Поттикнати од вродената наклоност кон историскиот оптимизам често правиме проекции на својата благочестива надеж за опстојување на Црквата сé до исполнувањето на времето. До светата парусија. А со неа и целиот багаж на идентификации што сме го избрале по некое наше паушално животно искуство. Во тие фантазмагорични филмови младите имаат исклучително важна улога и место. Сонуваме за некој нејасен, но секако подобар живот за нив. Компензација на нашите младешки фантазии, или едноставно вера во извесна, повторно нејасна, социјална еволуција. Со секоја генерација еден чекор напред. Од друга страна, кога станува збор за религиозно обазование, немаме доволно јасни аргументи, а често ни доволно ентузијазам, ниту визија, за да се посветиме на ова исклучително прашање, не за иднината на нашата религија ставајќи се во функција на некакви конфесионални навивачи, туку за спасение на конкретни, млади, човечки души. Нашите деца. Нашето потомство.
Веронаука ни е премногу тежок збор. Темен облак на блескавото небо на секуларизмот и демократијата. Имаме потреба од разблажување. Добро, нека има веронаука, но камуфлирана во некаков граѓански морал, неутрална етика или културологија во која ќе се покажеме толерантни и флексибилни, широкогради и непристрасни за она во што веруваме, или мислиме дека веруваме, или сакаме да мислат другите дека веруваме. Травестија од религиозно образование во кое веронауката, буквално, ниту ќе ја има, ниту ќе ја нема. Важно да им се даде на младите привиден впечаток дека општеството и Црквата се грижат за нивните души. Особено е бизарно тоа што и кај компетентните во Црквата, и општо во верските заедници, постои консензус и одобрување за ваквата компромисна варијанта. Компромис во којшто, како што вели Тертулијан, по правило секој го добива она што не го сака. И општеството, и религиозните заеници, и образованието, а што е најстрашно, и младите. Тука особено е добро да се потенцира заблудата што ја имаат религиозните заедници, а најчесто ја имаат, дека со воведувањето на веронауката во школите тие го решиле проблемот со својата мисија во светот.
Како да имаме некаква перверзна потреба за ги залажеме или намамиме нашите деца да "влезат" во Црквата. Малограѓански минимум од буквално физичко присуство во храмот, делеку од конкретна духовна идентификација и припадност на соборниот живот на Црквата. Измислуваме некакви младински секции, фолклорни друштва, спортско-религиозни клубови, литературни кружоци и што уште не. Случајни минувачи покрај олтарот на живиот Бог.
Младите треба да бидат во Црквата заради образување и развивање на личната литургиска култура, усовршување во верата и осознавање на најдлабоките тајни на Божјата наука. Тие не се бесловесни животинчиња што треба да се лажат со побожни лижавчиња и етички сликовници и бојанки за да дознаат во некоја неизвесна иднина, на крајот од некоја интергалактичка школска година, што е тоа религија, што е Црква и што се случува во неа, да дознаат дека освен Дарвин во човечката историја има и други објаснувања од каде потекнува човекот, и се разбира, преку тоа новостекнато знаење да се заштитат од наводното престрашување од фактот дека на светот има и други религии и философски учења. Ваквата псевдо-методологија не влегува ни под поимот религиозна мисија, ниту под поимот прозелитизам.
Религиозното образование е бесмислено и апсурдно без литургиски живот и жив опит во аскетскиот живот на Црквата. Во таа смисла вистинската веронаука започнува и го образува својот цврст темел во личноста на човекот во кругот на семејството, се развива во храмот Божји на светите богослужби, на светата Литургија, а се утврдува во образованието, во училиштето, во универзитетот, како показател за духовното здравје и културната кохерентност на општеството и државата. Секако под културна кохерентност не се подразбира заговарање за извесна форма на теократија или фаворитизам, туку имање на јасна визија за културните и духовните потреби на граѓаните на едно современо демократско општество. Со други зборови веронауката е понеопходна за општеството и образовниот систем, одошто на младите кои ќе ја изучуваат. Тие, нашите деца, веронауката можат да ја изучуваат и без религиозно образование во училиштата. Меѓутоа, ако изградиме непремостлива бариера помеѓу домашното воспитување, религиозната поука и она што децата го учат во училиштата, тогаш хаосот што го предизвикуваме во умот на воспитаниците, кризата на идентитетот и културната дезориентација ќе резултираат со катаклизмични последици. Со што ќе го облагородиме умот на младиот човек ако го научиме дека животот настанал како плод на случајност, а причината заради која постои човекот е една бесконечна временска низа од обиди и грешки во којашто најсилните успеале да преживеат и од некој понизок вид примат, повторно случајно, се развило интелигентно човечко суштетство, а истовремено? Каква ни е придобивката ако истиот тој млад човек гледа како во роршахова дамка во фреските од плафонот на Сикстинската капела, чудејќи се, на пример, што прават еден старец и едно момче што се допираат со врвот од показалецот. Дали можеби Микеланџело се инспирирал од Спилберговиот Е.Т.? И така натаму...
