Името Црква не е име на поделби туку на единство и слога. Црквата разделените ги собира во едно, бидејќи името Црква е име на слога и еднодушност... Црквата е востановена не за оние што се собираат во неа да се делат меѓусебно, туку разделените да се соединат. Црквата не знае за разлика помеѓу господарот и робот. Таа ги разликува и едниот и другиот според добродетелите.
Христос е глава на Црквата, а ние телото. Помеѓу главата и телото може ли да има некакво растојание? Христос е темелот, ние граѓата; Христос е лозата, а ние прачките; Христос е Младоженецот, ние невестата; Христос е пастирот, ние овци; Христос е патот, ние патниците; ние сме храмот, Христос населеникот; Христос е првенецот, ние браќата; Христос е наследникот, ние сонаследниците; Христос е животот, ние оние што живеат; Христос е воскресението, ние оние што воскреснуваат; Христос е светлината, ние оние што се просветлуваат. Сето тоа означува единство и не допушта никаква поделба, дури ни најмала, зашто оној што малку ќе се одвои, истиот потоа и многу ќе се одвои. Така телото, ако добие и мала рана од мечот, се расипува. Градбата, дури и малку ако распукне, ќе се сруши. Лозата, ако и малку се открши од коренот ќе стане неродна. На тој начин тоа мало веќе не е мало, туку е речиси сѐ. Затоа, кога ќе погрешиме во било што мало, или почувствуваме мрзливост, да не го занемаруваме тоа мало, зашто ако не му обрнеме внимание набрзо ќе стане големо. Така е и со облеката. Ако почне да се кине а ние не ја закрпиме, таа цела ќе се сокине. Исто и покривот. Ако паднат од него неколку ќерамиди и биде оставен така, ќе се сруши целата куќа. Затоа секогаш да бидеме будни према малите гревови, за да не западнеме во големи.
Како што телото и главата сочинуваат еден човек, така се едно Црквата и Христос. Како што нашето тело е нешто едно, иако се состои од многу делови, така и ние во Црквата сите сочинуваме нешто едно. Иако Црквата се состои од многу членови, сепак тие се едно тело. Еден Дух составил од нас едно тело и нѐ препородил, зашто со еден Дух не е крстен еден, а со друг другиот. И не е само Духот кој нѐ крстил еден, туку и она во што нѐ крстил, односно поради што нѐ крстил е едно, бидејќи сме се крстиле не за да сочинуваме разни тела, туку сите точно да сочинуваме едно тело еден спрема друг, односно сме се крстиле за сите да бидеме едно тело.
До овоплотувањето на Бога Логосот, вели свети Златоуст, небесното и земното биле разделени едно од друго и немале една глава. Но, со овоплотувањето на Господа Христа, Бог постави една глава за сите, за ангелите и луѓето, односно даде едно врховно начело и за ангелите и за луѓето. На едните Христа по тело, а на другите Бога Логосот. Како кога некој би рекол за куќата дека во неа е нешто гнило, а нешто јако, па би ја обновил куќата, односно би ја зацврстил појачувајќи ѝ го темелот, така и овде сѐ наведнал под една глава. Единствено така е возможно соединувањето, единствено тогаш и ќе има совршен сојуз, кога сите, имајќи некоја неопходна врска горе, ќе биде наведнато под една глава.
Гледаш ли, прашува понатаму свети Златоуст, што сторил Бог? Го воскреснал Христа. Зарем тоа е малку? Но, види понатаму. Го поставил од десната страна на Себе. Каков збор може да го изрази тоа? Оној Кој е од земја, Оној Кој е побезгласен од риба, Оној Кој бил играчка на демоните, одеднаш го издигнал во висините. Навистина е неизмерна големината на моќта Негова! Обрни внимание каде го издигнал. Го поставил на небесата над секоја створена природа, над секое поглаварство и власти. Затоа навистина е потребен Дух, потребен е просветен ум, за да Го познаат. Навистина е потребно откровение. Замисли колкаво е растојанието помеѓу човечката и божествената природа! Меѓутоа, Бог човечката природа од нејзината ништовност ја издигнал во достоинството на Божествената. За ова е потребно да се преминат не еден, не два, не три степена. Затоа и Апостолот не рекол едноставно: Горе туку над.
