---

 Прво: да ја заборавам светлината, облакот од светлина што никој не го виде освен мене, кога тој влезе во одајата на логотетот. Ни логотетот, власт врвна, не го виде облакот виолетова светлина околу телото на Философот. По тоа знаев дека јас и Философот сме подобни: гледаме невидливи нешта. Со очи внатрешни гледаме.

Светлина таква никогаш немав видено, дури ни кога сум го призивал Бога, во часови бестелесни, бесчулни. И музика, вселенска, што никој, освен мене не ја слушнал. Три нешта видов: светлина, боја и музика. Ете како лаже писмото, бедни, ете како е лажовна устата, превртлив јазикот, несигурно словото; едно нешто видов: светлина, боја и музика, оти светлината е боја и музика едновремено, како што бојата е светлинан и музика, и како што музиката е светлина и боја! Еден е Господ, Седржителот, и голем е, и во сподобија различни ни се јавува тоа едно. И многу зборови се нужни за да се искаже тоа едно, иако за едно нешто еден збор најдобра служба врши. Но тој збор јас не го знам. А кога многу зборови за едно нешто се сочинуваат (како во речениците на јазиците вавилонски), тогаш тие го ронат тоа едно во многу нешта, па едното веќе не е едно, и ние, говорејќи со многу зборови веќе не зборуваме за Него. А без зборови, пак, неможно е да се каже нешто. Господ не се изговара, бедни, но јас го изговарам со многузборство оти срцето слабо ми е, и се што знам е да мислам со разум и слово да чинам, со рака.

 Да пробам, значи, со букви да опишам, иако однапред знам дека описот неподобен ќе биде на видението: музика беше тоа од најфини тонови, најзвучна, и затоа што најзвучна е, увото земно не ја слуша. Потем: светлина звучна со сите бои во неа; светлина што кога влегува во секое нешто, неговиот зрак му го вдахнува и го обојува со бојата подобна за тоа нешто, сдетлина непроменлива, од прапочетокот, а променлива кога во стварите ќе влезе. Светлина што е убава, а убава е затоа што е убава во исто време во сите свои делови, затоа што е убава секогаш во исти однос и на ист начин, затоа што ниту настанува ниту исчезнува, ниту се зголемува ниту се смалува; затоа што не е во еден дел убава а во друг грда, ниту пак во едно време убава а во друго грда, ниту пак по однос на една ствар е грда а по однос на друга убава, ниту пак на едно место е убава а на друго грда, ниту пак за едни е убава а за други грда, туку сама по себе е убава сега, секогаш и во вечни векови, секогаш сама на себе подобна по форма, светлина што во себе го носи изворот на убавината: светлина, музика и боја. Светлина што се гледа со срце, а што се распаѓа на бои кога се гледа со разум; музика што се слуша со срце, а што се распаѓа на гласови кога се слуша со разум.

* * *

Филозофе, Филозофе! Човек во телото, ангел во душата!

Ти, Филозофе, беше дрво благородно; дрво ружино, со трње обиколено, со дванаесет трнчиња отровни, оти доблеста секогаш е опкружена со беда и страдања, и оти ì завидуваат, и да ја отстранат, да ја убијат сакаат оние кои нижи духом се. Но јас не те изневерив тебе поради недостиг од љубов, туку спротивно, од љубов преголема. Од љубов и за љубов те предадов и те продадов, о Филозофе ангел во душата, човек во телото, а вие, бедни и блажени духом, ќе дознаете, ќе видите, ќе чуете, кога за тоа ќе дојде времето, оти времето уште не е дојдено.

 Дрво беше Филозофот, дрво што колку повеќе расте, толку подлабоко ги пушта жилите свои во земјата, оти растејќи во височината се смирува пониско, долу оди, а смирувајќи се пониско – се возвишува. Без длабоките корења на смиреноста, никогаш човек не е сигурен од опасноста од падот. Голем е нискиот, и смерноста е височина; колку длабоко некој се смирува, толку повеќе се извишува. Патот на смиреноста и понизноста низок е, но кон висока Татковина води; и секој што сака до неа да стигне, по тој пат треба да оди, како Филозофот, нека му е слава вечна во станот небесен!

