Сеќавај се на две помисли и плаши се. Едната ти вели: „Ти си свет човек“, а другата: „Нема да се спасиш“. И едната и другата доаѓаат од ѓаволот и не се вистинити. Ти мисли вака: „Јас сум голем грешник, но Господ е милостив и ги сака луѓето и Он ќе ми ги прости гревовите“.
Така верувај и Господ ќе ти прости. Немој да се надеваш на твоите подвизи, дури и ако многу се подвизуваш. Еден подвижник ми велеше: „Сигурно ќе се спасам, зашто секој ден правам толку метании“. Меѓутоа, кога дојде смртта, ја растргна кошулата која ја имаше на себе.
Според тоа, Бог нас не нè милува поради нашите подвизи, туку единствено по Својата благост. Господ сака душата да е смирена, незлобива и на сите со љубов да им простува. Тогаш, и Господ ќе прости со радост. Господ сите ги сака и ние треба да Го подражуваме, и сите да се сакаме. Ако сме немоќни, да Му се молиме на Господ и Он нас нема да нè одбие, туку ќе ни помогне со Својата благодат.
Уште кога бев како послушник, ја спознав љубовта Божја. Таа е неопислива. Душата чувствува дека е со Бога и во Бога. Духот се радува во Господа, иако телото изнемоштува од Божјата благост. Но, оваа благодат може да се изгуби и за само една нечиста помисла.
Со нечистата помисла во нас влегува демонската сила, и душата се помрачува, па ја мачат зли мисли. Човекот тогаш ја чувствува својата погибел и согледува дека без благодатта Божја, тој е грешна и немоќна земја.
Душата која Го спознала Господа преку долг опит, сфаќа дека човекот, макар и во мала мера, сепак ја чувствува благодатта во себе и има слобода во молитвата, доколку живее по заповедите. Меѓутоа, ако, макар и со една помисла згреши, а нема да се покае, благодатта ќе се сокрие и душата ќе тагува, плачејќи пред Господа.
Душата води борба со помислите цел живот, но ти немој да го затскриваш духот поради таа борба, зашто Господ ги сака храбрите борци.
Горделивата душа ја мачат зли мисли. Сè додека човекот не стане смирен, нема да има мир од нив. Кога нечисти помисли ќе те нападнат, повикај кон Бога, како Адам: „Господи и Создателу мој, Ти гледаш како нечисти помисли ја растргнуваат мојата душа… Помилуј ме“. И кога стоиш пред Владиката, запомни дека Он ќе ги исполни сите твои молби, доколку се полезни за тебе.
Надојде бура, го сокри сонцето и падна мрак. Така и поради една горда помисла, душата ја губи благодатта и ја обзема темнина. Но, исто така, заради една смирена мисла, повторно доаѓа благодатта. Ова сам на себе го почувствував.
Знај дека се работи за гордост, доколку помислата те влече да сознаеш како другите живеат.
Внимавај на себе. Посвети внимание и ќе видиш: штом твојата душа се вознесе над братот, веднаш доаѓа нечиста помисла, која Му е неугодна на Бога, заради што треба да се смириш. Ако не се смириш, на тебе ќе дојде едно мало искушение. Ако повторно не се смириш, ќе поведеш борба со блудот. Ако пак не се смириш, ќе паднеш во некој мал грев.
Потоа, ако ниту тогаш не се смириш, ќе надојде голем грев, и така ќе грешиш сè додека не се смириш. Штом се покаеш, милостивиот Господ ќе ти даде мир и умиление. Тогаш ќе замине сè што е нечисто и ќе исчезнат помислите. Меѓутоа, потоа чувај го смирението со сите сили, зашто повторно ќе паднеш во грев.
Господ и ја одзема благодатта на душата, тогаш кога ќе види дека не е силна во смирението. Меѓутоа, ти не паѓај со духот, зашто благодатта е во тебе, само е скриена. Научи се веднаш да ги отсекуваш помислите. Ако понекогаш се заборавиш и не ги отсечеш веднаш, покај се. Потруди се во ова за стекнеш навика. Ако се навикнеш, така ќе правиш цел живот.
Кај добриот човек и мислите му се добри, а кај лошиот се лоши. Но, секој е должен да се научи на борба со помислите и тогаш од лоши ќе постанат добри. Ова е карактеристика на искусните души.
Прашуваш како се случува тоа?
