логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

Митрополит Методиј Златанов

metodijvosoboren.jpgПрвата асоцијација на констатираната криза на современото христијанство е секако неговата рудиментирана мисија. Таа не само што не е повеќе делотворната сила и манифестација на тивкото присуство на Црквата во светот, туку напротив, дури и во рамките на самите христијански заедници најчесто се третира како прозелитизам или во најблага варијанта излегување од контекст. Што се случи со мисионерскиот дух на христијанството од апостолско време? Духот на мисијата кој не се состои во надмудрување, дисквалификување и чукање по вратите, туку во откровение на светоста (светињата) со свет живот? Сведочење со живот за Животот?

 Современите христијани од сите деноминации широко се распослале и раскомотиле по светот. Во голема мера тој, светот, имено станал средство и цел на нивното постоење. Христијанство без Христос. Христијани на кои не им е потребно Царство Небесно. Доволен е светот и векот и претпоставениот рај на земјата, а откровението на светоста е заменето со некакво грозничаво зграпчено ќоше од Евангелието, кое, од своја страна, треба да биде замена за полнотата на апостолското предание и мисијата како негов главен атрибут. Етосот на Христовите ученици и рамноапостолните свидетели на Словото, нивниот едноставен и искрен живот, самопрегорот, предаденоста, истрајноста, од перспективата на секуларизираната религиозност се сметаат за пренакитена литерарна фикција од класичното доба или за израз на некои поинакви социјално-историски прилики. Проблемот секако не е во средствата и можностите за мисионерство. Не е потребно ни да се споредуваат по ефект оние од првите векови на Христијанството, кога тоа било гонето однадвор, со оние денешните, особено електронските. Преку интернетот Светото Писмо може да се прочита географски секаде и на сите светски јазици. Веб страниците и блоговите на кои се зборува за Бог се граничат со безброј. Постојат стотици радио и телевизиски станици, сопственост на различни религиозни заедници, преку кои се емитува набожна програма 24/7. Во што е тогаш проблемот? Не за еден ден, туку за еден час би можело да се воспостави идеалното побожно општество на светот, христијанскиот Платонополис без греди и тули, да престанат војните и неправдите, да се нахранат сите гладни и да се облечат сите необлечени. Како во книгата на пророк Исаија: "Волк ќе живее со јагне, леопардот ќе лежи заедно со јаре; теле, лавче и вол ќе бидат заедно, и мало дете ќе ги води. Крава ќе пасе со мечка, нивните млади ќе лежат заедно; лавот ќе јаде слама како волот. Новороденче ќе игра над змиина дупка, дете ќе протега рака кон змиино гнездо. Нема да се прави зло и штета по целата Моја света гора, зашто земјата ќе биде полна со познавање на Господа, како што водите го полнат морето".

 Но, земјата не е полна со богопознание и благоговејност "како што водите го полнат морето". Земјата е духовна пустелија. За волја на вистината ние ја направивме земјата духовна пустелија. Сé почесто ги среќаваме фразите: постхристијанско доба, самрак на религиите, - верата и побожноста се поистоветуваат со фанатизам и тероризам, и не е далеку времето, ако веќе не е исполнето, кога рекламите со схогарфрее-трендот ќе еволуираат во религионфрее-тренд, или идеологија, сé едно. И тоа повторно ќе биде дело на религиозните, на христијаните. На оние на кои им припаѓа мисијата како повик. И, претпоставувам, важно е да се запрашаме, дали се срамиме од мисијата, или едноставно сме го загубиле осетот и опитот за неа? Ако е срамот во прашање, тогаш сме безнадежни случаи. Со неискуство, пак, не можеме да се оправдаме, бидејќи два милениума христијанство во однос на еден човечки живот е повеќе од доволно искуство, не како археологија, се разбира, туку како живо предание.

