СВЕТИ ЈОВАН ШАНГАЈСКИ (3)

Јеромонах Јован во 1934 година
(фотографија со посвета на авторот)

ДЕЛ ВТОРИ

3. ОТЕЦ ЈОВАН ΚΑΚΟ ВОСПИТУВАЧ. Она што за возачот е присебноста, тоа за воспитувачот е тактичноста. Без овие својства, ни првиот ни вториот не ќе можат лесно да дојдат до целта на својата дејност.
Нетактичниот човек и во други работи може да погреши, но најчести и најтешки негови грешки ќе

Борисаву Бошковику
Ослони се Бога
и уздај на Њега,
α и сам служи њему
искрено и истрајно
Јеромонај Јован
Дан Методија и Кирила, 11. У 1934

(На 28.V 1934 г. посвета за авторот)

бидат во воспитанието на млади. Затоа се вели дека секој образован може се друго да работи (според својата струка!), само не секој е надарен и годен да воспитува деца.
Отец Јован имаше посебен такт во однесувањето спрема сите нас во Интернатот. Со својот пристап тој така не ослободуваше, што ние можевме секогаш да бидеме отворени спрема него. Бидејќи сите добро не познаваше, тој за секого водеше грижа. Најмногу за оние, кои беа без двата или без еден родител (тој и тоа беше го научил!). Некои од учениците гласно изјавуваа дека тие биле послободни пред отец-Јована, отколку дома пред своите родители. За жал, оваа слобода беше понекогаш и злоупотребена од нас. Но и тогаш, отец Јован, без да се налути, тактично ќе постапеше. На пр., група ученици од повеќе класови ќе разговараат со него. Некој од повозрасните ќе дофрли нешто, за да ги засмее другите. И кога е неумесна шегата, отец Јован пак не го губеше трпението нити ќе се налути, ами ќе го продолжеше разговорот, како ништо да не било. Со овој свој тактичен потег, па и со други слични, тој ни даваше добра поука: прво, во сериозни разговори да не мешаме неумесни шеги и второ, да се шегуваме меѓусебе со добра намера, т.е. за разведрување на атмосферата, а не само за празно засмејување. Во оваа смисла и тој умееше понекогаш да се пошегува со нас на нему својствен начин, но неговиот хумор никого не навредуваше, туку пријатно делуваше на нас. Со ваквото свое однесување спрема нас, ние уште поблизок го чувствувавме и навистина го имавме како втор наш родител.
Во нашиот Интернат, за помали ученички грешки постоеја повеќе видови воспитувачки казни. Од сите овие, најчесто беше применувана казната: ученикот да биде лишен од еден дневен оброк. Отец Јован со ниедна од казните не се служеше, а само ќе опоменеше или строго ќе погледнеше (зависно од грешката), ама врската со виновникот не ја прекинуваше.
Еднаш, во нашиот клас и ова се случи: Дојде о. . Јован да ни соопшти нешто. Сите нагрваливме околу него, па во тој натпревар, еден ученик лошо се однесе спрема свој колега. Отец Јован лесно го повлече за уво. Виновникот, кој беше од подобрите во класот и по учење и по дисциплина, поцрвене и засрамен се оддалечи од групата.
Другиот ден, меѓу часови, пак дојде о. Јован и на „казнетиот" му донесе кутија локум „за да се помиреле".
Некој оваа негова постапка ќе ја протолкува дека прилега на „детински гест". Така е! Не напразно се вели дека вистинските праведници се слични на децата. Во што е таа сличност? Во нивната незлобливост. Навистина, овој наш воспитувач и во својата зрела возраст беше со детска незлоблива душа! Единствен и повеќе таков не доживеавме да имаме во Интернатот.
И порано, а откако не напушти о. Јован, многу почесто се слушаа поплаки од учениците по однос на другите наши воспитувачи, кои предимно беа монаси. Во оваа смисла имаше и вакви расудувања: монахот нема свои деца, а како возрасен, тој заборавил на сво¬ето детство, па оттаму доаѓаат честите недоразбирања, па и конфликти меѓу учениците и воспитувачите. На ова други ќе додадеа, велејќи: „Па и отец Јован беше монах; и тој немаше свои рожби, а пак ја разбираше нашата возраст, така што со него не дошло ни до најмал конфликт со ниеден ученик. Зошто тој можел да не сфати, а другите не можат?"... Разликата беше очевидна и затоа ние не можевме да го прежалиме отец-Јована по неговото заминување на Исток.
За подобро да се уочи разликата во однесува-њето на нашите воспитувачи при Богословијата во Битола во триесеттите години од нашиов век, ќе цитираме дел од едно писмо, добиено од о. Милосав Љ. Поповиќ (сега покоен). Протојереј Милосав, меѓу другото, пишува:
....„За отец Јован можам само тоа да кажам дека тој навистина беше светител, додека некои наши бивши воспитувачи, иако во чин, навистина беа... ...Отец Јован плаќаше во професорската менза и дел од својот оброк (колачиња!), тој го носеше на болните ученици, што секој ден ги посетуваше во Градската Болница. Се прашам: кој од другите наставници и кога посетил болен? Јас не се сеќавам...
„Кога бев богослов втора година, добив шуга. Дотогаш не сум имал такво нешто и не знаев што да правам. Некој ме пријавил на дежурните воспитувачи. Навечер беше кога ме заварија сам во Гардеробата Главниот воспитувач и неговиот помошник. Двајцата се нафрлија на мене со најлоши зборови: дека сум бил нечист, несмасен, несвесен и сл. За жал, во класот важев за поинаков и сите ме завикавте „чистотник" („чистунац").
„Не се лутам на оној што ме пријавил; виновен сум што веднаш не отидов кај нашиот лекар. Но, постапката на двајцата воспитувачи тогаш многу ме погоди. Не знаев; од нив првпат чув дека болеста била заразна.
„А што е од се друго најжално, понатаму за целото мое школување и двајцата накриво ме гледаа. Сега се прашам: како би постапил да беше нашиот отец Јован?"...
„Мислам дека за него треба да се пишува, но задолжително да се истакне оној контраст, што постоеше меѓу неговото однесување и однесувањето на другите воспитувачи кон нас."...
„Во врска со отец-Јована уште ова да додадам: Група ученици разговараа со него, а јас отстрана фрлив гугутка од хартија. Таа летна, па сврти и застана на неговата камилавка. Се крена урнебес од смеа. Тој молчешкум мина преку тоа, како ништо да не се случило. Тогаш јас многу се посрамотив пред него"... Ова е дел од писмото на о. Милосав.

(Продолжува)

Подготви: Стојанка Тежак