Еве како: како што секој жив човек чувствува кога му е ладно, а кога топло, така и оној кој со опит Го спознал Светиот Дух, чувствува кога во неговата душа е благодатта, а кога се злите духови.
Господ и дава разум на душата да Го спознае Неговото доаѓање и да Го љуби, извршувајќи ја Неговата волја. Така и мислите кои доаѓаат од ѓаволот, душата ги спознава не по некој надворешен знак, туку по нивното дејство во душата.
Ова се сознава преку опит, а кој нема опит, ѓаволите го прелажуваат.
Демоните паднаа поради гордост и се трудат и нас да нè вовлечат во гордост, уфрлувајќи ни помисли на пофалба. Ако душата ја прими пофалбата, благодатта ќе се повлече од неа, сè додека не се смири. Така човекот целиот свој живот се учи на Христовото смирение. Ако не се научи, душата нема да има спокој од помислите и нема да биде во состојба да се моли со чист ум.
Оној кој сака чисто да се моли, не му се потребни никакви знаења за новостите од весниците. Тој не треба да чита недолични книги, ниту, пак, љубопитно да го претресува туѓиот живот. Сето тоа донесува во умот нечисти мисли кои сè повеќе и повеќе ја збунуваат и ја раскинуваат душата, дури и кога човек посакува да се разбере во нив.
Откако ќе се научи на љубовта Божја, душата тагува за сета вселена, за секое Божјо создание, и се моли сите луѓе да се покајат и да ја примат благодатта на Светиот Дух. Но, ако душата ја изгуби благодатта, љубовта заминува, зашто без благодат не може да се љубат непријателите. Така, од срцето излегуваат злите мисли, како што рече Господ (Мат.15,19; Мк.7,21,22).
Доколку те мачат нечисти мисли, знај дека не си се смирил доволно. Господ рече: Поучете се од Мене, бидејќи сум кроток и смирен по срце, и ќе најдете мир за душите ваши. (Мат.11,29)
Без Христовото смирение, душата никогаш нема да биде спокојна во Бога, туку постојано ќе биде вознемирувана од разните помисли, спречувајќи ја да Го согледува Бога.
Блажен е оној кој се смирил, зашто нашол совршен спокој во Бога. Еве, јас сè до сега, секојдневно барам смирение од Господа. Светиот Дух ја научи мојата душа што е Христово смирение, и затоа брзам да го стекнам.
О, Христова смиреност! Кој тебе те почувствувал, постојано копнее за Бога ден и ноќ.
О, колку сум немоќен! Малку пишував и веќе се уморив и душата бара одмор. И Господ за време на Својот овоземен живот во тело, почувствувал човечка немоќ. И Он се заморувал од патувањата, спиејќи на бродот за време на бура. Кога учениците Го разбудиле, им заповедал на морето и ветрот да се стишат и настанала голема тишина.
Така е и во нашата душа. Кога Го повикуваме светото име Господово- настанува голем мир.
О, Господи, дај ни нам да Те фалиме до последната воздишка.
Човекот паѓа во прелест или од неискуство или поради гордост. Ако е поради неискуство, Господ брзо ќе го исцели човекот, но ако е поради гордоста, има долго да се мачи, сè додека не се научи на смирение, и дури тогаш Господ ќе го исцели.
Во прелест паѓаме, кога мислиме дека сме мудри и поискусни од другите, дури повеќе и од духовникот. Слично, од неискуство си помислив и јас, па затоа се мачев, но многу сум благодарен на Бога, што со тоа ме смири и ме вразуми, не одземајќи ја Својата милост. Сега знам дека без исповед кај својот духовник, човек не може да се сочува од прелест, зашто на духовниците Господ им дал власт да врзуваат и разрешуваат.
Доколку видиш светлост во тебе или околу тебе, немој да веруваш, ако со неа не почувствуваш и умиление и љубов кон ближните. Но, немој да се плашиш, туку смири се и светлоста ќе исчезне.
Ако имаш било какво видение, или видиш некој лик или сон, не верувај. Ако е од Бога, Он ќе те вразуми. Душата која не Го спознала Светиот Дух, не може да разликува од каде доаѓа видението. Ѓаволот и дава на душата некоја посебна наслада, помешана со славољубие, по што се распознава и прелеста.
