Единствено оној поглед на свет во кој е присутна мислата за Бога, идејата за Бога, верата во Бога – може да се нарече религија. Доколку ги нема овие елементи, нема ниту религија. Ние таквата вера можеме да ја наречеме како што сакаме: шаманизам, фетишизам, астрологија, магија... Но тоа веќе не е религија, тоа е псевдорелигија, дегенерирана религија.

Прашањето за Бог не е просто. Веројатно сте имале прилика да слушнете вакво прашање: Ете, вие христијаните зборувате за Бог, докажувате дека Тој постои. А Кој е Тој, всушност? За Кого вие зборувате кога го изговарате зборот „Бог“?

Платон, ученикот на Сократ, ја искажал следнава мисла: првичните елементи (простите нешта, во кои не постои никаква сложеност) не подлежат на дефинирање. Таквите елементи не можат да се опишат. Сложените, пак, нешта можеме да ги определиме преку попростите. А и како би можеле да ги дефинираме простите нешта? Ако некој никогаш не видел зелена боја, како да му објасниме што е тоа „зелено“? Останува само една можност – да му се предложи: „Погледни ја.“ Да му се раскаже што е зелена боја е – невозможно. Нештата коишто не можеме да ги објасниме, можеме да ги спознаеме само ако ги видиме (слушнеме, вкусиме...). 

На прашањето „Кој е Бог?“ треба да одговориме вака: Христијанството учи дека Бог е просто Битие, најпросто од сè што постои. Тој не е реалност за која можеме да расудуваме и преку расудување да Го разбереме и да Го спознаеме. Него единствено можеме да Го „видиме“. Само ако „погледнеме“ на Него, ќе спознаеме Кој е Тој. Ако не знаете што е Сонце – погледнете на него. Ако не знаете Кој е Бог – погледнете на него. Како? – „Блажени се чистите по срце, зашто ќе Го видат Бога“ (Матеј 5:8). Повторувам, сите нешта што постојат не се подложни на словесно опишување, на дефинирање. На слепиот не можеме да му објасниме што е светлина, ниту на глувиот како звучи До или Ре од третата октава. Се разбира, постојат многу нешта за коишто може нешто да се каже и притоа тие нешта да бидат разбирливо објаснети. Но има и многу нешта коишто се наоѓаат надвор од границите на појмливото изразување. Таквите нешта можат да се разберат само преку нивно непосредно гледање.

Знаете ли што се подразбирало под терминот богословие во предхристијанската грчко-римска литература, и кој се нарекувал богослов? Под богословие се подразбирале раскази за боговите, за нивните авантури... А богослови биле авторите на таквите раскази: Хомер, Хесиод, Орфеј... Навистина, имало интересни идеи за Бога кај Анаксагора, Сократ, Платон, Аристотел и кај другите древни философи, но нивните идеи не биле особено популарни. 

А што се подразбира под богословие во христијанството? Терминот „богословие“ е превод на грчкиот збот теологија. Според мене, тоа е мошне неуспешен превод, зашто вториот дел на зборот теологија – „логос“ има околу 100 значења, од кои на сложениот термин богословие најмногу му соодветствува значењето „знаење“, „познание“, „гледање“. Затоа теологијата би требало да се преведе како богопознание. Притоа, под зборот познание (знаење) во христијанството воопшто не се подразбира она на што мислеле паганите – не зборови и расудување за Бога, туку особено, духовно искуство на непосредно доживување на Бога, достигнување на Бога од страна на чист, свет човек.

Преподобниот Јован Лествичник мошне точно и лаконски ја формулирал оваа мисла: „Совршенството на чистотата е почеток на богословието“. Кај другите отци тоа се нарекувало теорија, или созерцување коешто се одвива во состојба на особен вид молчење – исихија. За ова молчење преподобниот Варсануфиј Велики прекрасно рекол: „Молчењето е подобро и почудесно од сите раскажувања. Него го сакале и му се поклонувале нашите отци, и со него се прославиле.“ Гледате како говори – поточно, како говорело древното светоотечко христијанство за богословието. Тоа е достигнување на Бога коешто се остварува единствено преку правилен христијански живот. Во богословската наука тоа се нарекува метод на духовно-опитно познание на Бога, тоа му дава на христијанинот можност за Негово вистинско достигнување и, преку тоа, поимање на вистинската смисла на Неговото Откровение, дадено во Светото Писмо. 

Во богословската наука постојат уште две методи, и макар што се чисто рационални, тие имаат одредено значење за правилно разбирање на Бога. Тоа се апофатичната (одречна) и катафатичната (потврдна) метода. Вие, несомнено, сте слушнале за нив. Апофатичната метода произлегува од беспорната вистина за принципиелната различност на Бога од сè што е тварно и оттука произлегува неможноста да се разбере и да се искаже Бог преку човечки термини. Оваа метода, според својата суштина, не дозволува да се каже нешто за Бога, зашто секој човечки збор за Него ќе биде невистинит. За да се разбере зошто е така, обрнете внимание на тоа од каде произлегуваат сите наши поими  и зборови, и како се формираат: ние некое нешто го гледаме, го слушаме, го спознаваме итн., и тоа нешто соодветно го нарекуваме. Го гледаме и го нарекуваме. Откривме планета и ја нарековме Плутон; откривме елементарна честичка и ја нарековме неутрон...   

Постојат конкретни поими, постојат општи, постојат апстрактни поими, постојат категории. Сега нема да зборуваме за тоа. Така се пополнува и се развива јазикот. Ние велиме: стол – и на сите им е јасно за што зборуваме, зашто тој поим е формиран врз основа на нашето колективно земно искуство. Но сите тие различни поими мошне, мошне нецелосно, несовршено ги опишуваат реалните предмети, ни даваат само општа претстава за нив. Хајзенберг, еден од основоположниците на квантната механика, напишал: „Значењата на поимите и на зборовите коишто се формираат врз основа на заемното дејство меѓу светот и нас самите, не можат да бидат точно дефинирани. Затоа, само со рационално мислење никогаш нема да можеме да дојдеме до апсолутната вистина.“

Интересно е оваа мисла на еден современ научник и мислител да се спореди со кажувањата на христијански подвижник, кој живеел илјада години пред Хајзенбер и кој немал никаква претстава за квантната механика – преподобниот Симеон Нов Богослов. Еве што вели тој: „Јас ... го оплакувам човечкиот род зашто, барајќи необични докази, употребува човечки поими, и ствари, и зборови, и мисли дека ја изобразува Божјата природа, онаа природа којашто никој ниту од ангелите, ниту од луѓето не можел да ја види и да ја именува“. Ете, гледате што значат нашите зборови. Ако тие се несовршени дури и кога се во прашање земните нешта, тие уште повеќе се условни кога се однесуваат на реалностите на духовниот свет, или на Бога. 

Сега ви е јасно зошто апофатичната метода е во право – затоа што, повторувам, со какви зборови и да го дефинираме Бога, сите тие дефиниции би биле невистинити. Тие се ограничени, земни, земени од нашето земно искуство. А Бог ги превосходи сите тварни нешта. Затоа, ако се обидеме да бидеме апсолутно точни и ако се задржиме на апофатичната метода на познание, едноставно би морале да замолчиме. Но, во што тогаш би се претворила верата, религијата? Како ние би можеле да проповедаме и, воопшто, да говориме за вистинска или за лажна религија? Зашто, суштината на секоја религија е учењето за Бога. А ако ние ништо не можеме да кажеме за Него, тогаш би ја избришале не само религијата, туку и самата можност за разбирање на смислата на човековиот живот.

Но постои и друг приод кон учењето за Бога. Тој, макар што формално е невистинит, во реалноста е исто толку правилен, ако не и поправилен, од апофатчниот. Станува збор за катафатичната метода. Таа метода вели: ние мораме да говориме за Бога. Мораме затоа што вакво или онакво поимање на Бога принципиелно ја определува човековата мисла, човековиот живот и човековото дејствување. Размислете, дали постои разлика помеѓу следниве тврдења: Јас ништо не можам да кажам за Бога; Велам дека Бог е Љубов, велам дека Тој не е омраза. Секако дека постои разлика, и тоа огромна, зашто секое укажување на својствата на Бог претставува ориентир, насока, норма на нашиот човечки живот.

Дури и апостол Павле пишува за паганите дека сè што можат да знаат за Бога , можат да го дознаат со набљудување на светот што ги опкружува. Станува збор за некои својства на Бог, за тоа како ние ги восприемаме некои од Божјите дејствувања, активности на тоа просто Битие. И тоа ние го нарекуваме Божји својства. Неговата премудрост, Неговата добрина, Неговото милосрдие итн. Тоа се само одделни пројавувања на Божеството, коишто ние можеме да ги набљудуваме врз самите себе и врз светот околу нас. Бог, пак, е просто Битие. 

Затоа, макар што сите наши зборови се неточни, непотполни и несовршени, Божјото Откровение, за наше поучување, говори совршено еднозначно дека Бог е Љубов, а не омраза, Добро, а не зло, Красота, а не безобразие... Христијанството вели: Бог е Љубов, и оние што пребиваат во љубов, пребиваат во Бога, и Бог е во нив (1 Јован 4:16). Значи, учењето за Бог-Љубов не е некаква неопределеност, апстракција; не, тоа е самата суштина на човековиот живот, Тој е реално постоечки Идеал.   

Затоа, „оној што не го сака брата свој, пребива во смртта“; затоа „секој што го мрази братот свој е човекоубиец“; затоа „ниеден човекоубиец нема живот вечен, што ќе пребива во него“ (1 Јован 3:14-15) Поинаку кажано, знај, човеку, ако мразиш макар и еден човек, ти грешиш и си нанесуваш зло, страдање. А вие размислете, колку голем критериум му се дава на човекот преку позитивното учење за Бога, за Неговите својства. По тоа учење јас можам да се оценам себеси, моето однесување, моите постапки. Јас ја знам големата вистина: што е добро и што е зло и, следствено, што ми носи радост, среќа, а што ќе ме погуби. Има ли нешто поголемо и поважно за човекот?! Во тоа е и силата и значењето на катафатичната метода. 

Сега ви е јасно зошто постои Божјо Откровение, коешто е дадено преку човечки поими, образи, параболи, зошто Оној, Кој е неискажлив и Кој не може да се опише, ни зборува за Себе со наши груби зборови? Ако Тој ни зборува на ангелски јазик, ние ништо не би Го разбрале. Како денес некој да дојде и да ни се обрати на санскрит. Ние само би подзинале, не разбирајќи ништо, макар што човекот, можеби, би ни кажувал величествени вистини – ние би останале во целосно незнаење. 

Значи, што учи христијанството за Бога? Од една страна, тоа вели дека Бод е Дух и дека е просто Битие, и дека не може да се искаже со никакви човечки зборови и поими, зашто секој збор веќе е искривување. Од друга страна, стоиме пред фактот на Божјото Откровение, што ни е дадено преку Светото Писмо и преку искуствата на голем број светии. Односно, Бог за Себе му говори на човекот на човечки јазик, и макар што тие зборови се несовршени и непотполни сами по себе, сепак тие му се неопходни на човекот, зашто му кажуваат што треба да прави за да дојде, макар и делумно, до спасителното познание за Бога, да може да го види Бога.

А дека познанието на Бога делумно е можно, пишува апостол Павле: „Сега гледам нејасно како низ матно стакло, а тогаш – лице во лице; сега знам нешто, а тогаш ќе знам како што сум познат“ (1 Коринтјаните 13:12). И Самиот Господ вели: „А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исуса Христа“ (Јован 17:3). Земниот живот е почеток на тој вечен живот.  

Бог снисходи кон нашето ограничено разбирање и ни ја кажува вистината преку наши зборови. Мислам дека, откако ќе умреме и ќе се ослободиме од тој „појмовен“ јазик, со насмевка ќе гледаме на нашите претстави за Бога, за духовниот свет, за ангелите, за вечноста... коишто сме ги имале, дури и од читањето на Светото Писмо. Тогаш ние, од една страна, ќе ги сфатиме сите слабости на тие наши претстави, а од друга – ќе видиме колку драгоцено за нас било тоа проникнување во Божјото Откровение за Себе, за човекот, за светот, зашто тоа ни го покажувало патот, средствата и насоките на спасителниот живот. Односно, сето тоа има директна врска со духовниот живот на христијанинот. 

Сите ние сме исполнети со страсти, сите ние сме горди, сите сме самољубиви, но сепак постои огромна разлика меѓу луѓето. Каква? Едните го гледаат тоа во себе и се борат со себе, а другите не го гледаат и не сакаат да го видат. Произлегува дека со позитивното (катафатично) учење за Бога на човекот му се даваат вистински критериуми, мерила со помош на кои тој може правилно да се оцени самиот себеси, доколку навистина сака да верува во Бога. Се разбира, тој може и да го мрази својот брат, но тогаш, ако неговата совест сè уште не е сосема согорена и ако неговиот ум не е помрачен, тој може да разбере во каква демонска состојба се наоѓа.

Вие знаете дека постојат природни и натприродни религии. Природните религии не се ништо друго туку искажување – преку образи и поими, преку митови и сказни – на непосредно, природно човеково чувствување на Бога. Затоа таквите претстави секогаш носат или примитивно антропоморфен, или интелектуално-апстрахиран карактер. Тука постојат семожни примери на богови, исполнети со сите човечки страсти и добродетели, тука е и божественото Ништо, тука е идејата на Платоновиот Демиург и на Аристотеловиот Прадвигател, итн. Но, сите вистини на овие религии и религиозно-философски претстави имаа силно изразено потекло во човекот.  

Натприродните религии се одликуваат со тоа што Самиот Бог соопштува за Себе, соопштува Кој е Тој. И ние гледаме колку голема разлика постои меѓу христијанското поимање на Бог и на она поимање кое е надвор од христијанското. На прв поглед, и во едното и во другото се користат истите зборови, но содржините на тие религии суштински се разликуваат една од друга. Таа разлика прекрасно ја истакнал апостол Павле, кога рекол: „а ние го проповедаме Христа распнатиот, Које за Јудејците е соблазан, а за Елините безумство“ (1 Коринтјаните 1:23).

Навистина, сите специфични христијански вистини принципиелно се разликуваат од сите нивни аналогии што постоеле пред нив. Тоа не е само распнатиот Христос, туку и учењето за Триединиот Бог, за Логосот и за Неговото воплотување, за Всокресението, за Спасението итн. Но, за ова е потребна посебна дискусија. Сепак, за една од тие вистини ќе проговориме сега.  Постои уште една уникална вистина во христијанското учење за Бог, којашто го издвојува христијанството од сите други религии, вклучувајќи ја и старозаветната. Никаде, освен во христијанството, нема да најдеме дека Бог е Љубов и само Љубов.