А над вишните Сили е единствено Бог. И на таква висина Бог го издигнал човекот од најниското понижување во највисокиот степен на власта, зад која не постои некое повисоко достоинство. Сето тоа Апостолот го зборува за Воскреснатиот од мртвите, што е и достојно за восхитување. Но, во никој случај тоа не го зборува за Бога Логосот, зашто тоа што се комарците во однос на луѓето, тоа е сета твар во однос на Бога. И што велам јас: комарци? Та кога сите луѓе се пред Бога како капка или прашина (Исаија 40, 15) тогаш Невидливите Сили можеш да ги сметаш за комарци. Значи, не зборува за Бога Логосот, туку за Оној Кој е од нас. Тоа всушност е големото и чудесното, што Го издигнал од земјиното подземје. Кога сите народи пред Бога се како капка, тогаш еден човек колкаво делче е од капката? Меѓутоа Бог Него го издигна над сѐ, не само во овој свет туку и во оној, и сѐ покори под нозете Негови... О, навистина прекрасни и запрепастувачки дела! Со тоа што Бог Логосот стана човек, на човекот сета создадена сила му стана робинка. Но, можеби постои некој кој е над Него, кој иако нема потчинети, сепак поседува поголемо достоинство. Овде ни тоа не може да се претпостави, зашто Апостолот тврди: „Сѐ покори под нозете Негови“, и тоа покори не просто, туку покори до потполна потчинетост, така што поголема потчинетост не може да има. Затоа Апостолот и рекол: „Под нозете Негови, и Него го даде за глава на Црквата над сите“. Гледај, и Црквата колку ја издигнал! Како со некоја дигалка ја издигнал на огромна висина и ја поставил на истиот престол, зашто каде што е главата таму е и телото. Нема никаков прекин меѓу главата и телото, зашто кога нивната врска би се прекинала, тогаш не би биле ни телото ни главата. Апостолот вели: над сите. Што значи: над сите? Значи, или дека Христос е над сѐ видливо и со умот замисливо, или дека од сите добротворства извршени од Него на нас, најголемо е тоа што Синот Свој Го сторил глава на Црквата, без при тоа да остави никој повисок: ни од Ангелите, ни од Архангелите, ниту никој друг. Бог нѐ почестил не само со таа предност што човекот Христос го издигнал горе, туку и со тоа што подготвил сиот човечки род воопшто да оди по Него, да се држи до Него, да Го следи Него. „Која е тело Негово“. За ти, кога ќе го чуеш зборот „глава“, тој збор да не го сфатиш само во смисла на власт, туку и во буквална смисла, и Христос да не Го сметаш само како началник, туку да Го гледаш како вистинска глава на телото, Апостолот додава: „Полнотата на Оној Кој сѐ исполнува во сѐ“. Што значи тоа? Значи дека Црквата е полнота на Христа. Зашто полнота на главата е телото и полнота на телото е главата. Гледаш, апостолот не пропушта никакво споредување, само за да ја изрази Божјата слава. Тој вели „полнота“, односно како што главата се дополнува со телото, зашто телото е составено од сите органи и секој орган е неопходен. Гледаш, Апостолот покажува дека на Христа како глава му се потребни сите органи воопшто, зашто кога многумина од нас не би биле - еден рака, друг нога, трет некој од останатите органи, тогаш телото Негово не би било потполно. Значи, телото Негово се составува од сите членови. Тоа значи дека тогаш се исполнува главата, тогаш телото станува потполно, тогаш кога сите ние ќе бидеме цврсто соединети и поврзани.
Гледаш ли „богатство на слава на наследството?“ Гледаш ли „неизмерна величина на моќта на оние што веруваат?“ Гледаш ли „Надеж на титула?“ Да имаме стравопочитување спрема нашата Глава: да размислиме на каква Глава ние сме тело, на Која што сѐ ѝ е покорено. Имајќи го тоа во предвид, ние треба да бидеме подобри од Ангелите и поголеми од Архангелите, бидејќи сме удостоени на поголема чест од сите нив. Како што Апостолот вели во Посланието до Евреите: Бог прими природа не од Ангелите, туку од семето Авраамово (Евр. 2, 16). Не природа на Поглаварствата, ни Властите, ни Господствата, нити на никоја друга Сила, туку нашата природа Он ја зеде на Себе и ја постави горе. И што зборувам јас: постави? Ја направи Своја облека; и не само тоа, туку и сѐ покори под нозете Негови... Со трепет да ги цениме блискоста и сродството наше со Бога. Да се плашиме некој да не се отсече од ова тело, некој да не отпадне, некој да не се покаже недостоен. Кога некој би ни ставил на главата царска круна, златен венец, кажете ми, што сѐ не би сториле за да се покажеме достојни на тие мртви камења? А овде нашата глава ја покрива не царска круна, туку Самиот Христос станал наша Глава, што