ГРИЖАТА НА СОВЕСТ КАКО ПРОБЛЕМ НА ПОСТОЕЊЕТО

            Големата заслуга на големиот швајцарски психијатар и психолог Карл Густав Јунг во напорите за разбирање на духовниот живот е нагласувањето на моралната содржина на повеќето лични потиснувања. Јунг, врз основа на искуството од неговата секојдневна психотерапевтска и медицинска работа, постојано тврдел дека моралниот конфликт е воообичаено содржината на овие репресии. Всушност, Јунг во некои случаи оди и подалеку и учи дека неврозата, која денес е премногу вообичаена дисхармонија на личноста, има религиозен карактер и се смета за религиозен проблем.
Овој поглед на Јунг за основната содржина на потиснувањата кај современиот човек е потврден со многу откритија и други елементи на психолошки и психотерапевтски истражувања како и од некои филозофски размислувања. Од повеќе правци сликовито се истакнува егзистенцијалното значење на чувството на вина, од кое страда современиот човек без да ја сфати улогата на овие чувства. Несвесниот дел од човековата личност страда од притисокот на потиснувањата, чија содржина се силни морални конфликти, без личноста да биде свесна за специфичниот начин на кој функционира чувството на вина предизвикано од овие конфликти. И покрај овој факт, сепак, денес е добро познато во областа на психологијата и психотерапијата дека концептот на вина или концептот на грижа на совеста е психолошки фактор препознаен дури од психоанализата, иако оваа теорија отсекогаш се движела во примитивното психолошко ниво.
              Од гледна точка на психологијата и психотерапијата, вреди повторно да се прочита книгата на германскиот психолог и теолог Хелмут Харш, кој прави обид систематски да го претстави проблемот на вината во областа на теологијата и длабинската психологија. Комбинацијата на извори од овие две области на духовниот живот во проучувањето на проблемот на вината денес е од особено значење, бидејќи оваа студија со беспрекорен научен кредибилитет го препознава проблемот на вината како егзистенцијален проблем par excellence на нашето време.
             Оваа констатација не е неоснована, ниту претерана ако се земе предвид само огромното влијание на литературното дело „Процесот“ на Франц Кафка врз модерната интелектуална, уметничка и филозофска рефлексија воопшто. „Процесот“, е интелектуален производ на човек кој е исклучително способен да ги проучува и набљудува внатрешните ментални процеси на потиснување на чувството на вина. И секако, толкувањата што досега и се дадени на оваа долга книга на чешкиот автор се безброј, а познати се и неусогласеноста во однос на длабокото значење на оваа книга. Како и да е, речиси сите научници и критичари на Кафка се согласуваат дека во „Процесот“, Кафка повторно ја разгледува ипостатната природа на чувството на вина со неповторлива проникливост. Затоа е многу карактеристично што, под притисок на интересот предизвикан од егзистенцијализмот, ова дело на Кафка станува мета и поле на истражување кое го истакнува чувството на вина, состојбата на вина, како централен проблем на современиот човек.
                Од друга страна, несомнено, таквата изјава не е лесно да се препознае како вистинита, бидејќи, како што може да се види од психотерапевтската практика, неспокојниот човек внимателно ја прикрива етиологијата на своето невротично однесување и дури секогаш покажува силен ментален отпор на какви било напори насочени кон откривање или осознавање на оваа етиологија, т.е. на неговата вина. Во развојот на различните фази на психоаналитичкиот дијалог, кои се чувствителни од гледна точка на моралната свест, јасно се манифестира односот на пациентот кон неговата лична одговорност за генерирање и одржување на неговиот морален конфликт. На искусниот психотерапевт или психијатар му е добро познато дека невротичното лице кое доживува егзистенцијален морален проблем никогаш не препознава дека симптомите на неговата ментална дисхармонија или растројство се должат на начинот на кој го доживува овој морален конфликт. Секогаш тврди дека неговата состојба има патолошки и анатомски причини, поради што не помислува да оди на психијатар, туку инсистира да оди кај патолог, кардиолог, хирург и генерално лекари од секоја друга специјалност, освен психијатар. И како што сведочат еминентни психијатри, често, бидејќи невротичниот симптом е исто така органски, дури и лекарите од различни специјалности ги заменуваат неврозите со органски болести, на пример, на срцето, желудникот, цревата, периферниот нервен систем, мочниот меур и другите органи на човечкото тело. . Така, невротичното лице кое доживува егзистенцијален морален проблем не може секогаш да биде препознаено од лекарот, а уште помалку од луѓето со кои е поврзан. Германскиот психијатар фон Векскул тврди дека невротичната личност живее како другите луѓе без да има очигледни особености. Можеби има забележителни професионални успеси и изгледа многу добро прилагоден на општествениот живот. Последново може да објасни зошто обично не може да се одреди степенот на невротичниот феномен во рамките на општествениот живот.