Отците велат дека во моментот на демонското видение, душата чувствува некоја конфузија. Меѓутоа, само смирената душа која се смета себеси за недостојна за видение, при ѓаволското дејство чувствува конфузија и страв, додека суетниот човек не чувствува ниту страв, дури ниту збунетост, зашто тој и сака да има виденија и се смета себеси достоен за тој дар. Затоа ѓаволот лесно го прелажува.
Небесното се спознава преку Светиот Дух, а земното -преку умот. Кој сака да Го спознае Бога преку наука, во прелест е, бидејќи Бог се спознава единствено преку Светиот Дух.
Ако со умот видиш демони, смири се и потруди се веќе да не ги гледаш, и што поскоро отиди кај духовникот или старецот на кого си се предал. Кажи му сè на духовникот и Господ ќе ти се смилостиви и ќе ја избегнеш прелеста. А, ако помислиш дека имаш повеќе знаења во духовниот живот од својот духовник и престанеш да му се доверуваш, Бог, поради гордоста, сигурно ќе допушти да паднеш во прелест за да се вразумиш.
Против демоните бори се со смирение.
Кога ќе почувствуваш дека со твојот ум се бори некој друг ум, смири се и борбата ќе престане.
Ако ти се случи да здогледаш демони, немој да се исплашиш, туку смири се, па тие ќе исчезнат. Ако те опфати страв, сигурно ќе претрпиш некаква штета. Биди храбар. Сети се дека Господ те набљудува дали се надеваш на Него.
Ако паднеш во прелест и посакаш да се избавиш од неа, немој да очајуваш, зашто Господ ги сака луѓето и ќе ти даде да се поправиш и да се ослободиш од помислите кои ти ги подметнува ѓаволот. Но, душата за да најде мир од демоните, човекот треба да се смири и да вели: „Полош сум од сите, полош сум и од стоката и од ѕверовите“, и искрено да се исповеда кај свештеникот. Тогаш ќе ги победиш злите духови.
Како што луѓето влегуваат и излегуваат од куќата, така и лошите мисли доаѓаат и повторно си заминуваат, доколку не ги прифатиш.
Ако мислата ти шепоти: „Кради“, и ти ја послушаш, со самото тоа на демонот си му дал власт над тебе. Ако помислата ти каже: „Јади многу, до наситување“, и ти јадеш многу, повторно демонот завладеал со тебе. Така, ако со тебе завладеат помисли за разни страсти, ќе станеш живеалиште на демоните. Ако, пак, се покаеш како што треба, тие ќе се исплашат и ќе бидат принудени да си одат.
Кога плачеме за своите гревови и ја смируваме душата, немаме виденија, ниту, пак, душата сака, а кога ќе го оставиме плачот и смирението, почнуваме да се занесуваме со виденија.
Долго време не можев да разберам зошто треба да бидеме скрушени, кога веќе еднаш Господ ни ги простил гревовите. Подоцна сфатив дека без скрушеност, човекот не може да се одржи во смирение, зашто демоните се горди и сакаат нас да нè научат на гордост. Господ нас нè учи на кротост, смирение и љубов, и преку нив душата стекнува спокојство.
Во нашата борба потребно е да се биде храбар. Господ му рекол на пророкот Еремија: „Кажи им сè, што ќе ти заповедам; не биди малодушен пред нив, за да не те поразам пред очите нивни“ (Ерем.1,17)
Господ ја сака храбрата и мудра душа. Ако го немаме ниту едното, ниту другото, треба да бараме од Господа и да го слушаме духовникот, зашто во него живее благодатта на Светиот Дух. Уште повеќе, човек, чиј што ум е ранет од ѓаволските дејства, не треба во себе во ништо да верува, туку треба да го слуша духовникот.
Душевните неволји доаѓаат поради гордоста, додека телесните неволји, Бог често пати ни ги дава од љубов, како што беше случајот со многустрадалниот Јов.
Многу е тешко да ја откриеш гордоста во себе. Но, еве ти знак: Ако те нападнат зли духови или те измачуваат нечисти мисли, значи дека не си смирен. Ако, ти и не ја сфаќаш својата гордост – сепак смирувај се.
Ако си раздразлив, или, како што денес се вика, нервозен, ти си во голема неволја. Ако некого го измачува страв, нека знае дека таа болест се лечи со смирен дух и покајание и уште со љубов кон браќата и непријателите.
Извадок од книгата: Архимандрид Софрониј, Старец Силуан, Велес 2014, 461-468
https://bigorski.org.mk/slova/pouchni/za-pomislite-i-za-prelesta/