Дури и кога станува збор за православни христијански семејства, мошне често кон воцрковувањето на младите се гледа како на вештина со која тие треба да се пикнат (по секоја цена) во некакво религиозно трло. Некогаш тие се настојчиви дури и кога е предоцна за таков потфат. Тоа само кажува колку малку семејствата ни се црковни. Да не зборуваме за мисијата меѓу младите од нерелигиозни семејства. Тие според логиката на секуларизмот и либерализмот оставени се самите за себе да одлучуваат, самите да посакаат да веруваат, самите да се свои воспитувачи и патеводители, а потоа се чудиме што на Црквата и Библијата, па и на животот воопшто гледаат незаинтересирано или со нескриен дефетизам.
Евангелието, пак, познава само еден универзален и совршен модус за пристап во Црквата: Царството небесно прилега на трговец, кој бара убави бисери; па, штом најде едно зрно скапоцен бисер, оди и продава сé што има и го купува.
Црквата не е сервис за задоволување на пробирливите религиозни потреби, ниту е побожен Дизниленд кадешто сé е стокмено за младешките потреби на новите генерации верници. Во таа смисла и улогата на Црквата не е во намамување на верниците како зајак во стапица, туку во сведоштвото на бескрајните потенцијали на човековата слобода и високите вредносни критериуми со кои човекот треба да расте до совршената мера на Богочовекот Христос. Начинот, пак, или методот за тоа не е бубање на некои бесмислени информации, меморирање на купишта податоци од некоја за нас туѓа и далечна археологија, туку конкретен животен подвиг и опит, растење во добродетелите од кои најголема е љубовта. Само на тој начин можеме да ја сфатиме светоста и со неа да се исполниме. Само така учењето и поучувањето се реализираат како вистинско просветителство.
Пасивниот однос на современиот човек, поклоник на потрошувачката идеологија, прави тој да биде неспособен за принос, за себе-давање како единствен начин за да Го примиме Светиот Дух во нас, и преку Него да се осветиме.
Младите можат да се вратат во Црквата само ако тие, охрабрени и раководени од опитот на своите воспитувачи, доброволно и со јасно расудување го направат решавачкиот чекор кон живото учество во соборниот живот на Црквата. Не само дописно учество или симпатизерство, измешано со патриотизам и традиционалистички украси. Не како трагачи по некаков фолклорен, па попатно и метафизички идентитет.
Црквата им припаѓа на младите доколку тие ја препознаат како најскапоцениот бисер на своето постоење и бидат спремни да продадат сé што имаат, секое мнение и предрасуда, секое суеверие и страстопоклонство, за да ја стекнат неа, Црквата, како свое законито наследство. За тоа е потребна мудрост и посветеност, и од родителите, и од учителите, и од црковните пастири. Веронауката, правилно разбрана и применета, може да биде клучната состојка во образувањето и воспитувањето на нашите идни генерации. Веронауката инструирана или исползувана како помоден идеолошки тренд може да ни ги осакати децата и да ни ја уништи иднината.
CHURCH AND YOUTH
Encouraged by an instinctive, inclination of historical optimism, we frequently make projections through our own grace filled hopes about the survival of the Church from our present time to the end of times; to the holy Parousia. We take with these projections our own baggage, which we have packed through our own experiences. Within the scope of these fantastic projections, youth have an extraordinary role and place. We dream of some uncertain, yet better life for them; compensation for our own youthful fantasies, or perhaps simply through faith in an apparently still uncertain social evolution- a step forward with every generation. On the other hand, when it comes to “religious education” we have yet to clarify our argumentation, and many times even lack the enthusiasm and vision to commit enough time to this important question. We need not secure the future of our Faith by assuming the task of confessional cheerleaders, rather by taking an active role in the salvation of a particular, youthful, human, soul - Our children - Our birthright.
Religious education is a very heavy topic; a dark cloud in the blue skies of secularism and democracy. As a society, we have a need to lighten things up. Therefore, we only allow religious education that is camouflaged with societal morals or neutral ethics or “culterology” where we can prove ourselves tolerant, flexible, but in reality, ambivalent to our religious faith. In essence, what we end up with is an educational travesty where our faith is neither here nor there; relaying to our children that the community and the Church only care about them ostensibly. The bizarre thing is that even many of the Church-competent and the faith communities are in agreement that this middle of the road variation to faith education of our youth is the best possible way. A compromise, Tertullian once stated, where everyone receives that which they do not want society, the religious communities, the educational communities, and worst of all, our youth. But, also it is important to acknowledge the fallacy believed by faith communities that with the inclusion of such instructional classes in our schools we have somehow solved or fulfilled our mission to the world.
