Моето размислување за тоа каков треба да биде стилот на проповедта започнува со една теологумена за тоа како би се развивала мисијата на Божјата Црква ако Христос избереше поинаков стил на проповед, бидејќи Христос ја започна Својата мисија на земјата не со проповед со премудри и неразбирливи зборови, туку со дела кои го сведочеа Неговиот збор, словото на Божјото Слово.
Така, првите зборови кои им ги упатил на Своите први ученици, кои пристапиле кон Него и Го прашале: „Учителе каде живееш?“, не биле висока интелектуална и сувопарна теологија. Христос не кажал дека живее предвечно со Бог Отецот во небесното Царство, не кажал дека живее во нетварна Светлина, не кажал дека живее во вечноста и дека ја држи вселената… не кажал, бидејќи ако така пристапел во сосем друг правец би се насочила Неговата мисија и немало да допре до овие први неуки и прости рибари. кои само би останале зачудени после тоа и би го прогласиле за чудак и би се свртеле и заминале. Но, Христос премудро го усогласил стилот на проповедта кон својот прв аудиториум, па така допрела до нив, а преку нив и до нас, па сега се зборува и се живее оваа спасителна наука на Христос низ сите векови. Христос им рекол само: „Дојдете и видете!“ Дојдете и видете, бидејќи тоа сигурно ќе го разберете.
Само да појаснам, за да не бидам од некого погрешно сфатен, дека секако не мислам дека Христос како семоќен Бог не можел да најде друг начин да дојде меѓу нас и да нѐ спаси, но тука зборувам за текот на конкретната мисија на Црквата. Христос како совршен Бог и Човек, Кој ја има целата теологија во Себе, можел да го прилагоди стилот на Својата проповед кон секоја целна група.
И откако учениците и мноштвото народ пристапи кон Христа, Христос со просто слово преку параболи, разбирливи за секој човек, се обрати и мноштво народ преобрати.
И по Своето Вознесение откако ни вети дека нема да нѐ остави сираци, туку дека ќе ни испрати Утешител, на Педесетница Духот на Вистината ги дарува Своите апостоли со дарот на јазици, та така осветени и умудрени излегоа на проповед допирајќи до секој таму присутен човек, бидејќи секој ја слушал проповедта на својот разбирлив јазик и на стил кој лесно допирал до нивните умови и срца. Токму преку разбирливоста на проповедта се случи и првото омасовување на Божјата Црква, се случи нејзиниот роденден.
И тука веќе се загатнува нова тема за јазикот на проповедта. Господ Бог, Света Троица, на тој начин ни покажа дека нема избрани јазици и дека секој човек може да биде плодна почва за во него да никне вистинската вера ако за него е познат и разбирлив јазикот преку кој ја слушнал Христовата наука. Но, за жал, не секој така го разбрал ова. Набрзо се појавиле учења за богоизбрани јазици, за проповед врз основа на јазиците на табличката на која била испишана вината поради која бил распнат Христос. Имено, вината Исус Назареец Цар Јудејски била испишана на три јазици: на хебрејски, бидејќи распнувањето било во Израилот, на грчки како тогашен модерен трговски јазик (нешто како денес англискиот) на кој се разбирале оние кои од разни страни притекнувале кон Ерусалим и латински како јазик на Римската империја која тогаш се протегала на таа територија.
Така се наметнала оваа тријазична ерес во тогашниот христијански свет, оставајќи мноштво народ надвор од Црквата или во најдобар случај сведувајќи го на ниво на пасивен набљудувач, занемарувајќи ги зборовите на светиот апостол Петар дека народот е царското свештенство. Свети Кирил и Методиј
И токму во разбивањето на оваа ерес е големината и важноста на светите Кирил и Методиј. Со храброто исповедање на насушната потреба проповедта и богослужбата да биде и на словенски (за многу народи мајчин и разбирлив јазик) и со создавањето на новата азбука и преводите на богослжбени текстови, со помош на истите се омасови Црквата, и повторно на мноштво народ му се даде таа можност да се почувствува како царско свештенство. Разбивањето на оваа ерес даде таков ефект во христијанскиот свет и може симболично да се каже дека Црквата доби нова Педесетница.
Согледувајќи го ефектот од победата на ставовите на светите солунски браќа и нивната заслуга што Божјата Црква постојано се зголемуваше, со право им се додели епитетот рамноапостолни. Та нели, како што апостолите со проповедта на Педесетница ја наполнија Црквата истото го направија и сесловенските браќа просветители.
Навистина, можеби ќе се најде замерка дека само успеале на постоечките три да придадат уште еден јазик, но не треба да заборавиме дека на тоа треба да се гледа како на принцип за решавање на проблемот секогаш кога ќе се појави потреба од воведување и христијанизација на кој било јазик.
Но, не за секого и секогаш. Ако историски се навратиме ќе видиме дека на нашиве простори неретко повторно и повторно се повампирувала намерата за наметнување на туѓ јазик, па биле палени богослужбени книги, се менувале имињата на фреските на друг јазик. Еден голем грев носат и оние кои не сакале да се вразумат и да отстапат од оваа повампирена ерес, па го втурнале народот од Кукушко во унијата со Ватикан само за да добијат богослужба на свој јазик. Не помал грев и одговорност носат и оние кои од истите причини направиле протестантската литература да биде прва достапна литература до дел од верниот народ, бидејќи им ја печателе на разбирлив јазик, па така дел од нив поверувале во нивното учење, а потоа станале и нивни проповедници на мајчин јазик, па одвраќале луѓе од Православната Црква.
Поучени од сите овие грешки од минатото, треба ли пак да губиме душа или ќе сфатиме дека една од главните задачи на денешната Црква се секако преводите на што поголем број на богослужбена литература за вечерните и утрените богослужби да станат разбирливи за денешниот човек?
За жал, црковнословенскиот јазик е веќе мртов јазик кој веќе не се користи во секојдневната конверзација, па станува неразбирлив за верниот народ, освен за свештенството кое во текот на своето образование го изучува и можеби за некои јазичари, и не допира до обичниот верник кој сака да присуствува на богослужба, но и да ја разбере и да се поучи од неа.
Како Црква последниве две децении слободно можеме да се пофалиме со изданијата како што се Посниот и Цветниот триод, Минеите со богослужби на наши светии или светители кон кои се има развиено посебен култ кај Македонецот. Но и покрај целиот вложен труд и напор, се прашувам како да го разбереме отпорот на поединци за примена на современиот стандарден македонски јазик во богослужбите со образложение дека тоа е профан јазик, односно јазик на кој можат да се кажуваат и вулгарности, па на тој начин јазикот се обезбожува и не е достоен за молење?!
Ако во денешниот јазик има доволно термини за да се преведат текстовите за богослужба, секако не би се согласил со нив и би се посомневал дека нивните размислувања не се многу поразлични од тие на тријазичниците.
И на крај, како Митрополит од дијаспората би сакал да кажам дека нашата обврска не е по секоја цена да го запазиме македонскиот јазик во црквите кога забележуваме дека таа должност која ја имаат родителите кон своите деца веќе не ја запазиле. Не смееме по цена на јазикот да станеме неразбирливи за втората и третата генерација, односно да останеме со јазикот а без нив, туку полека но сигурно да се прилагодуваме кон ситуација и кон нивно придодавање кон Црквата и Христа. Г.
✥ .✥
Пимен, Митрополит Европски
Извор: „Православен Пат“, бр. 31
Извор: http://pravoslavie.mk.
24.05.2017
