АКО БОГ Е ЉУБОВ, ТОГАШ СИТЕ РЕЛИГИИ НЕ СЕ ИСТИ!

Паганството на Далечниот Исток нема ништо повеќе основа од паганството во Средоземното море за да каже: „Бог е љубов". Највисокото начело во вселената се нарекува Дао. Дао е закон. Тој владее, но ништо не сака. Тој управува со сите, но не поставува никаква цел. Тој се манифестира во светот на луѓето, но луѓето за него не се ништо повеќе од објект на влијание, или како вели еден кинески текст - ништо повеќе од влакненце во коњска опашка. И колку чудно да звучи тврдењето дека „третиот Њутнов закон ги сака луѓето", исто толку чудно би звучело тврдењато дека Дао ги сака луѓето. Таблицата за множење не чувствува љубов кон нас. И аналогно на тоа, не вреди ова чувство да му се препишува на космичкиот закон Дао.
Во паганското мислење, воопшто, потполно е умесно уверувањето, според кое Битието и Вселената не го сакаат човекот, туку го „чувствуваат" како свој проблем. Ако човекот ги прекрши законите на природата - природата просто го отстранува, со молчење и без сожалување, бришејќи го непослушниот чир во своето мирно - бестрастно тело, кое толку хармонично ги комбинира процесите на создавање и разурнување...
Да се обидеме да ја побараме формулата „Бог е љубов" во индиската религиска мисла.
Дали Брама е способен за љубов? Љубовта е слободно чувство, одбирачко, лично. И заради тоа само Личноста е способна за него. Брама, пак, по уверувањето на индиската мисла, е безличен принцип.
Индиската религиска фолософија во повеќето свои училишта проповеда пантеизам. Тоа е учење кое го отфрла сфаќањето за Бога како личност, и во Божеството гледа само Енергија, и кое на нашите современици им е познато не толку од индиската книжевност, колку од книгите на окултниот, теософскиот и кабалистичкиот правец. Божеството е космичка енергија, која е единствена за целиот космос, која е една и единствена Причина на целокупната светска разноликост. Оваа Единствена Енергија се манифестира несвесно и без цел, изразувајќи се во мноштвото светски феномени (вклучувајќи ја и човечката свест).
Браманизмот мисли дека светот е сон на Брама. Божеството не сонува. Светот е илузија (маја), а човекот заради ослободување на својата свест мора да се одрече од своето илузорно уверување дека тој е самостојно духовно битие (личност) и да дојде до сфаќањето на оној фундаментален факт дека неговата сопствена душа (атман) е само честичка на Космичкиот Брама. И светот е околу мене и јас самиот себе се сонувам. И дури и не јас - туку Единственото Божество.
Ако човек ги сака своите соништа, ќе остане во тажниот свет, каде што владее тажниот закон на кармата. Според тоа, не треба да се врзуваме за светот, туку за пример треба да ги имаме игрите на Божеството без љубов и без цел: „Пармаштин како во игра создава светови" (МануД, 80).
Според гледиштето на браманизмот, светот е создаден во танецот на Шива. Но овој танец не само што носи живот, туку и смрт. Во европската традиција истата идеја ја изразува Хераклит, според чиј прочуен афоризам космосот е - дете. Детето за Хераклит е симбол на неодговорност. Како ова го објаснил А. Ф. Лосев: „Кој е виновен? Од каде е космосот и неговата убавина? Од каде е смртта и хармоничната желба за самопотврдување? Зошто душата одеднаш се појавува од огненото Небо на огнената Земја, и зошто таа одеднаш ја победува земната гнилежност и повторно е насреде ѕвездите, насреде вечната и разумна светлина? Зошто во бесконечната игра на паѓањето и искачувањето на небесниот оган е суштината на космосот? Одговор нема. „На лакот името му е живот, а неговата работа - смрт" (Хераклит, Фрагмент V, 48). Во оваа разиграна рамнодушна хармонија е суштината на античкиот космос... невина и генијална, простодушно-мила и до крајна суровост истенчена игра на Аисолутот со самиот себе... игра без чемер и без радост, кога запрашаната бездна молчи и самата не знае што и треба9".