 Што се однесува до актуелните искуства, тие се симптоматични и јасно укажуваат на причините за хроничната атрофија на христијанската мисија. Ќе ги оставиме на страна финансиските и сексуалните скандали со кои се полни весниците и веб страниците, а коишто произлегуваат од редовите на најелитните христијански заедници. Нив срамно е човек и да ги критикува. Самите медиуми, пак, како технологија, печатените и електронските, лесно се изолираат и ставаат во функција на една суперспецијалистичка строго контролирана структура. Но, дури и во ваква состојба тие не се во состојба да ја сокријат или замаскираат иманентната криза. Ќе се послужам со три примери од употребата на телевизијата како јавен медиум, кој е во полза на христијанските мисии со децении. Значи, сепак, медиум со искуство.

 Првиот пример е адвентистичка шоу-програма, изворно снимена во Америка, а која како платена програма се емитуваше на една од приватните струмички телевизии. Значи, професионална високобуџетна продукција, испратена преку океанот и обнародена со платено емитување. Формално се содржани сите елементи на мисијата. Самиот спектакл се изведува во голема концертна сала, со бина на која има мал оркестар со електрични инструменти и голем екран што покрива две третини од сцената. Водителот домаќин кој е и фронт-мен на оркестарчето е внимателно зачешлан и костумосан средовечен маж, нашминкан и спастрен во стилот на Си-Ен-Ен водителите. Тој го воведува аудиториумот во проблематиката на запрепастувачките проекции наизменично со цитати од Библијата и со набожни сонгови во духот на христијанската кантри музика, кој патем речено е еден од најексплоатираните музички жанрови на Новиот континент. На скринот безрезервно се редат сцени од улични убиства и војни, деца во претсмртна агонија од глад и СИДА, елементарни непогоди и разурнувања, искасапени тела и еколошки катастрофи, и, што е парадоксално, сиве овие миракули на грозомората се пропратени со нескриен восхит дека тие, адвентистите, ги одгатнале сите знаци на апокалипсата и како единствени просветлени го знаат она за што самиот Господ вели: "А за тој ден и час никој не знае, ни ангелите небесни, ниту Синот, а само Отецот. Внимавајте, бидете будни и молете се, оти не знаете кога ќе настане времето" (Мк. 13, 32-33). Но, шоуто мора да продолжи, без разлика на нашето сострадание со стравотиите на овој свет, на чувството дека и ние сме дел од сето тоа. Дека, во крајна инстанца, ние сме виновни за тие страдања. Забавна програма од овој тип е секојдневна содржина на десетици телевизиски канали кои сателитски и кабловски се пренесуваат насекаде на планетава. Овој, можеби радикален пример, е добра илустрација за потребата на современите христијани секогаш да бидат во право, по секоја цена. Независно од библиското предание.

Прв пример и прв симптом: бесчувствителност / невклученост.

 Вториот пример е помалку спектакуларен, но неизмерно поревносен, ако и безумната ревност ја имаме пред вид. Повторно преку сателитска емисија, на граѓаните на светов им е достапно во својот континуитет непрекинатото шоу на таканаречената Падре Пио Телевизија. За што всушност станува збор? Опседнати со потребата да се докаже светоста на еден човек, отецот Пиј, римокатолиците ангажирале телевизиски канал кој деноноќно врши директен пренос од гробот на овој христијански праведник, со цел да се регистрира некое чудо или да се докаже спротивното. Верувам дека ваквиот псевдо-духовен воајеризам се оправдува на безброј начини, но сепак останува впечатокот дека оваа емисија е најнебулозното користење на телевизијата како медиум. Во што е содржан мисионерскиот аспект на ова пасивно набљудување на еден гроб? Дали е тоа единствениот гроб на светов што треба телевизиски да се набљудува? Сеќавањето на смртта е корисно за животот, тоа секако, но зарем не постои посоодветен начин за да се дојде до оваа поента? Конечно, дали медиумскиот и содржинскиот минимализам на Падре-Пио-ТВ е доминантната метафора на светопреданиската парализа што ја живее современото христијанство?