                Ова толку густо прекриено искуство на моралниот проблем од страна на невротичниот човек покажува дека неврозата како искуство на потиснати чувства на вина е навистина болест на карактерот. Иако има многу несогласувања меѓу специјалистите за егзистенцијалното значење на неврозата, сите кои се занимаваат со проблемот на толкување на неврозата се согласуваат дека оваа ментална дисхармонија е болест на карактерот на личноста. Овој факт официјално го потврдува, може да се каже, моралниот карактер на менталниот конфликт што го доживува невротичното лице. Уште повеќе, сведочи за несвесниот начин на кој се доживува потиснувањето на овој конфликт, т.е. во крајна линија потиснувањето на моралната свест и чувството на вина.

             Оваа реалност на духовната состојба на современиот човек секако не е единствена за модерното време. Човекот во неговата основна положба во однос на животот и неговите проблеми со сигурност е секогаш еден и ист. Една епоха, колку и да е критична, колку и да ги нарушува основните модели на живот, не ја менува структурата на човековиот однос кон проблемите на животот. Една критичен временски период може да доведе до истакнување и издигнување на одредени слабости или несреќни начини на психичка реакција. Но, тоа секако не ја менува основната природа или однесување на една личност. Значи, податоците од современите психолошки истражувања и искуството од психотерапевтската практика се само импресивна проекција на основниот модел на човековото однесување, кој секогаш се однесува на обидот да се живее во склад со моралната свест. И овој факт е област на преродбеното дело на Црквата Христова. Зашто точно е дека во спасителното пространство на Црквата Христова, главниот проблем и главната цел на нејзините преродбенички напори е секогаш доживувањето на барањата на моралната совест во светлината на евангелските императиви.
               Всушност, според учењето на Црквата, проблемот на постоењето се појавува веднаш штом човек ќе ја прекрши Божјата заповед, т.е. ја нарушил неговата морална совест. Како престапник на Божјата волја, Адам е пред сè престапник на својата морална совест. Зашто начинот на кој била дадена Божјата заповед и начинот на кој била прекршена, покажуваат дека Бог го поставил човекот од првиот момент на неговото создавање пред огледалото на неговата морална совест. Забранувачката Божја заповед во Рајот е предизвик за Адам да стапи во дијалог со својата морална совест со цел негово морално и духовно исполнување.
              Така, неуспехот на Адам да го доживее своето постоење како динамичен дијалог со неговата совест е неуспех на неговиот дијалог со неговата подлабока и автентична природа. Кога ја престапува својата морална свест, тој се одвојува од своето автентично јас, се отуѓува од длабочината на неговата личност. Во овој случај, тој ја прави најшокантната абдиција на својата морална совест. Од тој момент, Адам го живееше своето постоење во друштво на виновна и во исто време угнетена морална совест.
          Оваа реалност, која Црквата ја прикажува како пролог и суштина на човечката драма, денес е откриена од длабинската психологија и се истакнува на поразителен начин од психотерапијата. Всушност, заклучоците од психотерапевтското искуство, сумирани во главната теза на Игор Карузо, го прикажуваат ова основно учење на Црквата на еден современ т.е. импресивен начин. Според Карузо, неврозата е болест на лошата совест. Совеста е таа што се одбива себеси, од виновната совест.
                Оваа средба на психотерапијата со учењето на Црквата е конструктивен соживот во областа на постоењето. Овој факт никој не може да го негира без ... грижa на совеста. Затоа што и во тој случај, грижата на совеста е предизвикувачко присуство!

