. За време на работните денови има помалку посетители, па за секој случај го заклучуваат храмот. Внатре се наоѓа иконата на Богородица, која има исцелителна моќ. Одамна е познато верувањето дека на многу унесреќени семејства по престојот во манастирските конаци им се променил текот на животот. Или оздравеле или им се родило дете за кое мечтаеле со години. Во храмот има бунар со света вода, со која посетителите го мијат лицето за здравје, а потоа се провираат под каменот, каде што стои чудотворната икона на Богородица. Така биле и останале обичаите.

Додека седевме на дрвените клупи пред храмот, дојдоа мајка и син. Живеат во Кичево. Секогаш кога се слободни, доаѓаат во манастирот. Велат дека чувството на духовна исполнетост и на прероденост е главната причина што ги враќа повторно да го посетат овој верски храм.
- Сигурно сте слушнале за големата прослава на Илинден по повод 45 години од возобновувањето на автокефалноста на Охридската архиепископија – нѐ прашуваат.
Тогаш ќе се случи првото канонизирање светци во Македонската православна црква. Токму тоа е голема чест и радост за манастирот и нешто по што ќе бидеме препознатливи во православниот свет.

ПРВИТЕ СВЕТЦИ ЗА МПЦ

Дознаваме дека, според житието, тројцата преподобномаченици Евнувиј, Пајсиј и Аверкиј, биле монаси во овој манастир и со херојски подвиг маченички пострадале во одбрана на христијанската вера. Преданието за овој настан било запишано во една книга, која се чувала во манастирот и е искористена како основа да се напише житието, кое всушност е и кратка историја за нивното страдање.

Верниците раскажуваат дека кон средината на 16 век, монашкото братство од овој манастир станало вистинска утеха и крепост за напатениот народ што страдал од османлиското ропство. Гласот за нивната духовна сила допрел до Турците. Тие на 27 март 1558 година се упатиле кон светото Богородично семејство. Монасите заедно со присутните верници, како и обично, биле собрани на заедничка Литургија.
Во моментот кога прозвучила црковната херувимска песна, отец Аверкиј влетал во храмот и известил дека кон манастирот се приближува многуброен османлиски аскер. Тогаш монахот Евнувиј и уште двајца други монаси, Пајсиј и Аверкиј, решиле да останат во манастирот, а преостанатите нивни браќа и верници да заминат во шумата и таму безбедно да ја завршат литургијата.

- Но тогаш се случила најголемата трагедија. Откако биле сигурни дека Османлиите го напуштиле манастирот, се вратиле и затекнале страшна слика. Сѐ било уништено. Храмот бил во пламен, на местото на манастирската чешма лежеле телата на тројцата свети старци и духовни учители. Главите им биле отсечени – го раскажуваат житието верниците. Велат дека загубата на овие монаси не го обесхрабрила преостанатото братство. Тие не се распуштиле, туку ја продолжиле својата монашка и просветна дејност.
За шест години бил изѕидан нов храм од камен.

- Такви биле подвигот, страдањето и преминот во вечниот живот на тројцата монаси. Нивната светост била докажана поради исклучителната посветеност на христијанската вера и маченичкиот крај – велат верниците.

Со тоа, тие ќе добијат ден на празнување, им се одредуваат икона и богослужба, која беше напишана на Света Гора. Според каноните, во еден ден може да се одбележуваат повеќе светители.

Покрај нив, во јубилејната година за МПЦ, на 28 октомври ќе бидат канонизирани за светци и 40-те битолски преподобномаченици, убиени од Османлиите кога ја зазеле Битола.
Од возобновувањето на автокефалноста на МПЦ во 1967 година, таа е една од ретките цркви што немаат прогласено светец.

И МУСЛИМАНИ ПРЕД ЧУДОТВОРНАТА ИКОНА

По раскажаното предание за тројцата светци решивме да си одиме. Но верниците нѐ известија дека, ако повторно не се видиме за Илинден, следна голема прослава во манастирот е манастирската слава, која се празнува секоја година на 21 септември на празникот Рождество на Пресвета Богородица, меѓу народот познат како Мала Богородица. Тогаш манастирот е масовно посетен од верниците од целата држава.

- Овој манастир е познат и по тоа што во него влегуваат и муслиманите, и бараат помош од Бога, што е практика и за другите православни манастири. Влегуваат и ја допираат иконата на Богородица. Веруваат во нејзината моќ. Сепак, сите живееме под исто небо – додава една жена, местејќи ја шарената марама, од која ѕиркаше побелена коса.
Обично муслиманските жени бараат помош за децата што имаат страв од нешто.

Манастирот со отворени врати ги дочекува верниците

 --------------------------------------------------------------------------------

Долетала икона со две лица

Манастирот „Света Пречиста Богородица“ е изграден во 1316 година на планината Цоцан, Кичевско, на надморска височина од 920 метри. Легендите говорат дека е изграден на местото каде што од урнатиот манастир „Свети Георгиј“ во кичевското село Кнежино долетала икона, на која од едната страна бил ликот на Мајката Божја, а на другата страна бил ликот на Исус Христос. На храмовата врата е поставена мермерна плоча, како спомен и потсетување дека во 1924 година таму бил замонашен г.г. Доситеј, првиот поглавар на возобновената ОА, во лицето на МПЦ.

--------------------------------------------------------------------------------
      
Автор: Радмила Заревска 

Нова Македонија