Не ги учиме дека другарот од клупа е другар за цел живот. Оној што се брани ако некој го напаѓа. Оној што не се тегне за коса, не се исмева, не се навредува, не се снима со мобилен телефон додека некој го малтретира. Пропуштаме да видиме дека зад неучењето, зад агресивноста, зад дрскоста, секогаш се крие повик за помош. Не го слушаме
Автор: Елизабета Секирарска, професорка во средно училиште
Работам безмалку 3 децении со младите. Работам заради нив, поточно. Заради она во кое верувам, а кое подразбира дека да си учител, означува вложување во светогледот на оние пред кои стоиш и на кои треба да им креираш и поглед на свет, надвор од лекциите, тестовите и задолжителните содржини што сè повеќе прераснуваат во баласт наместо да се предизвик - како некогаш. Ќе пишувам повторно за младите денес, за она што им се случува, за она што им натежнува, за она што го имаат, а не им е потребно и за она што го немаат, а толку многу им недостига.
Ќе започнам со една кратка, вистинска приказна. Сценарио кое само се пишува и е дел од реалното секојдневие. Приказна со само еден лик како главен актер, но носител на силен колективен печат кој ги дефинира младите денес, а поради кој умееме да им доделиме квалификативи со кои, сигурна сум и тоа секогаш го потенцирам, всушност си даваме алиби сами на себе како возрасни: незаинтересирани, не учат, апатични, повлечени, затворени, неповерливи, агресивни, невоспитани, дрски. Но зошто се, дали се, всушност?
Предавам лекција. Девојче во последна клупа, потпрено на раката. Нејзиниот поглед врзан за прозорецот. Шестиот час тече, надвор сонце, убаво, ранопролетно.
Ја спуштам кредата и молчам. Сите се вртат со прашалници во очите, бараат во кого гледам. Можев да се направам дека не гледам. Можев да си продолжам и да ја завршам лекцијата, и онака уште некоја минута додека да ѕвони. И онака веќе и не е важно.
Ама мене ми е важно. Сакам кога моите ученици ќе си одат, да не изнесат од училницата каење што биле во неа. Тишината најпосле допира до неа. Се трга како разбудена од сон, со трага на вина во очите. Нејзината блага насмевка доби име: „Извинете, професорке“.
Се гласи ѕвоното. Ги собирам моите хартии од катедрата, прибирам предадени домашни задачи.
Сите излегуваат. Освен неа. Застанува до мене и со истата блага, помалку искривена насмевка, тивко вели: „Добро сум, професорке. Сакам да знаете дека сум добро. Само ми е лошо некое време и тешко ми е да бидам своја. Ама добро сум. Само не сум среќна“.
Девојче драго. Учителот во мене доби силен убод, еден од оние што допираат токму во свесноста дека не даваме сѐ од себе, сепак. Некаде длабоко во себе треба да сме свесни дека пропуштаме да забележиме, да почувствуваме, да дејствуваме. Ни се допреа дланките и дел од нејзината топла, млада насмевка додека ја држев за рака ми го исцрта ликот на денешниов млад човек, кој се бори со времето во кое треба со полни едра да го живее најубавиот дел од својот живот. Го живее ли? Зошто не?
Што се случува со младите денес? Во каков амбиент растат и созреваат? Што носат од дома како воспитни норми врзани со артикулирано однесување надвор? Како го доживуваат училиштето, своите наставници, своите врсници? Задоени ли се со емпатија, сочувство и желба да споделуваат? Имаат ли изграден став кон своите обврски како ученици? Имаат ли соодветни модели на однесување меѓу нас, возрасните, како репери од кои ќе учат исправност? Ги учиме ли на среќа, конечно? Многубројни се прашањата што им го дефинираат животот и ги прават она што се - она што го гледаме како возрасни и она против кое сме сè понемоќни.
Зошто е тоа така?