Автор: Јоан Корнаракис / богоносци.бг
Подготовка Симеон Стефковски

1. ОХРИДСКАТА АРХИЕПИСКОПИЈА КАКО ДУХОВн0 ЈАДРО НА МАКЕДОНИЈА И ЦРКОВНО СРЕДИШТЕ НА БАЛКАнОТ 2
2. СВЕТООТЕЧКА РИЗНИЦА / ПОСЛЕДИЦА НА ПАДОТ Е ХАОСОТ ШТО ВЛАДЕЕ ВО СВЕТОТ 8
3. ПОДВИЖПИЧКО СЛОВО / ЗА СМИРЕНИЕТО / КАКО ДА СЕ БОРИТЕ? / ЗА ГРАНКИТЕ НА ЗЛОТО 9
4. PATRISTIC TREASURY / ENCOMIUM TO THE ALL-GREAT ARCHANGELS MICHAEL AND
GABRIELST. NIKODEMOS ТНЕ HAGIORITE 14
5. ЗА ОНИЕ ШТО СЕ МИСЛАТ БЕЗГРЕШНИ, ПРЕЧИСТИ И СИГУРН0 СПАСЕНИ,
ПА СЕГА ЌЕ ЈА СПАСУВААТ И ЦРКВАТА / МИТРОПОЛИТ СТРУМИЧКИ НАУМ 17
6. СОВРЕМЕНО БОГОСЛОВИЕ / ГРИЖАТА НА СОВЕСТ КАКО ПРОБЛЕМ НА ПОСТОЕЊЕТО 20
7. ЧЕДОМОРСТВО - КРАТОК ПРАВОСЛАВЕН ОСВРТ 23
8. СМРТТА - ЕГЗИСТЕНЦИЈАЛНА ЗАГАТКА 25
9. ОБЕНОСТ - ДАЛИ ЈА ТРЕТИРАМЕ КАКО БОЛЕСТ? 27
10.НЕПРЕ0БРАЗЕНИ СТРАДАЛНИЦИ: ЗА ПАТОЛОГИЈАТА НА ЕМОЦИИТЕ И НАСИЛСТВОТ0 31
11. ХРИСТИЈАНСКОТО СЕМЕЈСТВО И ВРСНИЧКОТО НАСИЛСТВО 34
12. ПАТОТ НА ЧАЈОТ 38
13. ВЛАДИМИР Ф. ОДОЈЕВСКИ И ДРУШТВОТО НА ЉУБОМУДРИТЕ 44
14. МАКЕДОНСКА МУЗИЧКА ЕПИСТЕМА КУС ОСВРТ КОН ИДНИНАТА ИЛИ
ДАЛИ ФИЛОСОФИТЕ СОНУВААТ МУЗИЧКИ ОВЦИ? IV ДЕЛ 46
15. ФРАГМЕНТИ / ЗА СМИСЛАТА НА КУЛТУРАТА 54
16. ФЕЉТОН / ТИВКИТЕ ПОЧЕТОЦИ НА ЕДНА ВОЛШЕБНА МУЗИКА 55
17. ИНТЕРВЈУ СО ЛУКА ЈОВАНОВСКИ / ЗА ЕДИНСТВЕНИОТ ПАТ 58
18. СОНУВАМ 61
19.ХРИСТ0 ДИМКАРОСКИ - ЕДЕН ОД ПРВИТЕ ФОТОГРАФИ ВО ПРИЛЕП 62
20. ФИЛМОЛОШКА ИНТЕРПРЕТАЦИЈА НА ФИЛМОТ „ПАРАКЛИС НА АНГЕЛОт" НА НИКОЛАЈ ДРЕЈДЕН (ЛРВ ДЕЛ) 64
21. КРСТЕ ПЕТКОВ МИСИРКОВ И НЕГОВАТА ПРЕВЕДУВАЧКА ДЕЈНОСТ 70
22. РАЃАЊЕТ0 НА ПЕСНАТА 73
23.УБАВИНА ОКОВАНА ОД ЗБОРОТ 76
24.ПОЕЗИЈА / ПОРТРЕТ НА НОБЕЛОВЕЦОТ ШЕЈМАС ХИНИ (1939-2013) / РАЃАЊЕТО НА ЗЕМЈАТА 78

 28.11.2023

p.p.