Свети Теофан Затворник

Почетокот на благодатниот живот е во Крштавањето. Но, ретки се оние што успеале да ја зачуваат таа благодат – повеќето од христијаните ја губат. Гледаме дека во реалниот живот едни се помалку или повеќе изопачени, со зли никулци, на кои им било овозможено да се развијат и да се вкоренат во нив. Во други можеби и биле поставени добри почетоци, но тие ги заборавиле во младите години, поради лична склоност или поради туѓа соблазан, и почнале да се навикнуваат на злото. Никој од нив уште го нема во себе вистинскиот христијански живот, така што мора повторно да го започнат. Православната вера за тоа им ја нуди светата Тајна Покајание. „Ако некој згреши, кај Отецот имаме застапник, Исуса Христа, праведникот“ (1 Јован 2:1). Ако си згрешил, согледај го гревот свој и покај се. Бог ќе ти ги прости гревовите и ќе ти даде „ново срце и нов дух“ (Језекиил 36:26). Нема друг пат: или не греши, или покај се! Судејќи според многубројноста на оние што по крштевањето паѓаат, би можело да се каже дека за нас покајанието станало единствен извор на вистински христијански живот.
Треба да се знае дека во светата Тајна Покајание кај некои луѓе само се очистува и разгорува дарот на благодатниот живот, којшто веќе го примиле и кој во нив дејствува; кај други, пак, се полага самиот темел на тој живот, дарот повторно им се дарува и тие повторно го примаат. Ќе го разгледаме подетално вториот случај. Туке се работи за решителна промена на подобро, пресврт на волјата, одвраќање од гревовите и обраќање кон Бога, со одрекување од себе и од сè друго. Тука е карактеристичен, пред сè, болниот покајнички пресврт на волјата. Човекот се навикнал на зло, а сега треба речиси да се разурне себеси. Го натажил Бога, сега би требало да гори во огнот на сопствениот неподмитлив суд. Оној што се кае, трпи породилни маки, и во чувствата на своето срце, на извесен начин, ги испробува адските маки. На Јеремија, којшто плачел, Господ му наредил да разрушува и повторно да ѕида и да насадува (Јеремија 1:10). Господ го испратил плачниот дух на покајанието на земјата за да кај оние што ќе го примат, проникнувајќи до разедлување на душата и на духот, до зглобовите и мозокот (Евреите 4:12), го разурне стариот човек и положи темели за градење на нов човек. Во покајникот така се сменуваат те страв, те тивка надеж, те болка, те тивка утеха, те стравотии на речиси вистински очај, те провејување на радоста на милосрдието Божјо. Се сменуваат и го држат во состојба на некој што се разделува од животот, а сепак останува во надеж дека ќе прими нов.
Тоа е болно, но спасоносно; оттука, оној што не го почувствувал овој болен пресврт, неминовно, не ни започнал да живее со покајание. И нема надеж човекот да смогне сили и самиот да почне себеси да се очистува во сè, ако не мине низ ѕој искушувачки оган. Одлучно и живо спротиставување на гревот доаѓа единстево од омразата спрема него, од чувството на неговото зло, и тоа чувство се манифестира со сета сила токму во тоа болно покајничко прекршување. Само во него човекот со сето срце чувствува колку гревот е големо зло, и затоа понатаму бега од него како од геенски оган. А без ова болно преживување, ако некој и почне да се очистува, ќе се очистува само површно, повеќе однадвор отколку одвнатре, повеќе во постапките отколку во расположението, и затоа неговото срце и понатаму ќе остане нечисто, како нестопена руда.
Таква промена во човековото срце предизвикува Божјата благодат. Само таа може да го воодушеви човека да ја „крене раката“ врз себе за да се „заколе“ и да се принесе како жртва на Бога. Ново срце и нов дух дава само Бог. На човекот му е жал за самиот себе. Слеан со телесноста и со гревот, човекот станал едно со нив. Само повисока сила, од страна, е способна да го одвои од нив и да го вооружа против него самиот.
Така, препородот на грешниот е производ на Благодат, но сепак, не без негов слободен стремеж кон тоа. При Крштевањето (во детството) Благодатта ни се дава во мигот на извршувањето на таа света Тајна врз нас, а слободната волја доаѓа подоцна и го присвојува подареното. Во покајанието, пак, слободната волја и стремежот треба да учествуваат во самиот чин на препородувањето. 

 Подготви: д-р Драган Михајловиќ

 Посети: {moshits}