„Практикувањето култура од страна на полуобразованите моќници е еднакво погубно како кога рудар би практикувал акушерство“, вели филмскиот критичар, радиоводител и писател Влатко Галевски
Промоцијата на Вашата нова книга „Исповедни финеси“ собра убава публика и некако целиот настан беше мошне инспиративен и интересен, навраќајќи не' на вистинските вредности, на траењето, на суштината. Дали тоа беше и Вашата идеја во создавањето на овие толку искрени исповедни финеси?
Не милувам да ја толкувам искреноста како карактерна особина, туку како состојба, барем кога се врзува со творењето, со пишувањето. И не само во рамки на толкувањата на реалноста, туку и како зборовна фикција. Оттука, идејата да се пишува со елементарна искреност е повеќе одлика на моите ставови кон луѓето и настаните кои се спомнуваат во книгата. Веројатно, во тоа лежи причината што на промоцијата дојдоа драги луѓе, добронамерници, пријатели, не само мои, туку и меѓу себе. Мојата идеја водилка во „Исповедните финеси“ беше нурнување во сопствените сеќавања, а промоцијата чинам дека ги поттикна присутните во истата насока.
Да, токму така, читањето на Вашите сеќавања некако го тера човек да се наврати и на своите. Интересно е чувството, неповторливо, па дури честопати и непредвидливо. Но, во секој случај прекрасно. Не заради настаните кои честопати и не се такви, туку поради задржувањето на мигот и откривајќи една поинаква перспектива. Што откривте Вие пребарувајќи по сопствените сеќавања?
Се радувам што во Вашето прашање е потврдена не само мојата, туку и универзалната човекова потреба да се навраќа на сеќавањата, зашто тие се единственото нешто што го дефинира нашиот живот, вредностите, сакањата, не ретко и непријатните искуства, но во тоа се крие животното азно, тоа ни ја дава новата мотивација за наредниот ден по кој ќе бидеме побогати за уште едно сеќавање. Да, точно е, сеќавањата се миговни реминисценции од кои се плетат мали, но значајни приказни, а кои го оправдуваат нашето досегашно, но и понатамошно постоење.
Пребарувањето по сопствените сеќавања и откривањето на суштинските вредности во нив не ретко знае да биде и не толку розово, напротив, често дури и болно и вознемирувачко. Како постојано да водиме борба на радоста на животот со стравот од таа радост. Можеби исчезнатите сеќавања е добро што ги нема, па сепак постојано сме во потрага по нив. Менталната авантура е, сепак, посилна од физичкиот напор за нејзино одбегнување.
Издавачот „Или-или“, односно Игор Ангелков, рече дека сте дел од онаа урбана слика на градот и дека упорно се борите против шундот и кичот. Мора да кажам дека се согласувам со тоа и дека сум одушевена колку ненаметливо, со она што го работите, успевате да се наметнете. Како самиот лично наоѓате начин да се изборите со она што не Ви се допаѓа и да истраете на своето, без оглед дали некој тоа денеска го забележува или не?
Борбата со невкусот никогаш не била силната страна на институциите. Напротив, тие на свој начин се негови промотори, поддржувачи и апологети. Тоа е така зашто колективизмот практикуван во политиката го пренесуваат и во сферата на културата и уметноста. Затоа верувам само во индивидуални реакции, субверзии, критики и противења во однос на колективниот кич. Невкусот е подеднакво опасен колку и полициското насилство, на пример. Бидејќи се генерирани од истите центри на моќ, од истите канцеларии на неукоста и провинцијалноста. Практикувањето култура од страна на полуобразованите моќници е еднакво погубно како кога рудар би практицирал акушерство! А тоа колку мојот личен ангажман некој го препознава или не, скоро да не ме интересира. Јас водам лична војна против секаков вид сервилност, полтронство и, пред се', против културниот непотизам. Моето згрозување од овие категории никој не може да ми го забрани! Дури и кога тоа јавно го искажувам или пишувам!
Работите на фестивалите „Синедејс“ и „Астерфест“, каде што се обидувате да вклучите што повеќе млади и што повеќе македонски имиња како во жиријата, така и низ критичките осврти, со кои ги поттикнувате младите кон овој жанр. Две децении на радио ја водите и емисијата „Слушајте филм“, а овде би ги споменала и дебатните филмски вечери што ги организирате секоја среда, прво во „Менада“, а сега во МКЦ и на кои имате повеќе публика од некои филмови во кино... Од каде толкава упорност и ентузијазам?
Мене ме интересира активниот однос кон филмот, многу повеќе отколку обичниот конзумеризам. Токму домашните филмски фестивали ги земам како добра почва за таквата активна релација помеѓу младите и филмот. Постојано и без исклучок, секаде каде што има можност повикувам талентирани и умни девојки и момчиња кои се кадри да навлезат во суштинските вредности на филмската уметност и кои патем ќе се едуцираат преку процесот на селективност. Во таа насока функционира и емисијата „Слушајте филм“ на „Метрополис радио“. Емитувани се преку 2.000 часови филмска музика и за мене, и по нејзиното 20-годишно опстојување во етерот, емисијата се' уште е радост и предизвик. Се' уште учам и откривам нови димензии на оваа благородна уметност. Крајно пребирливо, се разбира. А со оглед дека кај нас речиси не постои филмска критика, дебатниот филмски клуб „Лале“ во МКЦ е место каде барем вербално се „критикува“ и тоа е еден од начините за комуникација помеѓу филмофилите во градов. Е, тоа го „одработувам“ од чист ентузијазам. Доказ, дека на секоја возраст е можна љубов...
Имате напишано голем број филмски критики, а и сега подготвувате нова книга рецензии фокусирана на македонскиот филм. Можеме ли генерално да проговориме за состојбата со македонската кинематографија, земајќи го предвид нејзиниот развој низ годините?
Прилично болна тема. За жал, повеќето македонски режисери не сфатиле дека нивно животно промашување е што се посветиле на филмот без поддршка на талентот. Сепак, од она што досега е снимено, 20 отсто е многу лошо, 75 отсто е просечно, а 5 отсто добро. Процентите отприлика одговараат на бројот на снимени филмови во Македонија. За среќа, пак, кај неколкумина млади режисери веќе препознавам значаен потенцијал.
А што се однесува до подготовките за нова книга, некако предолго ја пакувам. Замислена е да биде пресек на македонскиот игран филм прикажан преку куси рецензии. Еден вид филмски водич во целокупната домашна играна продукција. Можеби одолговлекувам затоа што не сум задоволен од количината на субверзивност и критичност кон повеќето македонски филмови.
Утрински весник- Сунчица Уневска