Венко Андоновски,

Папокот на светот

Венко Андоновски е македонски романсиер, драмски писател, поет, есеист, критичар и книжевен теоретичар. Роден е на 30 мај 1964 година во Куманово. Докторирал на Филолошки факултет во Скопје. Во моментов е редовен професор на факултетот „Блаже Коневски” во Скопје и член на македонскиот ПЕН центар. ДФобитник е на наградите: „Рациново признание”, „Роман на годината” и „Балканика”.

Познати дела::
• Нежното срце на варварот 1986
• Адска машина (1993)
• Азбука за непослушните (1994)
• Бунт во домот за старци (1994)
• Словенскиот ковчег (1998)
• Папокот на светот (2000)
• Кандид во земјата на чудата (2000)
• Црни куклички (2001)
• Вештица(2006)

Интервју

1. Дали при создавањето на вашите дела сте воделе “дијалог” со Бога во смисла разговор на личност со Личност, или дијалогот се сведувал на немо стоење пред Бога и преточување на доживеаното (од тоа стоење пред Апсолутот) во слово?

Секогаш се сеќавам како се случи пишувањето на “Папокот на светот”. Три и пол години скицирав и собирав материјал. Насобрав многу, но с# беше расфрлано по тетратки и по компјутерски фајлови. Таа година, некаде во септември, целосно без план, некој почна да ги подредува тие откршоци. Како да создава мозаик. Ме будеше во три, четири ноќе и станував за да работам. Никогаш претходно не сум се разбудил без будилник. Конечно, решив да заминам во самотија. Заминав во Берово. Пред да се вселам во бунгаловот што го закупив, запалив свеќа во “Света Богородица”. Потоа, во следните дванаесет дена, изгубив чувство за ден и ноќ. Станував кога требаше да го запишам она што некој очигледно ми го подготвуваше. Како да ми диктираше. Јас, се разбира, запишував, но со голем зазор и размислував. Не беше тоа само монолог. Знаев да поставам прашање, на кое потоа морав да одговорам. Романот беше готов и јас два дена порано се вратив во Скопје (од планираното).

Имам доволно години и искуство за да знам дека романот не го напишав јас, или само јас. Наречете го тоа како сакате – но јас го именувам како благослов. Господ (верник сум) ми ја држеше барем раката, ако не сум заслужил повеќе – умот и срцето, на пример. Во тоа сум убеден, иако секогаш со зазор говорам за ова искуство, од страв дека луѓето кои не веруваат во ништо освен во себе - ќе ме исмејат.

Нема голема уметност без контакт со Едното и Неделивото, Семожното и Возвишеното. Јас така не само што мислам, туку така и чувствувам.

2. Дали сметате дека талентот за пишување ви е даден од Бога, или сте го “одработиле” со сопствен напор и труд? Ако сметате дека ви е даден од Бога, како Му се заблагодарувате на дародавецот?

Сите таленти ни се дадени од Бога, и вистиснки грев е кога човек ги заборава или намерно ги потиснува, за да заработи материјални богатства. Тоа дека талентот треба и да се “одработи” – тоа е јасно и недвосмислено. Кога ќе погледнете околу себе внимателно и со благи очи и утроба, со добра намера, ќе видите дека сите имаат по некој талент. Не постои човек кого Господ не го бакнал некаде: некого во рацете, некого во умот, некого во срцето, гласните жици, во окото, во здивот со кој свири кавал на некоја падина. Сите луѓе се способни за подвиг, но најголем дел од нив не само што не се бараат себеси, не само што не го бараат својот талент, туку воопшто и не размислуваат од каде такво нешто кај нив и дали можеби имаат и некоја мисија со својот талент. Талентот не е даден за возгордејување и суетност; тој треба да се подари на ближните, да се сподели со нив. Јас лично искажувам благодарност кон Него на тој начин што се трудам Неговото слово, колку што е можно повеќе да стане дел од моите сочиненија. Иако се сметам за недостоен за таква мисија, јас сепак се обидувам. На книжевноста, која како и сè друго има божествено потекло, пред сè гледам како на начин да се создадат подобри луѓе. Сето друго – уживањето во текстовите или реториката, стилистиката, формата, занаетот – се споредни работи. Доаѓаат сами по себе, доколку сочинението му се обраќа најпрвин Нему.