It is almost as if we believe that we have some sort of perverse need to trick our children to enter into the Church in order to obtain the minimum of physical attendance in the temples, a long shot from the spiritual identification and belonging to the communal life of the Church. We invent all sorts of youth clubs, folklore groups, sport leagues, literature circles and whatnot. But, what we generate with these groups is an assembly of drifters that only pass by the Alter of the Living God on their way to a social event organized by the Church.
Our youth must be in the Church in order to learn and develop their personal liturgical lives, perfecting their faith and taking part in the Mysteries of the Church. Youth are not thoughtless creatures that we need to trick into attendance with ‘religious lollipops’ and moral, coloring pages so that they find themselves in an uncertain future at the realms of some intergalactic school year learning only the generic terms: “what is religion”, “what is Church and what happens within” that besides Darwin there are other theories on the beginnings of man, or even to just shield them from the fact that there actually other belief structures out there. This pseudo-methodology doesn’t fall in the category of missionary work, or even proselytization. And, I only say all of this because I believe religious education is meaningless and absurd without an active liturgical life and a living experience in the ascetical life of the Church.
In this light, true religious education begins with, and fulfills, a foundation in the person through the circle of the family. And, it is understood, in Christ’s Church through the holy services, the Holy Liturgy, while it is cemented by education, in the classroom, in the universities, as an example of spiritual fortitude and culture cohesion with society and the nation. Of course, when I say cultural cohesion I do not mean to imply a form of theocracy or church favoritism, rather the inclusion of a clear vision of the cultural and spiritual needs of the citizens of a contemporary, democratic society. In other words, religious education is more crucial for society and the educational system than the youth themselves. Our youth are capable of learning religious education even outside of the organized classrooms. However, if we create an artificial barrier between domestic and family upbringing, religious education, and what our youth are taught in the classrooms, then the chaos that we would have created in the minds of those obtaining this education; the crises in their identity, their culture, and basic orientation will result in cataclysmic results. With what will we fill our youth’s minds if we teach them that the world began as a fruit of coincidence, and that the reason for the existence of man is only an endless process of hit and miss where only the strong survive off the weaker, while the human intellect developed, once again, only coincidentally? What is our benefit if that same youth, while observing the Sistine Chapel in amazement wondering what the older and younger men are doing as they come together by the touch of their index fingers perhaps will think that Michelangelo was inspired by Spielberg’s E.T.? And so forth.
Even when we speak about our Orthodox Christian families many times they view the Churching of our children as a skill with which they utilize to enter, at any price, some sort of religious fold. Sometimes they are insistent even when it is too late for that undertaking. This only goes to show just how little our parents are churched. We shouldn’t forget about the mission among the youth who come from nominally religious families. These, according to the logic of secularism and liberalism, are left alone to decide, to generate the strength to believe, to be their own nurturers and leaders. And then we wonder why they look at the Church, the Gospels, and life in general with little interest, or with sincere defeatism.
The Gospels, however, recognize only one universally, perfect modus for entrance into the Church: The Kingdom of heaven is like a merchant seeking beautiful pearls, who when he had found one pearl of great price, went and sold all that he had and bought it.
The Church isn’t a service for the satisfaction of our religious needs, neither is it a religious Disneyland where everything is arranged perfectly for the needs for our new generation of faithful. With this, the mission of the Church isn’t to trick our faithful like a rabbit-trap, rather in the witness of the endless potentials of human freedom and the high valued criteria with which man must grow towards the perfected measures of Christ. The methodology, once again, isn’t the droning on of useless information, memorizing numerous details of some far away archeology, rather a concrete, living Podvig experience; growing in the Good Things of the Greatest Love. This is the only way to grasp the holiness, and with this holiness to be filled and healed. Through this fashion our education and instruction are realized as true enlightenment. Otherwise, the passive relationship of contemporary man, slave of the consumer-ideology disables himself of the transfer, of the self-giving as the only means to obtain the Holy Spirit in ourselves, and through Him to be enlightened.
Our youth can return to the Church only if they, encouraged and lead by the example of their instructors, selflessly and with clear conviction make the decisive move towards the living participation in the communal life of the Church. Not just as nominal attendees and sympathizers, mixed with patriotism, and traditional decoration. Not as seekers of some folklore, and along the way, metaphysical identity.
The Church belongs to the youth as long as they are eventually able to recognize Her as the priceless pearl of their existence and, if need be, prepared themselves to sell everything they have, every other belief, disposition, pride, passion, in order to obtain Her, the Church, as their birthright. In order to obtain this, Wisdom and attendance is required, not only from them, but mostly from their parents, instructors, and pastors. If understood correctly, religious education can be the key ingredient in the upbringing and education of our future generations. However, religious education that is promoted as a fad or ideological-trend may disable our youth and hinder our future.
American-Canadian Diocese,
Macedonian Orthodox Church - Ohrid Archdiocese
Metropolitan Metodij+
Превод: Крис Пурдеф