е неспоредливо поголемо. Меѓутоа, ние на тоа не му придаваме никаква важност. Та Ангелите, Архангелите и сите Небесни Сили со побожно стравопочитување ја чествуваат нашата Глава, а ние, телото Нејзино, зарем нема со молитвено стравопочитување да ја чествуваме? И каква тогаш надеж потоа ни останува за спасение? Размислувај за тој царски престол, размислувај за таа преголема чест. Tоа треба да нѐ плаши повеќе отколку пеколот. Кога и не би бил пеколот, тогаш за нас, кои сме удостоени на толкава чест, а потоа сме се покажале недостојни за неа и лоши, лишувањето од оваа чест би требало да биде наша најголема казна, неискажана мака. Замисли, блиску до Кого е твојата Глава? Од десната страна на Кого се наоѓа? Таа се наоѓа над секое Поглаварство и Власти и Сили. А телото Нејзино и демоните го газат? Но, да не се случи тоа! Кога би било така, тогаш веќе не би било ни телото. Но, бидејќи станува збор за телото Господово, тогаш да се сетиме и на Телото кое било распнато, приковано, на жртва принесено. Ако си тело Христово, тогаш носи го крстот, зашто и Он го носел. Поднесувај плукања, поднесувај шлаканици, поднесувај и клинци. Такво било Неговото тело, иако било безгрешно. И бидејќи зборуваме за телото Негово, тогаш причестувајќи се со него и пиејќи ја крвта Негова, да имаме на ум дека во тајната Причест ние се причестуваме со Телото, кое по ништо не се разликува од Телото кое седи горе, на кое Ангелите му се поклонуваат, кое се наоѓа близу непропадливите Сили, - тоа Тело токму ние и го јадеме. О, колку патишта ни се откриени кон спасението! Господ Христос нѐ направил Свое тело, ни го дал нам Своето Тело, и сето тоа нѐ одвраќа од злото. О, помрачување! О, длабока бездна! О, нечувствителност! Заповедано ни е: „Да мислиме за она што е горе, каде што Христос седи од десната страна на Бога“ (Кол. 3, 2.1). Меѓутоа, едни се грижат за богатството, други пропаѓаат во страстите.
Толкувајќи ги боговдахновените зборови на првоврховниот Апостол: „Какво е богатството на славата на оваа тајна (Црквата) меѓу незнабошците“ (Кол.1, 26), свети Златоуст вели: Луѓето, понечувствителни од камења, одеднаш ги издигнува во достоинството на Ангелите, и тоа едноставно со помош на голите зборови и самата вера, без никаков труд, - навистина е тоа слава и богатство на тајната; слично на тоа е кога некој гладен и шугав пес, гаден и одвратен, кој исфрлен воздивнува и повеќе не е во состојба да се движи, ненадејно го направи човек и го постави на царски престол. Обрни внимание: незнабошците се поклонувале на камења и на земјата, биле заробеници и затвореници на ѓаволот, и ете, одеднаш згазнаа на главата негова и започнаа да господарат над него и да го бичуваат; слугите и робови на демоните станаа тело на Господарот на Ангелите и Архангелите; оние, кои дури и не знаеле дека постои Бог, одеднаш станаа сопрестолници Божји. Сакаш ли да ги видиш безбројните степени што тие ги прескокнаа? Требало тие прво да дознаат дека камењата не се богови, дека не само што не се богови, туку дека ни земјата, ни животните, ни растенијата, ни човекот, ни небото, ни она што е повисоко од небото, исто така не е Бог. Исто така, дека ни камењата, ни животните, ни билките, ни стихиите, ни она што е горе, ни она што е долу, ни човекот, ни демоните, ни Ангелите, ни Архангелите, нити некоја друга од тие Вишни Сили - природата човечка не треба да ги обожува. Како да црпат од некоја длабочина, тие требало да познаат дека Господарот на сѐ е Бог; дека само Него треба да го обожуваме; дека чудесното уредување на животот е богатство; дека сегашната смрт не е смрт; дека сегашниот живот не е живот; дека телото ќе се крене, ќе стане негнилежно, ќе се издигне на небото, ќе се удостои на бесмртноста, ќе се насели со Архангелите. Човекот, кој стоел толку ниско, бидејќи сите тие степени ги прескокнал, Господ Христос го постави на небесата на престол; човекот, кој бил понизок од каменот, Он го постави над Ангелите и Архангелите и Престолите и Господствата. Навистина светиот Апостол прекрасно рекол: Какво богатство е славата на оваа тајна!
Христос нека биде за вас сѐ: и вредност, и род, и во сите вас Он. Зашто сите вие станавте еден Христос, бидејќи сте тело Негово. Црквата е место на Ангелите, место на Архангелите, царство Божјо, самото небо. Зошто вратите пеколни не ѝ одолеале на Црквата? Затоа што Христос постојано живеее со нас. Кога Христос не би бил со нас, тогаш Црквата не би ја однела победата.
Свети Јован Златоуст