Втор пример и втор симптом: воајеризам / пасивно набљудување.

 Третиот пример се однесува на најсуштинскиот дел од мисијата на сите христијански заедници, светата Литургија, Миса, или црковна богослужба. Директниот пренос или емитувањето на снимка од светите богослужби како дел од некоја несекојдневна пригода или свеченост не е некоја новост. Но, со своето упорно присуство на телевизиските екрани како редовен програмски елемент овој најсвет дел на соборното живеење на христијаните секако го провоцира прашањето: Која е смислата да се прикажува Литургија на телевизија? Кој ќе ја гледа, ако сите христијани треба да бидат, не само присутни, туку и нејзини активни учесници во храмовите? Ако под претпоставка благодатната енергија на благото слово, на благословот, може да се пренесува електронски, како електронски ќе се причестиме со телото и крвта на Господ Исус Христос?

 По подготвувањето на светите дарови, Литургијата има два структурални дела, Литургијата за огласените и Литургијата за верните. Првиот дел има изразито мисионерска функција, бидеќи се однесува на оние што општо земено не се подготвени да заедничарат во тајната на благодарењето, во светата причест. Со завршувањето на овој литургиски дел од храмот излегувале сите огласени и вратата се затварала. Во денешната пракса на Православната црква, вратата на храмот не се затвара, а наместо неа, под влијание на недвосмислен клерикализам, се затвараат царските врати на иконостасот. Во литургиската пракса не разликуваме повеќе верни и огласени, туку клирици, сокриени зад златните вратички и порфирните завеси на олтарот, и народ, без разлика дали се работи за подготвени или огласени верници, или, пак, случајни минувачи. Соборниот дух на Црквата кој најдиректно се остварува на светата Литургија доживеал кардинална дезинтеграција, и во светињата е невозможно ни да се ѕирне, освен посредно и кога е тоа допуштено. И еве парадокс! На оние што подготвени стојат во светиот храм им е невозможно да учествуваат барем со погледот во она што мистично се случува во светиот олтар, а истото тоа, преку малите екрани им е достапно на сите што седат дома пред електронското огниште, или минуваат покрај излозите со вклучени телевизиски апарати, или кои се конектирале на некој интернет пренос на телевизиска програма, без разлика на посветеноста во верата или на религиозната ориентираност. Која е навистина смислата да се пренесува Литургија на телевизија? За да им се излезе во пресрет на оние што од благословени причини не можат да бидат во храмот на богослужба? Тогаш која е ползата за нив од телевизискиот субститут? Побожни чувства и воздишки? Можноста да се осенуваат со крсниот знак пред малите екрани? Тоа можат да го прават и на многу други телевизиски програми. Преку екранот не можат да земат ни антидор, т.е. нафора. Единствениот елемент кој е природен за овој медиум е аудиовизуелниот. А тоа значи дека, при телевизискиот, па и радио преносот на светата Литургија, особено е важна егзегетската беседа, поуката на свештенослужителот која како таква е упатена и за оние во храмот и за оние надвор од него. Токму од тие причини светите отци, прочуените беседници на Црквата допуштале нивните проповеди и поуки да се запишуваат и препишуваат, да се печатат и умножуваат. Современите свештенослужители, за жал, сé помалку внимание му посветуваат на овој клучен мисионерски и просветителски сегмент на светата Литургија. Церемонијалноста, декоративноста на настанот е она што е во фокусот. Дури и самото причестување на верните е исфрлено од светата Литургија и се извршува по отпустот, надвор од неа. Првиот чекор на алиенација на верните е градењето на многукатни иконостаси со кои буквално е заѕидан олтарот и сето она што во него се случува. За потсетување е секако дека во првите векови од христијанство сите учесници на светата Литургија биле собрани околу Трпезата, а до деветтиот век иконостас и не постоел во православните храмови. Вториот чекор е нивното одделување од вистинското литургиско време за причестувањето. Третиот чекор е можноста верните и да не доаѓаат во храмот на Литургија, кога и онака многу повеќе може да се види од малите екрани. Дали е ова протокол на своевидна христијанска анти-мисија? Без разлика, тоа во голема мера потсетува на онаа вознемирувачки точна песна на Вилијам Блејк - "Видов црквичка сета од злато".
 