Надвор од христијанството можеме да сретнеме секакви претстави за Бог. Притоа, највисокото поимање до кое доаѓале одделните религии и некои древни философи, се сведува на учењето за праведен Судија, за највисока Правда, за најсовршен Разум. За тоа, дека Бог е Љубов, не знаел никој пред Христос. Еве пример. Во нашата Црква постои комисија за дијалог со муслиманите од Иран. На заседанието минатата година се покрена прашањето за највисоката добродетел и за највисокото својство на Бога. Интересно беше да се слушне кога муслиманските богослови, еден по друг, почнаа да говорат дека таквото својство е – справедливоста. Ние одговаравме: „Ако е така, тогаш најправеден е компјутерот. И зарем вие не му се обраќате на Алах: „О, семилостив и милосрден!“ Тие одговараа: „Да, милосрден, но милосрден Судија. Тој суди справедливо и во таа справедливост е неговото милосрдие.“  

Зошто не знаело и не знае нехристијанското сознание за тоа дека Бог е Љубов и ништо повеќе? Затоа што кај нас, луѓето, е искривен самиот поим за љубовта. Во човековиот јазик љубовта означува: сеопростување, отсуство на казнување, односно слобода на самоволието. Прави што сакаш – ете што значи „љубов“ по човечки. Ние на пријателот сè му простуваме, а на оној кој не ни е пријатен му замераме за секоја ситница. Кај нас поимањето на љубовта се извртело. Христијанството ни го враќа нејзиното вистинско поимање.

Што е христијанска љубов? „Бог толку го возљуби светот, што Го даде Својот Единороден Син, та секој што верува во Него да не погине, но да има вечен живот“ (Јован 3:16). Љубов – тоа е жртвеност. Но, жртвеноста не е слепа. Погледнете како Христос реагирал на злото: „Змија и породи аспидини“. Зима камшик и изгонува од храмот, превртувајќи ги масите на трговците што продавале во него. Си спомнувам за една епизода од книгата на архиепископот Александар Тањшански, кога имал 14-15 години. Тој напишал: „Земав некаква книга и почнав да ја разгледувам сликата во неа, на која беа прикажани коњи како с епарат. И во тој миг ме здогледа мајка ми. Таа секогаш била мошне блага и добра, но сега со негодување ми ја зеде книгата од рацете. Тоа бил гнев на љубов, којшто јас со благодарност го паметам цел живот.“ 

Луѓето не знаат што е тоа гнев на љубовта, и под љубов подразбираат само попуштање. Затоа, ако Бог е Љубов, тогаш, значи, можеш да правиш што сакаш. Оттука станува јасно зошто за највисока добродетел секогаш ја сметале и ја сметаат справедливоста.   

Христијанското учење за Бог-Љубов било длабоко прифатено и разработено од светите отци. Но, тоа поимање е психолошки недостапно за стариот човек. Најсилен пример за тоа е – католичкото учење за спасението. Тоа се сведува, според зборовите на А. С. Хомјаков, на постојан судски спор меѓу Бог и човек. Какви се тие односи? Односи на љубов? Не, на суд. Ако си направил грев, принеси соодветна надокнада за Божјата пресуда, зашто со гревот си предизвикал страдање на Божеството. Тие дури и не разбираат дека Бог не може да страда, зашто, во спротивно, Тој не би бил себлажено, туку најстрадално Битие.  

Ако Бог постојано страда поради гревовите на човештвото, постојано се тресе од гнев спрема грешниците, тогаш каква љубов има во Него, какво себлаженство! Тој е судија. Оттука измисленото гордо учење за заслугите, па дури и за надзаслугите коишто човекот, можеби, ги има пред Бога. Оттука учењето за Христовата Жртва како за задоволување на Божјот праведен суд, учењето за чистилиштето, оттука индулгенциите. Сето католичко учење се сведува на старозаветната доктрина „око за око, заб за заб“. Сето тоа учење директно произлегува од длабокото извртување на поимањето на Бог.  

Но, ако Бог е Љубов, како да се разбере таа Љубов? Нели човекот страда? Да. Зарем за човечките гревови нема одмазда? Има, и тоа каква! Ние сме сведоци за тоа од лично искуство и од искуството на другите. И самото Свето Писмо зборува за одмазда, а и светите отци. Што значи сето тоа, ако не дека Бог е Справедливост? Се покажува дека не е така. Кога фактите за страдањето и за бедата на човештвото се оценуваат како Божја казна, односно како Божја одмазда за гревовите, тогаш си дозволуваме да правиме голема грешка. Кој го казнува наркоманот, кој го казнува оној што скокнал од втор кат и ги скршил нозете и рацете? Кој го казнува пијаницата? Дали тоа, што човекот добил скршеници, што душевно и телесно е болен – е одмаздата на Бога?