Значи Хераклитовата споредба на космосот со разиграното дете е малку утешна: исто така каприциозно и сурово, без сочувство, таквиот бог може да го урне светот (и го урива!), како детето што ги урива своите кули од песок.
Енергијата го чува животот и го урива потполно несвесно. Тоа се просто различни манифестирања на една иста енергија, кои се случуваат по едни исти закони, но просто во различни ситуации. Така електричната инсталација во целата куќа претставува единствен систем. Струјата е иста во сите апарати. Но, во музичкиот систем таа произведува звук, во телевизорот слика, во светилката светлина, во фрижидерот студ, а во бојлерот топлина, од вентилаторот исфрла воздух, а во правосмукалката го уфрла. Но, дали зависи од волјата на електричната енергија како таа впрочем ќе се манифестира во секој конкретен апарат? Можеме ли да кажеме дека електричната струја сака да грее во болјерот? Можеме ли да претпоставиме дека еднаш електричната струја ќе си рече: „Зошто, пак, јас само да замрзнувам, та само замрзнувам во овој фрижидер? Ајде да пробам овде да ги испржам овие виршли"? Можеме ли да замислиме дека електричната струја ќе може еднаш слободно и со љубов да му прости на електричарот кој ќе згреши: „Овој пат, Петрески, ти простувам... Ти си добар човек, а дома имаш жена и мали деца... Така што ќе ти простам, нема да те удри струја. Само следниот пат биди претпазлив. Оди и повеќе не греши"?
При целата разноликост на своите манифестирања електричната струја (како куќната, така и „ космичката"), сепак, не е слободна...
Но, кога не можеме да очекуваме такво однесување од безличната енергија, тогаш ниту за безличниот Брама од индиската философија немаме право да речеме: „Брама е љубов".
Само ако Бог не е идентичен со светот, само ако законите на светот не се закони и за Бога, само ако над Бога не владееат никакви закони и само ако Оној слободно може да донесува решенија, т.е. само ако Он е личност - Он е способен и за милосрдие. Според формулата на В. Н. Лоски: „ Највисокото право на Царот е милосрдието10". Царот може да прости таму каде што законот бара казна. За да се препознае во Бога милосрдието - во Него не треба да се види безлична и неслободна енергија или основа на битието, туку слободна Личност.
Но, пантеизмот не чувствува во Бога љубов, и затоа во Него не гледа ни личност. Според убедувањето на Блавацка, „Божествената Мисла има исто толку малку личен интерес за нив (Највисоките планетарни Духови-Градители) или, пак, за нивните творби, колку и Сонцето во однос на сончогледот и неговото семе11". Но, од христијанска гледна точка, дури, и „Њутновата теорија за „гравитација" е само потемнет и слаб одраз на христијанското учење за „врските на љубовта", кои го поврзуваат светот12". Она што кај Њутон беше просто секуларизација, кај Блавацка станува победнички нихилизам. Верен на христијанската интуиција, А. Ф. Лосев, при описот на материјалистичкиот поглед на светот, ја користи истата слика како Блавацка, но не со воодушевување, туку со горчина: „Дали сонцето се грижи за земјата? Тоа од ништо не се гледа: тоа ја „привлекува дирекно пропорционално на масата и обратно пропорционално на квадратот на растојанието13". Законот на гравитацијата просто делува, и ако гравитационото поле на земјата привлече некое јаболко на нечија глава, тоа не значи дека земјата негува некакво лично, љубовно чувство кон јаболкото или кон главата. Законот на гравитацијата не делува затоа што одлучил да делува во дадена ситуација,
туку затоа што тој делува секогаш и секаде, до каде што може да достигне, и делува на ист начин.
Така ни законот на кармата нема избраници, и нема волни дејствија: кармата едноставно си го прави своето. А кај паганскиот мудрец, кој ја сознал сета сила и неизбежноста на Судбината, оптимизмот на Христијаните, уверени дека Бог е - Љубов, може да предизвика само подбивна смеа.

