Ако светот ве мрази, знајте дека Мене светот уште пред вас Ме замрази. Да бевте од овој свет, тогаш светот ќе го љубеше своето, но бидејќи не сте од светот, туку Јас ве избрав од светот  ̶  затоа светот и ве мрази. Помнете ги зборовите што ви ги реков Јас: ниеден слуга не е поголем од својот господар. Ако Мене Ме гонеа, и вас ќе ве гонат; ако Моите зборови ги запазеа, и вашите ќе ги запазат. (Јован 15, 18-20)

            Слушнавте уште еднаш, како и многу пати до сега, што вели Господ Христос: Ако светот ве мрази, знајте дека Мене светот уште пред вас Ме замрази. Затоа, еве уште една можност да се потсетиме што во суштина oвие зборови значат. Значат и дека подвигот на христијанството во овој свет е неразделно поврзан со подвигот на мачеништвото. Всушност, тоа е еден и ист подвиг. Ако сакаме да се нарекуваме христијани во овој свет треба да бидеме маченици.

            Што подразбираме ние, христијаните, под 'свет'? 'Свет' се, пред сѐ, непреобразените страсти што постојат во нас; 'свет' се гревовите што ги правиме; 'свет' се демоните поврзани со непреобразените страсти и 'свет' се луѓето коишто заробени од своите страсти им служат на демоните. Внатрешната или (и) надворешната војна што постојано ја водиме со 'светот' или 'светот' против нас, односно напорот, страдањата и болките што ги претрпуваме притоа, за да останеме во љубовта што ја негуваат чедата Божји кон својот Отец Небесен и кон своите ближни, нас нѐ прават маченици.

            Со други зборови, секогаш кога нема да ги исполнуваме страстите и гревовите, односно секогаш кога се бориме да се ослободуваме од нив и кога страдаме во таа борба, стануваме маченици. Претходното е првенствено опис на внатрeшната борба што ни се случува на првиот степен од духовниот развој – очистување на срцето од страстите. И секогаш кога демонот ќе нѐ нападне однадвор преку луѓето што се негови слуги, затоа што не ќе има можност да нападне од внатре преку непреобразените страсти, и кога ние страдаме во таа борба, стануваме маченици. Претходното е првенствено опис на надворешната борба што ни се случува на вториот степен од духовниот развој  ̶  просветлување на умот.

            Веќе се наѕира што произлегува од досега кажаното  ̶  во една реченица: секогаш кога ќе успееме начинот на нашиот живот да го восогласиме со степенот на духовниот развој на кој се наоѓаме, ние стануваме маченици. Тоа значи дека мачеништвото е исто така духовен подвиг чија вистинитост може да се провери според плодовите што ги носи. Оној што ќе пострада маченички на првиот степен, во внатрешната борба со своите непреобразени страсти и демоните поврзани со нив, ќе се стекне со плодот на дарот Божји на аскетската умносрдечна молитва. А оној што ќе пострада маченички во надворешниот напад од страна на луѓето  ̶  демонските слуги, ќе се стекне со плодот на дарот Божји на непрестајната умносрдечна молитва и гледањето на Божествената Светлина.

            А ако пак, некој војува, сепак венец не добива, бидејќи не се борел според правилата (2 Тимотеј 2, 5). Нормално, оној што нема да го восогласи начинот на својот живот и подвиг согласно степенот од духовниот развој на кој се наоѓа нема ни да ги види плодовите на Светиот Дух, ниту пак може да се смета за маченик. На пример, доколку некој тврди дека е маченик затоа што демоните или луѓето го гонат, а ги нема соодветните дарови на Светиот Дух  ̶  како што е умносрдечната молитва, таквиот подобро да се запраша каков непромислен потег направил за тоа да му се случи отколку таква идеја да негува за самиот себе. За жал најчесто прелеста го попречува покајанието. Затоа повеќето христијани скоро до крајот на својот живот остануваат на првиот степен од духовниот развој, без да ги почувствуваат радоста, мирот и светлината на восогласувањето односно, на умносрдечната молитва.

            Зошто најчесто ви говорам во конкретни, а не во општи духовни категории? Затоа што ако говориме за љубов, радост, мир, повлеченост, смирение, тивкост, благост, или пак преподобност (тука и монаштво), мачеништво и јуродивство без притоа сите овие општи категории да се потврдени со печатот на умносрдечната молитва како конкретно проверлива категорија, ние само ширум ги отвораме вратите на прелеста; од која Пресвета Богородица и секогаш Дева Марија и свети великомаченик Димитриј да нѐ спасат.

Митрополит Струмички Наум

Лето Господово 2011