Се разбира, не. Таквите страдања се природна последица на нарушувањето на законите на надворешниот свет. Точно тоа се случува и со човек кој ги нарушува духовните закони, коишто се примарни и уште поважни во нашиот живот од физичките закони , од биолошките, од психичките итн. А што прави Бог? Сите Божји заповеди претставуваат откривање на духовните закони и своевидни предупредувања до човекот, какви што се и законите на материјалниот свет. Ако сакате, може дури да се каже дека Бог не моли нас, луѓето: не правете си штета на самите себеси, не грешете, не скокајте од петти кат, симнувајте се по скалите; не завидувајте, не крадете, не бидете лукави, не ... – зашто, самите вие со тоа се осакатувате, зашто секој грев носи во себе казна.     

Се сеќавам како еднаш, во детството, зимно време, мајка ми ми рече да не ја допирам со јазикот железната рачка од вратата. Но, штом мајка ми се сврте, јас ја лизнав рачката, и – почнав да плачам. Но, таа случка добро ја запаметив, и оттогаш, сигурно претпоставувате, ниту еднаш не го повторив тој „грев“. Така јас разбрав што е заповед Божја и дека Бог, имено, е Љубов, дури и кога тоа е мошне болно. Мене не ме казни мајка ми, таа не ми го залепи јазикот за железната рачка, туку јас не го почитував законот и бев казнет. Така нè „казнува“ и нашиот Бог. Нашите страдања – не се одмазда на Бога. Бог останува љубов и затоа нè предупредува претходно, ни зборува, нè моли: „Не постапувајте така, зашто поради тоа неизбежно ќе следува ваше страдање, ваша болка.“

Идејата дека Бог се одмаздува претставува широко распространета и длабоко вкоренета заблуда. А лажната идеја раѓа и соодветни последици. Колку пати сме слушале дека луѓето се бунат против – Бога? Се бунтуваат против Бога: „Што,зарем јас сум грешник? Зошто ме казнува Бог?“ Или се раѓа болно дете, или нешто изгорело, или работите одат наопаку. И само се слуша: „Што, зарем јас сум грешен? Има и полоши од мене, а тие уживаат“. Се стасува до богохулење, до проколнување, до отфрлање на Бога.  А од каде произлегува сето тоа? Од изопаченото, паганско-јудејското гледање на Бога. Никако не можат да разберат и да прифатат дека Тој на никого не му се одмаздува, дека Тој е највеличествениот Лекар, Кој е подготвен да помогне секогаш и на секој оној што искрено ги спознал своите гревови и што се покајал од сето срце. Тој е над нашите страдања. Сетете се, во Апокалипсата се напишани важни зборови: „Ете, стојам пред вратата и чукам. Ако некој го чуе гласот Мој, и ја отвори вратата, ќе влезам при него и ќе вечерам со него, и тој со Мене“ (Откровение 3:20)

Да слушнеме сега што ни вели Светото Писмо за Бог-Љубов.
„Зашто, Он е добар и кон неблагодарните и кон злите“ (Лука 6:39).
Ниеден, кога е во искушение, да не вели: „Бог ме искушува, бидејќi Бог со зло не искушува, и Он никого не искушува. Но секого го искушува неговата похот, која го влерче и мами“ (Јаков 1:13-14).

„Да можете … да ја узнаете Христовата љубов, што го надминува секое знаење, за да се исполните со сета полнота Божја“ (Ефесјаните 3:18-19).
Како светите отци гледале на ова прашање? Кај нив (а и во Светото Писмо) можеме да најдеме множество искази во кои директно се зборува за Божјите казни за гревовите. Но што значат тие казни, каква е нивната природа? Ќе ви наведам неколку нивни мислења.