Дали во будизмот Бог е - Љубов?

А ние со своето прашање сега ќе му се обратиме на будистот. Дали за будизмот е прифатлива формулата „Бог е љубов?" - Не е. Од гледна точка на будизмот во ова тврдење се крие двојна ерес. Како прво, во будизмот воопшто не постои поимот Бог. Будизмот се нарекува атеистичка религија. Како што за тоа зборувал Сузуки: „Ако будизмот се нарече религија без Бога и без душа или просто атеизам, неговите следбеници нема да се противат на таквата дефиниција, зашто поимот за највисокото битие, кое стои над своите созданија и кое доброволно се меша во работите на луѓето, на будистите им изгледа крајно навредлив14".
Како второ, љубовта во будизмот не се сфаќа како најсовршена состојба на битието. Секако, будистите пред се се луѓе, и, како и сите луѓе, тие мислат, дека е подобро да се сака отколку да се мрази. Но сепак постои и таква состојба на душата која во будизмот се смета дека е повисока и од љубовта. Тоа е бестрасноста. Будистичкиот идеал за неактивност претпоставува дека човекот мора да ги запре сите свои активности, за тие да не предизвикаат последици и да не го продолжат кармичкиот синџир на бесконечни низи на последици и причини. Да се запрат сите активности значи и оние активности кои не се случуваат во физичкиот свет, туку во „менталниот", т.е. да се запрат сите движења на умот и сите движења на срцето и чувствдта.
Во народниот будизам (можеби не без влијание на Христијанството) се појавила идејата на бодисатвите - луѓе кои одбиваат да постигнат Нирвана од сомилост кон луѓето. Во народниот будизам настанала книжевноста џатака, која во себе содржи исклучително убави примери на пожртвувана љубов. Но тоа е за оние кој не го сфатиле и прифатиле „правиот пат". „Желбата да им се прави добро на живите битија се одобрува само во најниските етапи на Мистичниот пат. Но подоцна таа во потполност се отфрла, заради тоа што во себе го чува печатот на приврзаноста за личното постоење со нему својствената вера во осаменоста15". Како што кажува „Дијамантската Сутра", кога бодисатва доведува во Нирвана толку неизброен број на живи битија, колку што е бројот на зрната на песокот во реката Ганг, тој мора да биде свесен дека не спасил никого. А зошто? Ако тој верува дека спасил одреден број на живи битија, тогаш тој ја чува врзаноста за претставата за „самоста", „Јас", а во тој случај тој не е бодисатва16.
Самите будисти признаваат дека жртвената етика на махајана и џатака се наоѓаат во противречност со основите на будистичката философија. „Тешко дека ќе може да се измисли нешто што повеќе ќе му противречи на учењето на будизмот, отколку што е претставата за тоа дека Нирваната може да се отфрли. Возможно е да не се влезе во рајот, прикажан како некое одредено место, но Нирваната, по својата суштина, е состојба која постојано настанува после исчезнувањето на незнаењата, а тој, кој го достигнал Знаењето, не може, колку и да го сака тоа, да не го знае она што веќе го знае. Овие погрешни претстави во однос на однесувањето на бодисатвите потполно се исклучени во поуките за учениците, кои се избрани за посветување во повисоките нивоа17".
Како што се гледа, ни во будизмот не можела да настане формулацијата - „ Бог е љубов". Бидејќи за љубов е способна само личност, тогаш ни преостанува да се обратиме на монотеистичките религии, т.е. на такви религии кои Највисокото и првобитното Божество го сфаќаат како слободна Личност.
_______________
9. Лосев А. Ф., Античкиот космос и современата наука; М., 1927., стр. 231.
10. Лоски В. Н., Господство и Царство (есхатолошка етида); Богословски трудови, Спб. 8. М., 1972, стр. 214.
11. Блавацка Е. П. Тајна доктрина; т. 2. Рига, 1937 стр. 201.
12. Зењковски В. В. Основи на христијанската философија; М., 1992. стр. 148.
13. Лосев А. Ф. Философија. Митологија. Култура; М., 1991. стр. 130.
14. Лоски Н. О. Вредностите и битието; Париз, 1931, стр. 131.
15. Деви-Нил А., Посветувањето и посветените во Тибет; стр. 159.
16. Деви-Нил А.. Посветувањето и посветените во Тибет; стр. 135.

Извадок од книгата:

„НЕМА СПАСЕНИЕ НАДВОР ОД ЦРКВАТА“

Издавач: Канео ,Охрид, Дебарско- кичевска епархија

 Друго:

Дали во античкиот паганизам Бог е - Љубов?

Дали во Шаманизмот Бог е - Љубов?

АКО БОГ Е ЉУБОВ, ТОГАШ СИТЕ РЕЛИГИИ НЕ СЕ ИСТИ!