Трет пример и трет симптом: отуѓеност / дезинтеграција.

  Мисијата на црквата, независно од медиумите, никогаш не била доктринарно или ерархиски детерминирана, таа, ќе повторам, се дефинира како откровение на светињата со свет живот, сведочење со живот за Животот, и суштински происходи од опитот во светото предание. Мисијата извира и се влева во човекот потопувајќи го и преобразувајќи го во енергијата на Светиот Дух. Имено од тој аспект разбирливи се зборовите на Спасителот кои се однесуваат на христијанската мисија: "Одете и научете ги сите народи, крштевајќи ги во името на Отецот, Синот и Светиот Дух!"

ПРАВОСЛАВЕН ПАТ- (наскоро ќе излезе во продажба)

Прочитано: {moshits} 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

dobrotoljubie

Духовност

Октомври 20, 2024
TviTER281

Монашки и свештенички семинар во митрополијата на Киншаса (06.09.2024 21:29)

Со Божја благодат и благослов на Неговата Светост Папата и Патријарх Александриски и на цела Африка г. Теодор II, во Митрополијата на Киншаса, во Конго, се одржаа семинари за монасите и свештениците.
Јуни 30, 2024
Avraamovo.GOSTOLJUBIE

Света Троица во Стариот Завет

„Секоја енергија која од Бога се простира на творевината и се именува со многу имиња, од Отецот излегува, низ Синот се протега, а во Духот Свет се совршува“ (Свети Григориј Ниски, „За тоа дека не смее да се говори за три Бога“). Вистината за постоењето на…

За нафората

HRISTOS.nafora
Нафората е осветен леб,кој бил принесен на жртвеникот и чија средина е извадена и…

Проскомидија

TVIT602
·Што е Проскомидија? Еретиците немаат Проскомидија. Проскомидијата е уводниот дел на…

Јован Дебарски Архиепископ Охридски (30 август/12 септември)

Сеп 13, 2021 Житија 3212
Овој свет и богоносен отец наш Јован Дебранин, Архиепископ Охридски и прв ктитор на…

Свети свештеномаченик Харалампиј

Фев 23, 2020 Житија 7697
ih3387
Секој човек со своето раѓање добива лично име по кое го препознаваат во текот на целиот…

Најново од духовност

Православен календар (2)

 

22/12/2024 - недела

Божикен пост (на риба)

Зачнувањето на Света Ана; Св. Ана, мајката на Пророкот Самуил; Преп. Стефан Новосјаен; Св. Софрониј, архиепископ Кипарски;
Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на светиот апостол Андреј Првоповикан 30 ноември / 13 декември 2024

Тропар на светиот апостол Андреј Првоповикан 30 ноември / 13 декември 2024

Како првоповикан меѓу апостолите,и брат на врховниот апостол,Андрее, моли го Владиката на сите,мир да ѝ подари на вселената,и на душите...

Тропар на светиот Христов маченик Парамон и другите 370 маченици 29 ноември / 12 декември 2024

Тропар на светиот Христов маченик Парамон и другите 370 маченици 29 ноември / 12 декември 2024

Исповедниче на вистината, сведоку на благодатта, проповедниче на слободата, Парамоне свети мачениче, трубо Божја за сведоштво,оправдание на твоите триста и седумдесет

Тропар на светите петнаесет Тивериополски свештеномаченици 28 ноември / 11 декември 2024

Тропар на светите петнаесет Тивериополски свештеномаченици 28 ноември / 11 декември 2024

Голема пофалба и крепост има градот Тивериски,ерарсите, свештениците и левитите: зашто откако идолската прелест ја разобличија, победници над нечестивите се...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная