Едноставно, оставете ги кебапчињата
Честопати се случува во почетокот на некој пост да ме опфатат мрачни мисли. Иако човекот треба да е спокоен и смирен, сепак има некои нешта на кои лесно не може да се навикне. Едно од нив е „големата духовност“, која се појавува во таквите периоди во годината. И уште се сеќавам на онаа приказна, која што народот ја измислил: „Натерај го мрзеливиот да работи, за да те научи на памет“. Токму неа можеме да ја парафразираме вака: „Натерај ги денешните православни на пост, за на духовност да те научат“...
Тешко ми е да го соберам целиот букет од “мудрост“ на која што наидувам. На пример, сигурно сте слушнале оти „постот е наметнат на мирјаните од монасите“, а исто и тоа дека „не е задолжителен“, бидејќи „јадењето всушност воопшто не е важно, важен е духовниот пост, а не телесниот“, бидејќи „битно е да сакаш, а не дали јадеш скара“ и т.н. Ако на своите места ги поставиме некои од овие тврдења, тие можеби ќе се покажат како вистинити. Сепак, прашањето е каква е мотивацијата за да зборуваме за нив...
Имам еден прост предлог за постот – едноставно оставете ги кебапчињата. Престанете да јадете храна од животинско потекло. Тоа е почеток на вистинскиот пост. Не случајно е дадено тоа од отците. Тие го познавале човекот многу подобро од нас. Причината да не се јаде месо и да не се оди на гласни забави во определени периоди од годината е многу проста – тоа му помага на човекот да погледне во себе си. Му помага, ако сака да се покае, да се промени. Секој, кој што го пробал тој тежок процес на покајание, видел колку е сериозно нешто духовниот живот. Токму тогаш отпаѓаат приказните за „голема љубов“ и за тоа дека е „важно да ги сакаш сите луѓе, а не што јадеш“. Секој кој вистински се потрудил па погледне внатре во себе си, ги видел пустошите, кои што гревот ги нанел во и околу него. Разбрал колку далеку се наоѓа од Бога. Колку е далеку од секоја добродетел. И сознал дека телесниот пост е лесен, но вистински напорен е духовниот. Ако човекот не може да излезе на крај со едно кебапче, како тогаш може да тврди, дека го достигнал нај високото ниво на духовно совршенство – љубовта?
Големиот познавач на човеговата душа, св. Теофан Затворник тврди дека, надворешните пројави на благочестие без внатрешен живот се можни, но внатрешен живот без надворешни пројави е невозможен.
Современите луѓе сакаат да измислат некакво христијанство без подвиг, без покајание, без борба, без лишувања. Христијанство, кое нема аскеза, а е угодување на себе си, „христијанство на прејадување“. Христијанство, во кое воскреснуваш, без да си распнат. Православието и Евангелието, да ти послужат за убедување дека си вешт и духовно издигнат.
Едноставно, да престанеме да јадеме. Толку ли е тешко тоа? Да, знам, тешко е. Светот никогаш не јадел така, како сега. Се гуши од лакомство. И токму тоа зборува за неговото духовно ниво. Само пред 100 години, дури и помалку, народот на трпезите имаше месо само на празници. Но, на тие луѓе не им било тешко да те разберат ако им објасниш нешто за духовниот живот. Сега е друго. Понекогаш се чудам дали месото на некаков чуден начин ни ја храни гордоста...
Има една позната мисла од св. Василиј Велики, во која вели, дека човекот треба да се воздржува не само од телесна храна, но и да не го „јаде“ брата си. Честопати ми се има случено да се воздржам од блажни јадења, но нури и во тие моменти сум продолжувал да „јадам луѓе“. Си велам: „Ќе сопрам, ќе се откажам од таа штетна навика“ но после повторно продолжувам. Едно време така беше и со цигарите. Решив: „Ќе престанам“, но после повторно пушев. На крај се исправив пред иконата на Господ и му реков: „Христе, ти гледаш дека ќе умрам од цигарите, но неможам да се откажам од нив, ако не ми помогнеш, заради тоа што ми се усладија“. Неколку дена покасно, се разболем толку тешко, што неможев да пушам цела седмица. И, некако успеав да ги откажам со Божја помош. Така треба да биде и со „јадењето“ на народот. Тие исто така се слатки. Најпрвин не чувствуваш како си ги изел. Ги сакаш, но ги „јадеш“. Ги храниш, а после им велиш: „Тие се такви. Тие се виновни. Јас требаше да ја кажам вистината“. Многу е жестока таа наша „вистина“ и често нема ништо заедничко со Христовата правда.
