Наравоучение: православната психотерапија прави разлика меѓу искушенија што ни се случуваат затоа што душевно оздравуваме (очистување на срцето од страстите) или сме доволно здрави (просветлување на умот), од искушенија што самите си ги предизвикуваме додека душевно се разболуваме (религиозна невроза)

Значи, не очајувај кога ќе паднеш, туку со усрдност стани и направи метанија, велејќи: „Прости ми, Христе мој, човек сум и слаб сум“. Не те напуштил Бог, како што кажуваш, но бидејќи во тебе има световна гордост и многу суета, нашиот Христос дозволува да згрешиш и паднеш, па така секојдневно, преку тие ситуации, да станеш свесен за својата слабост, за да ги трпиш грешните, да не ги осудуваш...

Лукавиот пријател е некорисен и опасен човек. Тој во својата душа нема ништо здраво, во неа нема ништо свето и ништо честито, безверен е, превртлив, лукав и подмукол.

Не знае за искреност, а на јазикот носи лукавство и лага. Мисли лукаво, а во срцето свое чувствува подлост. Неговите зборови се благи, а намерите превртливи.

Тебе избраната од сите родови, Преславна Мајко на Бога Преславниот, која од немоќите нè ослободуваш и за наше спасение се застапуваш. Тебе која родот православен не го забораваш и редот монашки го застапуваш, Родителке на милоста и Почетоку на нашето спасение, соборот Пречистански те велича и со песни, радосно ти воскликнува:    Радувај се, чиста, на Пречистанската обител пофалбо!

Исповедта на гревовите е почеток на украсувањето, односно покајнието и подготовката, што покажува дека човекот го примил во себе спасоносното семе, односно Божјите зборови што имаат сила да ги спасат нашите души. Затоа земјоделците и ја ораат земјата, за од нејзината внатрешност да ги искорнат дивите корења и да ја оспособат да ги прими нивните семиња и ...

Послушникот бива смртно повреден кога нема смирено и искрено да му се открие себеси на Старецот. Како што болниот не може да се исцели ако не му покаже на лекарот каква му е раната или болеста, зошто продолжуваат болките или температурата... така и послушникот, кога нема да му ги покаже своите душевни рани на својот духовен лекар - не се исцелува. 

Тoа e eдeн ист страв и тoј ја oзначува плашливoста на чoвeкoт дали нe сe oддалeчил Бoг oд нeгo. Кoга свeта Катeрина прeтрпeла мнoгу тeшки маки, ѝ сe јавил Гoспoд и таа Гo прашала: “Кадe бeшe дoсeга, Гoспoди, да мe тeшиш вo тoлку страдања?” А Гoспoд ѝ oдгoвoрил: “Јас бeв oвдe, вo твoeтo срцe”. Нo нe пoмал страв мoжe да наидe на духoвниoт чoвeк кoга дoлгo врeмe на нeгo наидуваат страдања.

Јазикот мора многу да се намачи за да се искупи за секое празнословие и за сите свои падови и мора да ја стекне навиката за молитва. Навиката не може да се створи без труд и работа. За да дојде благодатта, мора да се пројави и смирение. После тоа патот ќе биде отворен. Молитвата ќе се прилепи за нашето дишење, а умот ќе се разбуди и ќе ја следи. Со време, страстите 

Секоја помисла што донесува очајание и претерано жалење потекнува од ѓаволот. Треба веднаш да ја одбиеш, зашто ќе ти ја прекине нишката на молитвата. Секоја помисла којашто во душата предизвикува умерена болка, помешана со радост и солзи, потекнува од Бог. Благодатта Божја никогаш не го води човекот во безнадежност, туку го води кон покајание.

