Знајте: Земјата не му припаѓа на човекот, туку човекот и припаѓа на Земјата. На неа сите нешта се поврзани како што крвта го соединува секој од нас. Човекот не ја сплетол мрежата на животот, тој е едвај една нејзина нитка. Што и да и направи на таа мрежа - си прави и на самиот себеси!
Бидна средбата во Копенхаген. Бидна токму онака како што претпоставуваа песимистите: од една страна, традиционално богатите земји од Северна Америка и Европа (воедно и најголеми загадувачи во изминатите 200 години) што се залагаат за итни мерки; од друга страна, новите економски суперсили од Азија и Латинска Америка, чијшто развој поради овие мерки (коишто претставуваат низа од индустриски, технолошки и финансиски откажувања) би бил забавен; од трета страна, сиромашните земји во развој, кои немаат економска сила за пренасочување на својата индустрија (па затоа бараат од богатите држави, одговорни за загадувањето, да го споделат со нив финансискиот товар за еколошко-технолошката транзиција).
Во недостиг од глобален компромис, американскиот претседател Обама склучи парцијален договор со Индија, Кина, Бразил и Јужна Африка, во кој начелно беа одредени мерките што овие пет големи држави треба да ги спроведат во борбата против глобалното затоплување. Во говорот што го одржа по самитот во Копенхаген, Обама овој договор го опиша како „значен чекор“ - иако тој не задоволува ни половина од целите што требаше да бидат постигнати на овој самит: ограничување на растот на температурата на 1,5 Целзиусови степени на глобално ниво, ограничување на нивото на атмосферскиот јаглен на 350 ппм, како и финансиска „климатска“ помош за неразвиените земји во износ од 1,5% од бруто-приходот на богатите држави.
Угледната журналистка (и жесток критичар на корпорациската глобализација) Наоми Клајн во својата колумна во „Гардијан“ директно го обвини Обама поради колебањето да ја пренасочи американската индустрија од користење фосилни горива кон други енергетски извори, односно одбивањето да ја преземе улогата на светски промотер и лидер во тој процес.
Добар дел од светската јавност го споделува разочарувањето на Клајн - но сé уште има и такви скептици каков што е чешкиот претседател Вацлав Клаус, кој стравот од глобалното затоплување саркастично го нарече „нова религија на политичката коректност“.
Во сета таа збрка, позицијата на Обама е особено деликатна: во својата борба против глобалното загадување тој од една страна се соочува со раштиманата меѓународна какофонија, а од друга со немањето јасна поддршка од страна на американскиот Сенат. Што би рекол нашиот народ: „Угоре високо, удолу длабоко“. Како генерал без војска.
Слушајќи го посткопенхагенскиот говор на Обама, се присетувам на говорот на еден друг голем лидер од американската историја - поглавар Сиетл. Кога во 1854 година гувернерот на државата Вашингтон побарал да ја откупи земјата на која живеело индијанското племе Сквамиш (територија на која се наоѓа денешниот град Сиетл), нивниот поглавар одржал говор што ќе влезе во светската историја и на кој ќе се повикуваат генерации еколози (вклучувајќи го и Ал Гор). Говорот е предолг за да застане во оваа колумна, но еве неколку најинтересни извадоци:
„Како можеме да го купиме или продадеме небото? Или пак земјата? Ваквата идеја нам ни е туѓа. Доколку ние не ја поседуваме свежината на воздухот или жуборот на водата, како тогаш можете да ги купите од нас? Секој дел на оваа земја е свет за мојот народ. Секоја светкава борова игличка, секој песочен брег, секоја магла во мрачните шуми, секоја ледина, секој ѕунечки инсект - сите тие се свети во сеќавањата и искуствата на мојот народ...
Доколку ви ја дадеме нашата земја, запомнете дека воздухот нам ни е скапоцен - бидејќи тој го споделува својот дух со сиот жив свет што го проникнува. Ветерот што му го дал првиот здив на нашиот предок исто така ја примил и неговата последна воздишка. Ветерот исто така им го дава на нашите деца духот на животот. Ако ви ја дадеме нашата земја, тогаш вие ќе морате да ја сочувате како одделно и свето место на кое човекот ќе може да доаѓа за да го вкуси воздухот, кој е засладен со ливадски цвеќиња.
Дали вие ќе ги воспитувате вашите деца онака како што ние ги воспитуваме нашите: дека Земјата е наша мајка? Доколку несреќа ја снајде Земјата, истата несреќа ќе ги снајде и сите синови на Земјата.
Јас имам видено на илјадници мртви бафала, застрелани од белите луѓе од возовите, оставени да изгнијат во преријата... Каков ќе биде тој иден живот во кој нема да можеме да го чуеме рикот на животните и песната на птиците?
Знајте: Земјата не му припаѓа на човекот, туку човекот и припаѓа на Земјата. На неа сите нешта се поврзани како што крвта го соединува секој од нас. Човекот не ја сплетол мрежата на животот, тој е едвај една нејзина нитка. Што и да и направи на таа мрежа - си прави и на самиот себеси!
Една работа ние знаеме: нашиот Бог е исто така и ваш Бог! Нему Земјата му е скапоцена, и затоа: да ја повредиш Земјата е исто како да си искажал презир кон нејзиниот Творец“.
Говорот на поглаварот Сиетл е говор на опомена, изговорен пред 150 години, во времето кога само најмудрите можеле да ги предвидат можните последици на индустриската ера.
Говорот на претседателот Обама е говор на утеха, одржан во моментот кога ни преостануваат едвај четириесетина години за да ја спасиме планетата од штетата што и ја нанесовме.
Но на светот денес не му треба ни опомена ни утеха - на светот му треба акција, бидејќи за само неколку децении може да биде доведен до работ на една огромна бездна. Во таа бездна дури и зборовите на безумникот Клаус ќе станат точни: глобалното загревање навистина ќе стане религија, бидејќи тогаш само Господ Бог ќе може да ни помогне!
Но ќе биде доцна за молитви, бидејќи (како што нé предупреди одамна покојниот Индијанец) со своите варварски постапки ние тој Бог дебело го навредивме.
Авторот е режисер и сценарист
Дарко Митревски
Извор: Нова Македонија
