Прирачна психоанализа (26.04.2020 12:47)

Многубројните деструктивни поделби меѓу православните, во рамките на една и иста Православна Црква, се индикатор на различни психопатолошки состојби. Поделбите се, самите по себе, дијагноза. Исто така, и социјалните мрежи се идеална платформа за експлицитно демонстрирање на сите можни болни душевни состојби. Односно, пројавените психопатолошки феномени, на разните лични профили од социјалните мрежи, сакале или не, претставуваат соодветна манифестација на индивидуалната психичка состојба, како свесна или несвесна индивидуална проекција.

Знаете дека православната психотерапија го дели начинот на човековото постоење во две категории: на противприроден и природен начин на живот.

Во противприроден начин на живот, на човек кој себеси се претставува како верник, спаѓаат три болни душевни состојби кои, од помалку лоша до најлоша, модерната психологија и христијанската психотерапија ги степенуваат и означуваат како: религиозна невроза, религиозно растројство на личноста (психопатија и социопатија) и религиозна психоза, односно демонизираност.

Религиозна невроза му се случува на оној што не ги контролира своите мисли и чувства. Религиозно растројство на личноста му се случува на оној што не ги контролира своите зборови и дела – таквиот го карактеризира и голема бесчувствителност. Додека, пак, демонизираност му се случува на оној што, свесно или несвесно, ја исполнува токму демонската волја – таквиот го карактеризира крајна бесчувствителност. Трите состојби можат да бидат и често се суптилни.

Во природен начин на живот на христијанинот спаѓаат три духовни состојби кои, од начелно исцелителна, преку архетипна, до совршена – по подобие, Светите отци во христијанската психотерапија ги степенуваат како: очистување на срцето од страстите, просветлување на умот – со дарот на умно-срдечната молитва, и обожение.

Аскетската умно-срдечна молитва е Божјиот дар што го одвојува вториот од првиот степен на духовниот развој, а благодатната, односно непрестајната умно-срдечна молитва е Божјиот дар што го одвојува третиот од вториот степен на духовниот развој.

Запаметете го и ова: која било појава од кој било степен на душевното разболување може да се забележи кај кој било од наведените степени на духовниот развој, и обратно; но сепак, клучните одредници на границите меѓу кои и да било од наведените степени остануваат непоместени, а најчесто и самите степени на кои се наоѓа човекот. На пример: кај обожениот може да се случи лоша мисла, многу тешко лош збор, а речиси невозможно е лошо дело, ама сепак, може. Или, кај демонизираниот може да се случи добро дело, добри зборови за друг, како и навидум добра замисла за општо добро, ама тешко и крајната цел да е добра. Можни се и сите други комбинации на појави, од сите, на сите наведени степени – намерно и ненамерно. Тоа кај неопитните, кај оние што не ги разликуваат границите меѓу степените, секако ќе направи забуна, која може да се манифестира на различни начини (како озборување, осудување, соблазна или, пак, како пофалба, следење, воодушевување и сл.) кон лица и кон состојби кои тоа не го заслужуваат.

Јасно ли е сега, на пример, зошто толку често се случува светители да бидат осудувани, а лажни пророци да бидат следени. Или, зошто толку многу отсуствува расудувањето, денес, при чисти и јасни знаци за нештата. Или, зошто често се промашува големата слика, а од нејзините мали делови се проектираат големи лаги. Односно, зошто на луѓето повеќе им омиле темнината... (види: Јован 3, 19).

Исто така, знаете дека, преминот од противприроден во природен начин на живот се случува само доколку човек стане жив член на Црквата – Воскреснатото Тело Христово (тоа е првиот услов), и доколку влезе во целосрдечно послушание, односно под духовно раководство на духовен отец (тоа е вториот услов). Значи, и послушанието е conditio sine qua non – услов без кој не се може. Подвигот на послушание кон духовен отец трае сѐ додека не се достигне степенот на просветлување на умот – со дарот на умно-срдечната молитва, не и потоа.