Преподобен Антониј Велики: «Бог е благ и бестрасен и неменлив. Ако некој, признавајќи го за благословно и за вистинито тоа дека Бог е неменлив, се чуди како Тој (бидејќи е таков) за добрите се радува, злите ги отфрла, на грешните се гневи, а кога ќе се покајат, станува милостив спрема нив; тогаш треба да му се одговори дека Бог не се радува и не се гневи, зашто радоста и гневот се стрсти. Не е долично да се мисли дека на Бог му било добро или лошо поради човечките дела. Бог е добар и само добро твори, и на никого не му наштетува, останувајќи секогаш ист; а ние, кога сме добри, стапуваме во општење со Бога – поради сличноста со Него, а кога стануваме зли, се одделуваме од Бога – поради несличноста со Него. Живеејќи добродетелно – стануваме Божји, а станувајќи зли – се свртуваме од Него; но тоа не значи дека Тој се гневи на нас, туку дека нашите гревови не Му дозволуваат да заблеска во нас, туку нè соединуваат со измачувачите –демоните. Ако потоа со молитви и со благотворенија добиваме разрешување на гревовите, тоа не значи дека сме Го смилостивиле Бога и сме Го промениле, туку дека преку таквите наши постапки и преку свртување кон Бога, откако сме го излекувале злото што е во нас, повторно стануваме способни да ја вкусиме Божјата благост; така, да се каже дека Бог се свртува од злите е исто како и да се каже дека Сонцето се сокрива од слепите (св. Антониј Велики). 

Св. Григориј Ниски: „Никој нема да одрече – дури ни оние што малку внимаваат на познанието на вистината на Суштиот – дека е неблагочестиво да се смета дека природата Божја подлежи на каква било страст, на задоволство или на милост, или на гнев. Но макар и да се говори дека Бог се радува за Своите слуги, и дека се гневи на паднатиот народ, а потоа пак го сака (2 Мојсеева 33:19), сметам дека секој таков збор нè учи дека, со посредство на нашите својства,  Божјото провидение се приспособува кон нашата слабост, за оние што се склони кон грев, од страв од казна, да се држат подалеку од злото, а вовлечените во грев да не очајуваат туку, гледајќи на милоста, преку покајание да се вратат на правиот пат...“

Св. Јован Златоуст: „Кога ќе слушнеш за Бога да се зборува дека е исполнет со „јарост и гнев“, не подразбирај под тоа ништо човечко: тоа се зборови на снисходење. На Божеството му е туѓо сè што е слично на тоа; но, така се говори за да разберат и погрубите луѓе“.

Сето ова е мошне важно да се разбере, бидејќи има големо значење за духовниот живот. Ние со своите гревови се оддалечуваме од Бога, но Бог никогаш не отстапува од нас, колку и да сме грешни. Затоа за нас секогаш останува отворена вратата на спасителното покајание. Не случајно, туку со промисла, прв кој влегол во рајот не бил праведник, туку разбојник. Бог секогаш е Љубов.

Таквото поимање на Бога происходи од христијанската догма за Бог Еден по суштина и Троичен по Ипостаси — догма којашто исто така претставувала нешто ново, дотогаш непознато во светот. Светите отци рекле: Кој ја видел Троица, ја видел Љубовта. Догмата за Троица ни го открива првообразот на онаа љубов којашто претставува норма за човековиот живот, за човековите односи. Многуипостасното човештво, макар што е едно по својата природа, во сегашната состојба воопшто не е едно по суштина, зашто гревот ги раздвојува луѓето.Тајната на Бог-Троица му е откриена на светот за тој да знае дека само богоподобната љубов може секој човек да го направи чедо Божјо.  

Алексеј Иљич Осипов.
Лекција по основно богословие, прочитана во Сретенското училиште, 10 октомври 2000 г.

Посети:{moshits}