3. Дали по успешно завршување на некое ваше дело наоѓате време да Му заблагодарите на Бога за силата што ви ја дал да го завршите започнатото дело?

Се разбира. Молитвата е мојот прв збор во денот. Сакам кога сум на само со Него. Благодарноста не ја изразувам секогаш на класичен начин, како што прават повеќето верници. Знам, на пример, да се заблагодарам така што ќе си поставам за цел да направам некое добро дело, по секоја помош што сум ја побарал и примил од Него. Тоа може да биде и некоја ситница, но добрината не се дели на ситна и крупна. Или ја имаш и ја даваш, или не. Таа, добрината со која треба да се заблагодари човек кон Него, е како оган: не се дели кога ја разделуваш, ами се умножува. Како и кога се пали свеќа од друга свеќа: огнот не се преполовува, туку се удвојува.

4. Дали некогаш сте помислиле дека дарбата или талентот за нешто е знак дека човекот се “помирил” со Бога (т.е., дека му е простено) или се работи за една дополнителна обврска (умножување на талентот!) доделена на човекот според нам непозната Божја промисла?

Не сум помислил на тоа, но не значи дека нема да помислам. Во секој случај, јас на Бога не гледам како на нешто засекогаш и однапред дадено, без удел на мојата комуникација со Него. Бог не бара од нас ништо освен она што самите ќе посакаме да му го подариме. А му подаруваме немау кога им подаруваме на другите. Јас така гледам на таа работа: Тој изгледа онака како што јас постапувам со Него и со себе. И знам дека Неговото лице мора да е полно со разбирање и прошка, затоа што нема човек (макар и со најдобри и најчисти пориви во душата) кој не згрешил.

5. На што ке ве поттикне добиената медалја од МПЦ? Дали ке ја сметате за своевидна обврска за понатамошно творење, или ке се задоволите со неа како награда за досегашното ваше творештво?

Јас сум човек кој верува дека наградите служат само за да задолжат, а не да надоместат долг на некого кон мене и моето творештво. Постои една и единствена награда: талентот, Божјиот печат втиснат во нас. Јас веќе сум награден со она што Бог ми го дал да го чувам, негувам, да внимавам да не згасне и да го предавам на другите, како свет оган. Се разбира, во ритуално-општествена смисла, наградата од МПЦ е највисокото признание што човек може да го добие. Нашата црква е нашата врска со Бога. Нашата црква е нашиот корен, нашата светлина, нашето слово, благословие и славословие на нашиот род. Во таа смисла, таа награда ми значи. Но, повторувам: нема еднаш засекогаш освоена награда од Него. За наградата се бориме додека дишеме и додека во нас одекнува Неговиот благ глас. Додека е Тој во нас и ние во Него.

Подготви: д-р Драган Михајловиќ

Venko Andonovski

short story writer, novelist, playwright, poet, essayist, literary critic and theoretician. Born in Kumanovo, 30th May 1964. Graduated from the Faculty of Philology in Skopje. PhD in Philology. Professor at the Blaže Koneski Faculty of Philology in Skopje. Member of the Macedonian Writers’ Association since 1990. He is the author of the following books: The Barbarian’s Tender Heart (poetry 1986), The Lyric Poets’ Quarter (Short stories, 1989), Frescoes and Grotesques (short stories 1993), Alphabet of the disobedient (novel, 1993), Text Processes (essays, 1996) Matosh’s Bells (study, 1996), Structure of the Macedonian Realistic Novel (study, 1997), Three Plays - Slavic Chest , Mutiny in the Old People’s Home, Hades Machine (1998), Decodings (2000), Navel of the World (2001), Kitsch Mythologies (collection of newspaper articles, 2001), Dark Dolls (play, 2002)
Awards include: ”Racinovo priznanie”, first prize for best novel by the Zumpres publishing house, an award for best drama text at the “Vojdan Černodrinski” Festival in Prilep, “Novel of the Year award”, and "Balkanika". Venko Andonovski was an editor of Shine Prose

Посети:{moshits}