Тој ни ја донесува Светлината на познанито: од една страна на нашата погубна состојба, а од друга чувството за таа Божја Светлина. Прекрасна е природата на овој блажен страв: надвор од неговото очистувачко дејство не ни се открива патот кон совршената љубов, кон Бога, бидејќи Самиот Тој не е само почеток на мудроста, туку и љубов. Тој ја потресува нашата душа со

 Антиномично е и кога просторно и временски ограничениот човек станува благодатно секаде присутен, и во време и во простор. Антиномична е и ситуацијата кога обичен човек стекнува таква слобода пред Бог за да може да ја смени и Божјата Волја. За ова ни говорат житијата на светиите.

Зошто вода?
 
    На грчки „светата вода“ се нарекува „агиазма“ (αγίασμα) - „светиња“. Светиња се нарекува сето она што е исполнето со благодатта Божја. Тоа може да бидат моштите на светителите, иконите, мирото, нафората. Но сепак, првенствено, под „светињата“ „агиазма“ се подразбира водата над која е извршен чинот водосвет.

Значи, брате мој, ќе треба да внимаваме никогаш да не се разделиме од Христа, и да имаме редовен допир со Него преку молитвата.

А добро е, пак, на молитвата да и претходи вниманието, за да не се случи како што вели пророкот Давид: “…и молитвата негова да се прими за грев.” (Пс.108, 7)

Во Стариот Завет и во старите култури постои складност помеѓу човековата душа и нејзиното име. Севкупната личност со сите особености е присутна во името. Да се знае нечие име значи да се има увид во неговото битие, па со тоа да се постигне извесна блискост, па дури и моќ на поседување над него...

А, ако сакаш да чуеш и за видовите на искушенија, тоа нема да го поднесеш без да ти наштети, осудувајќи го виновникот. Сепак, трпејќи искушенија, ќе добиеш соодветно на искушенијата, безмерна благодат. Затоа, не мисли дека, ако се откажеш од едно искушение, кај тебе нема да дојде друго. Неизбежно ќе дојде. И ако се покажеш слабак во едно, тогаш и во другите искушенија ќе бидеш таков.

Во животот на духовниот човек постојат денови и периоди кога тој во себе чувствува празнина, слабост на душата. Нешто недостасува и тој чувствува дека внатре во себе нешто напуштил, а не знае како да си дојде на себеси, како да ги поврати почетната сила и благодат што ги поседувала душата. Не знае како да си ја поврати полнотата што ја изгубил. Во таков случај, светите Отци нe учат:

Искрената и незлобна насмевка значи веселост, а зар има кај луѓето во денешно време веселост и умеат ли луѓето да бидат весели? Веселоста на човекот е неговата најочигледна црта, која најмногу го издава. Еден карактер долго време не можете целосно да го запознаете, но штом човек барем еднаш се насмее сосема искрено, ќе ви го покаже целиот негов карактер веднаш, како на дланка.

  И кога барем само би осудувале… Но ние имаме обичај и да го презираме грешникот и да ја свртуваме главата од него, како од некаква гадост. Тоа е уште полошо и многу пострашно. Но, не застануваме тука, на таа своја сопствена штета, туку веднаш одиме понатаму, и штом сретнеме некого говориме: „Знаеш ли што сторил тој и тој“, та така и во неговото срце внесуваме смут и грев.

Како блескаво злато низ оган трипати прочистено, Бог сака-ше да ја покаже твојата света душа. Па затоа кон нови стра-дања те приведе и на тешки маки те предаде. И во Марковиот манастир  злобните  Агарјани  не  те  одминаа  и  твојата  светост  не ја поштедија. Бидејќи во твојот лик водач духовен видоа, од твојата беда богатство бараа. А ти, понизен останувајќи, тивко Бога Го славеше: Алилуја!

Послушанието има вредност единствено кога низ страдање и труд се отсекува самоволието. Страсните навики наликуваат на трнливи корења и природно е дека секој што сака да ги искорне ќе почувствува болка, ќе се боцне и од раката ќе му потече крв. Истото се случува и кога заради послушание кон духовниот отец се искоренуваат лошите навики.