Радувај се, апостолско седиште, радувај се, престоле Охридски;
радувај се, и пак ќе речам радувај се, далеку прочуена катедро,
зашто стекна утврдување, и основа богоположена,
Седмочислениот хор од служители богомудри
и Јована Владимира, маченикот божествен,
заедно со петнаесетте од Тивериопол маченици
и Никодим кој во последно време се подвизуваше во Белоград,
а имињата на непознатите нема да ги кажам,
чии мошти за тебе се заштита и слава,
та затоа, праведно е – радувај се, сребрено искован престоле!
(Козма, епископ Китијски)
Охрид – окото на славјанското Христијанство, светилникот од каде што засветија најсилните зраци на светоста среде славјанските народи, но и кивотот од каде започна благоухананието на славјанското монашко опшежитие, вчера и денес блесна со неискажлива духовна красота и величие. Градот крај Белото Езеро повторно беше средиште на еден свештен, торжествен собор, пред чиешто благородство едно нескротливо трепетно чувство ја обземаше несомнено сечија душа.
Соборот беше величествен, но многу повозвишен беше поводот за него: илјада години од основањето на светата и богопрославена Охридска архиепископија, чијашто автокефалност е возобновена денес во лицето на Македонската православна црква. Илјада лета откако византискиот василевс Василиј II го поставил „најблагочестивиот монах“ – како што стои во неговата царска грамота – Јован од Дебар за Архиепископ на Охридската столица и го посведочил како „најсвет Архиепископ“.
Се чини дека нема ништо толку блескаво, толку свето и богодостојно во нашата историја, од споменот за нашето сенародно црковно свештеноначалие – Охридската архиепископија, за која нејзините проучувачи пишуваат дека таа „имала морален авторитет, пред кој се приклонувале, со ретки исклучоци, сите нејзини членови, зашто тие верувале дека таа е патот кој ги води кон земна благосостојба и кон најважното – небесното идеално суштествување…“.
И навистина, оваа длабока историска согледба, но и заветна порака, денес во полнота се остварува преку светотаинскиот, христоподобен живот на Македонската православна црква – Охридска архиепископија, Црквата на сите православни народи во Република Македонија, но и низ нејзината дијацеза надвор од границите на државата. Историски, наследството на оваа црковна јерархија, како дел од Едната, Света, Соборна и Апостолска Црка, чиишто темели почиваат на спасителната Крв Христова, им припаѓа на сите православни народи што биле или живееле во нејзината диецеза или, пак, биле во допир со неа. Но, исто така, треба да се одбележи и особено да се истакне дека по нејзиното неканонско укинување во 1767 година, македонското население било она што лавовски се борело за нејзино повторно востановување. Кој би можел да го занемари копнежот по таа народна Црква, што со незгаслив пламен горел во срцата на нашиот народ и на нашите преродбеници?! И ете, сенародната мечта за својата, за славната Архиепископија, која никогаш не престана силно да тлее во срцето на православниот народ од Македонија, по долготрајни и макотрпни борби, најпосле се реализира со возобновувањето на автокефалната охридската столица во 1967 година, точно двесте години од нејзиното укинување, со блаженоупокоениот и секогаш споменуваниот г. Доситеј како нејзин возглавител. И така, името на Охридската архиепископија воскреснува најпрво во уставот на Македонската помесна православна црква, уште во далечната 1958 година. И, ете, таа и деновиве, прва од сите, но несебично – заедно со сите, го слави нејзиното илјадалетие…
Затоа, бивајќи сведок за светлина што илјада лета свети и мракот не ја опфати, чудесниот храм „Света Софија“ – тој паметник на величието на Охридската црква, трепетно возгласи: „Овој ден го создаде Господ, да се зарадуваме и да се развеселиме во него…“
Но најнапред, како што и доликуваше, благослов за тоа сенародно славје, нашите архиереи зедоа од патронот на Архиепископијата и првосветителот Охридски, Свети Климент Чудотворец, отслужувајќи благодарствен молебен во неговиот храм на Плаошник, каде до денес непрестајно чудотворат неговите свети мошти.
Потоа, торжеството се префрли во древната „Света Софија“, каде во присуство на многубројни гости, претставници на државната и локалната власт, на општествената и културната сфера, но и гости однадвор, се одржа свечена духовна Академија по повод уникатниот јубилеј. На неа најпрво словеше Претстојателот на возобновената Охридска архиепископија во лицето на Македонската православана црква, Неговото Блаженство, Архиепископот Охридски и Македонски г. г. Стефан, а потоа и надлежниот Митрополит Дебарско-кичевски г. Тимотеј, домаќинот на јубилејното собитие. Во продолжение, од солеата на историскиот храм, за значењето за Охридската архиепископија говореа и Претседателот на Владата на Р. Македонија, г. Зоран Заев, како и Претседателот на Р. Македонија, г. Ѓорге Иванов, кој е воедно и покровител на чествувањата за илјадалетието.