 Општопознато е дека, од различни причини – најчесто субјективни, вториот неопходен услов (послушанието) од духовниот православен живот, малкумина го исполнуваат; затоа – да не должам, ситуацијата е таква каква што е: прво, голем број христијани се наоѓаат во религиозна невроза, некои од верните и многумина од свештенството се наоѓаат во религиозно растројство на личноста (религиозна социопатија или психопатија), а за жал, некои од нив и во религиозна психоза (демонизираност). Во овие последните спаѓаат оние што, на пример, во време на подмолен прогон на христијанството, без некои сериозни канонски причини, не признаваат цела Помесна жива Црква, а што е најстрашно – ниту ги интересира решавањето на нејзиното прашање. А за одличен пример на социопатија би ги истакнал оние што шират апокалиптични вести, со кои, пак, ги плашат оние што се наоѓаат во религиозна невроза – како Апокалипсата да зависи од некој надворешен фактор, а не од нас; оние што јавно осудуваат и навредуваат личности, наместо, доколку имаат некој духовен основ (просветлување на умот), да критикуваат гревовни состојби и дела; како и оние кои не сочувствуваат со страдањата на своите ближни и не им помагаат. Има и многу други несоодветни однесувања за показ...

Работите не се црно-бели, како што веќе напоменав, но ги објаснувам школски и накратко. На пример, постои и една посебна и многубројна категорија христијани кои, иако се наоѓаат во религиозна невроза, со некоја добронамерна идеја се трудат во духовниот подвиг (се исповедаат, постат, се причестуваат, се молат, се покајуваат и плачат), дури достигнуваат и до делумно очистување на енергијата на умот, но поради неисполнување на вториот услов – послушанието, доживотно остануваат во една падни-стани состојба, во едно постојано мачење, без да ги вкусат плодовите од својот труд. Понекогаш Бог и на таквите им дава некои посебни дарови поради посебните позиции и служби во Црквата, и што е најважно – поради самата Црква, но тоа не ја менува нивната состојба на религиозна невроза; и слично... Следствено, никој не треба овие дарови да ги сфати како основ за утеха, оти тоа би било прелест која би го запрела стремежот вистински да се допре до Бог. Инаку, ако некој правилно премине од противприроден во природен начин на живот и зачекори по патот на очистувањето на срцето од страстите, нема како а да не стигне и до просветлување на умот и дарот на умно-срдечната молитва. Господ не е неверен, туку верен, не се кае за Своите дарови, сака да стигнеме до мерата на полната возраст на Христовото совршенство, и волјата Негова е да ни го дарува Царството Небесно (види: Рим. 3, 4; 11, 29; Ефес. 4, 13; Лука 12, 32).

Барањето на светиот апостол Тома да го допре местото на Христовото Тело прободено од копјето, не е ништо друго туку токму тој стремеж вистински да се допре до Бог, односно преку молитвениот опит на благодатна заедница со Бог во срцето – да Го познае Бог, а не само да слуша нечии проповеди за Него. Потоа немало потреба кој било друг да му сведочи за Бог, затоа што Тома самиот ќе стане Негов верен Апостол и сведок, до маченичка смрт. Ова за денешниот христијанин би значело, преку опитот на послушание кон духовниот отец да го оствари преминот кон вториот степен од духовниот развој – просветлување на умот со дарот на умно-срдечната молитва, односно, преку распнување и смрт на паднатата логика (разум) на крстот од послушанието, да достигне до воскресение на умот и гледање на несоздадената Божествена светлина.

Христос Воскресе!

P.S. Драг читателе, сето ова што го напишав нема за цел да навреди некого, туку должен сум да поучам, ако не поради тагата од постоечката ситуација, тогаш барем по службена должност; да не ми биде речено после – дадено ти беше, а не го сподели. Православната психотерапија е цела една наука, подложна на испитување и проверка; забележана од Светите отци на Црквата, со свој предмет на изучување, со свои задачи и цели, со своја методологија и систематизација, со свој јазик, во една Божествена хармонија. Жално е некој да се труди да биде и да се нарекува христијанин, а да не ги знае и разликува барем основните поими на својот подвижнички живот.

P.P.S. Текстот е дел од студија, во серијата научни трудови, за меѓународен конгрес, подготвена под наслов: „Класификација и краток опис на душевните заболувања од аспект на христијанската психотерапија“.

Митрополит Струмички Наум

Извор:

 http://www.mpc.org.mk/MPC/SE/vest.asp?id=7275