Ако тргнеме по ред, она што е стартниот сегмент од креирањето на младото битие е секако семејството. Микрокосмосот во кој ѕвездените, секогаш прекрасни деца го осознаваат животот и го започнуваат чекорењето низ него. Оттаму носат аспекти кои стануваат дел од нив самите. Ако дома имаат атмосфера на дисфункционално семејство, а за жал, современите мачни времиња сè повеќе го носат тој баласт, децата се фаќаат во костец со животот и недоволно и неправилно разбирајќи го. Решавајќи ги егзистенцијалните прашања, родителите се трудат да им понудат, да им обезбедат и да им дадат многу нешта, освен она што најмногу им е потребно - своето време.
Некои не се во состојба да им обезбедат ниту основна егзистенција и за тие деца, маргините на животот стануваат секојдневие. Така препуштени сами на себе, а во името на родителските битки за нив како своевиден воспитен апсурд, се вклучуваат во образовниот процес во кој предолго недостига оној многу попотребниот аспект - воспитувањето. Секој учител знае - лекцијата може да се научи. Она што таа лекција му го нуди надвор од тоа што во неа го пишува, како сфаќање кое ќе му биде потребно во животот, е нешто сосема друго. Она другото што на нашето образование сериозно му недостига.
Во училницата, пак, функционира еден друг свет. Многу голема оптовареност со содржини кои не се толкуваат никако поинаку освен како обемни, истоштувачки, несоодветни за возраста и со контексти кои демотивираат. Реформски зафати за кои многу се зборува и за кои сите остануваат глуви, а кои оставаат далекосежни последици кои се мерат со функционална неписменост, незнаење, апатичност и искривени погледи во однос на тоа како се остварува успех. Многу часови. Додатна и дополнителна настава. Лоши учебници, со сериозна и мошне реална опасност да го дерогираат воспитно-образовниот систем. Демотивирани наставници, носители на професионалниот огин кој одамна се заканува да згасне, втурнати во привидот на образованието во кое им треба многу, пред сѐ, лична решеност да не се предадат и независно од исцрпувачката клима по сите основи гордо да го разгоруваат пепелот од кој никнале, полни со желба и ентузијазам.
Ете го пред нив детето, гледа, впива, зрее и учи. Ете ги со него и неговите врсници, оние што исто како и тој, во клупите се за да отседат и да издржат, како во чекалница во која никој не ги прашува како се? Како се? Како се? Не само што научиле, оти сѐ помалку учат. Така забавени, со ветер в лице наместо в грб, младоста им добива поинаков лик. Знаат дека не мора да учат. И онака знаењето не е критериум. За жал, остануваат ненаучени и нешто многу поважно. Од дома, родителот по титула, но не и по функција пропушта да им покаже дека љубовта кон животот и исправноста во него треба да им се императив.
Во училницата, сакале да признаеме или не, ние наставниците во грч и под товар на немоќта да ни се чуе гласот во битките за поинаква училница, се губиме во сценариото со погрешни улоги, пропуштаме да им покажеме дека сме тука за нив и дека она што сме, треба да им е императив. Не ги учиме дека другарот од клупа е другар за цел живот. Оној што се брани ако некој го напаѓа. Оној што не се тегне за коса, не се исмева, не се навредува, не се снима со мобилен телефон додека некој го малтретира. Пропуштаме да видиме дека зад неучењето, зад агресивноста, зад дрскоста, секогаш се крие повик за помош. Не го слушаме.
Комплексна е младоста денес, да. Многуте прашања што ги поставив погоре се вистинските и сите треба да си ги одговориме. И како родители и како наставници. Затоа што тие одговори им ги должиме на сите оние прекрасни, млади луѓе на кои, со она што сме, им даваме форма и содржина како личен белег по кој ќе се препознаваат цел живот. Затоа што сè додека не се зафатиме со одговорите, ќе гледаме младост која ја губиме од вид. Младост која ќе ни кажува дека е добро. Само не е среќна.
Извор.