Посебна убавина на целата свеченост ѝ даде настапот на монашките хорови од нашите Свештени Обители Бигорски, Рајчица и Пречиста, во симфонија со камерниот оркестар на Македонската филхармонија. Прекрасното созвучие започна најпрво со славословието за Педесетницата, односно, роденденот на Светата Православна Црква – тропарот на празникот: „Благословен си Христе, Боже наш…“. „Сѐ што дише, нека Го фали Господа“, беше следниот повик кон верниот народ за сеопфатна пофалба кон Христа и кон Неговата Црква. Со складниот сплет на мелодија и умилни гласови, прозвучи и вековната поука што нашиот Господ, одејќи кон Ерусалим, им ја упатил на Своите ученици – Апостолите – учејќи ги да не се грижат за земното туку за небесното. Така и ние, собрани во славјанскиот Ерусалим и издигнати над земните поделби, го упативме својот поглед кон духовните височини, каде што блеска славата на нашата света Охридска архиепископија. Со радосна надеж, преку стихирата „Денес адот, стенкајќи, вика…“, слушнавме за славната победа над адот, што на сите нам Христос ни ја даде со Своето Воскресение. Така и Охридската Архиепископија, која засветли со првиот Архиепископ Јован Дебранин и згасна неправедно со последниот Арсениј, повторно воскресна со богопросветлениот Доситеј, возобновена во лицето на Македонската православна црква, упатувајќи ни ја повторно, на разбирлив јазик, живоносната евангелска порака за спасението во Христа. Потоа, нашите хорови, заедно со филхармонијата, ја воспеаја и Сепречистата Владичица наша Богородица, „Сесветската слава“, „песната на Бесплотните и украсот на верните“. Торжеството заврши со истиот воскресенски дух со којшто и започна, торжествено возгласувајќи го Воскресението на нашиот Господ и на нашата света Охридска архиепископија. И на самиот крај, достојно го чествуваме, преку величанието за него, и споменот на благодушниот и кроток наш Архиепископ Јован Дебранин, првиот пастироначалник на славната Охридска архиепископска столица.
Дводневното торжествено ликување беше заокружено денес со најсветото нешто – Света Божествена Литургија во храмот „Света Софија“, чиноначалствувана од нашиот Архиепископ, во сослужение со архиереите од Синодот на МПЦ-ОА и бројното духовенство од сите епархии на нашата Црква. На крајот од Литургијата, Архиепископот г. Стефан, упати говор кон многубројните присутни, за таинствената суштина на Црквата Божја, како и за величието на Охридската архиепископија, како нераскинлив дел од неа.
Завршуваме со надеж дека православниот народ и Православната црква на овие простори, по милоста Божја, ќе се радуваат на уште многу јубилеи и годишнини на плоден духовен живот. Нека ова одбележување „1000 години Охридска архиепископија“ биде доволен наш показател пред светот за нашиот континуиран духовен живот и сведоштво дека на овие простори црковно организирано се живеело и дејствувало, кога на други простори сè уште Христијанството не било ни проповедано. Но најмногу од сè посакуваме – оваа нашата црковна милениумска реалност, започната од светиот апостол Павле, продолжена од светите Климент и Наум, објавена и потврдена од Охрид до Москва и од Јадранското до Црното Море од страна на Охридската архиепископија, а денес продолжена од Македонската православна црква – од сите православни народи да биде прифатена и рамо до рамо поставена во сеправославното семејство.
Нека биде така! На многаја и благаја лета!
Слово на Неговото Блаженство, Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан, изговорено на духовната Академија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Слово на Неговото Блаженство, Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан, изговорено на духовната Академија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Слово на Неговото Високопреосвештенство, Митрополит Дебарско-кичевски г. Тимотеј, изговорено на духовната Академија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Слово на Неговото Високопреосвештенство, Митрополит Дебарско-кичевски г. Тимотеј, изговорено на духовната Академија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Слово на Неговото Блаженство, Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан, изговорено на Светата Литургија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Слово на Неговото Блаженство, Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан, изговорено на Светата Литургија во храмот „Света Софија“ во Охрид, по повод 1000-годишнината од основањето на Охридската архиепископија
Повеќе
Извор; Бигорски манастир