Сте забележале ли, дека во денешно време никој за ништо не е виновен и дека сите се разбираат од сè? Освен фудбал и политика, Православието исто е популарна тема. Секој, кој што се крстил, веќе го кажува своето мислење каква треба да биде Црквата. А како што гледам дури и некрстените имаат мнение по тоа прашање. Многу ми е тешко тоа, што во луѓето не наоѓам ниту основно познавање. Се чудам на лесномисленоста, со која мнозина денес даваат одговор на сложени духовни прашања. Баш како во едно семејство да се соберени возрасните да решат некој финансиски проблем, и однекаде влегува 5 годишното им подалено дете и почнува да им објаснува што и како треба да прават. Оние пак луѓе, во кои навистина гледам духовен живот, цело време молчат, и не зборуваат за духовни теми, ако не ги принудиш да го направат тоа.
И ете всушност што треба да се прави. Црквата востановила пост. Тој, се разбира, не е задолжителен. Но во принцип, во Црквата ништо не е задолжително и сè е според човековата желба. Самото спасение може да се изврши само ако е во согласност со волјата на човекот, а не задолжително. Дел од таа желба е да се бориш со телесните страсти, односно да се подвизуваш. Дури, каков впрочем е тој подвиг да не јадеш две седмици блажно? Ако некој привлечен претставник од спротивниот пол ти каже дека си дебел/а – ќе се подложиш себе си на какви ли не лишувања заради повредената суета. Ако ти ветат напредување на работната положба, ќе останеш уште подолго време на работното место. Впрочем, тоа се едноставно човечки глупости. Семоќниот Бог ни го ветува Царството Небесно. Неможеме ли да се потрудиме малку и за Него? Има цел чин на свети луѓе, кои заблескале на Небото, а се наречени постници. Како еден од нив не кажа дека „не е важно нејадењето на месо, но само духовниот живот“, а сите го запазија и едното и другото?
Се разбира, нај напред треба да земеме благослов од исповедникот, кој најдобро знае какви се силите на човекот, какви се неговите немоќи и колку би било полезно за него да пости. Во таквото разрешување на постот од исповедникот нема ништо лошо, зашто тоа е изградено врз лично познавање, општење и смирена помисла. При мене дојде една баба на средината од Великиот пост и плачеше, заради тоа што е многу стара и нема сили да го запази целиот пост. Ми стана многу мило. Ми заприлега на стар, испитан воин, на кого му прилега заслужена почивка, но тој сеуште сака да се бори. Има и болни луѓе, кои сакаат да постат, но јас не им давам. Но тоа е едно, а сосема друго е да измислуваш философски објаснувања за љубовта кон ближниот во името на кебапчето.
Од друга страна пак, постот не е цел сама за себе. Не е работата во тоа, да не јадеш две седмици и потоа да кажеш: „Еве каков херој сум, издржав“. Некои одат на служба, застануваат пред светата Чаша и велат: „Јас треба да се причестам, затоа што постев многу дни“. Па, како после такви „херојски“ напори, Христос може да не им го даде Телото и Крвта Негова? Нејадењето не е цел. Тоа е првиот чекор во постот, чија што основа е покајанието. Нејадењето без покајание се нарекува диета. Навистина е подобро да постиш два дни со смирение и љубов, отколку во крајот на втората седмица да се правиш подвижник. Но, иако се два дни, гледајќи ја нашата немоќ, нека ни служат на смирение.
Откако човек ќе сопре да го потхранува своето тело, треба да започне да се моли повеќе. Ете, сега, освен обичните молитви, може да се чита Канонот на Пресвета Богородица. Интернетот е полн со Акатисти кон нејзини чудотворни икони. И верувам дека оној кој искрено пристапува, ќе добие озарение од неа, Божјата Мајка. Ќе може да го изедначи сопствениот живот со нејзиниот и ќе види во каква ужаснувачка огревовеност живееме сите ние. Ќе се запраша: „Моето смирение дали е како Нејзиното? Го сакам ли јас Бога така, како што Таа го сака“? Видете како го следела молчеливо дури до Крстот. „Ги сакам ли јас луѓето така, како што таа ги сака“? Таа се моли за сите луѓе, иако ние со нашите гревови го распнавме Нејзиното Чедо. Така ли правиме и ние? Одговорите на тие прашања јасно ни ги покажуваат проблемите во духовниот живот. Секому треба да му биде тешко гледајќи ја својата душа пребиена од гревот. Таков човек, кој што се кае, навистина добива полза од постот, исполнувајќи се на него зборовите на св. Симеон Богослов, дека Бог со милоста и сострадањето ги чисти, осветува и прави причестници на светлината, присоединувајќи ги кон Себе си, оние кои силно се кајат. И она што е чудно и за ангелите и за човечките умови, многу пати им го говори како на Свои блиски пријатели.
Имајте богоугоден и спасителен пост!
автор: свештеник Владимир Дојчев
извор: http://pravoslaven-sviat.org/2014/
30-ти ноември 2016 год.
Избор од фејсбук страната на:
свштеник Дејан Апостоловски
Друго:
Светите апостоли Стахиј, Амплиј, Урван, Наркис, Апелиј и Аристовул; Светиот маченик Епимах; Светиот маченик Никола Хиоски; Преподобните Спиридон и Никодим; 
