Деца, забележувате ли дека прашањата на коишто ќе треба да одговориме на Страшниот суд воопшто не се однесуваат на верата и Црквата на која припаѓаме, туку на конкретните лични дела на милосрдие: дали кога Господ Христос беше гладен Му дадовме да јаде; дали кога Господ беше жеден Му дадовме да пие; дали кога Господ беше странец Го примивме; дали кога Господ беше необлечен Го облековме; дали кога Господ беше болен Го посетивме; дали кога Господ беше во затвор дојдовме при Него... А ако некој Го праша Господ, кога сето тоа се случило? Одговорот барем на нас христијаните ни е многу јасен: вистина ви велам, доколку сте го направиле тоа на еден од тие Мои најмали браќа, на Мене сте Ми го направиле (Мат. 25, 40).

Знаеме и веруваме дека Господ, преку целиот Свој Домострој на спасението, се поистоветува со секој човек, а дури и најповеќе со секој еден страдалник. Затоа секогаш кога ќе му помогнеме на еден од овие најмали Христови браќа што страдаат, Христос Го правиме свој брат. А секој што ќе презре еден од овие најмали Христови браќа, од Христос се одрекува.

Но, нема со вас сега да зборувам за социјалната и за чисто хуманитарната димензија на денешното евангелско четиво. Нема со вас монасите да зборувам за минимумот што секој христијанин којшто живее во светот треба да го исполни со надеж за спасение. Зошто велам минимум? Според светите Отци, од две причини: прва, затоа што, на пример, Господ не бара од христијаните да ги исцелат болните или да ги ослободат заробените, туку да ги посетат и утешат. Што полесно од тоа? И втора: затоа што не го става Господ како критериум за спасение нечинењето на злото, туку чинењето на доброто. Што полесно и од ова?

И пред да им ја препуштиме грижата за возобновување на христијанскиот морален лик на оние што раководат со парохиите во светот, сакам уште еднаш да потсетам на она што велат светите Отци: кога страдајќи правиме добро „не треба да мислиме дека земаме учество во страданијата Христови. Само Божјиот суд може да ги види нашите страданија како учество во истоштението на Единородниот Свој Син. Нашиот пат е да се смируваме... Само Бог може да нè подигне и да нè прослави!“

Но, за ова доста. Ред е, ние овде во манастирот, да зборуваме за аскетско-исихастичкиот аспект на прочитаното. Православното монаштво е пред сѐ и над сѐ исихастичко, а дури потоа, по можност, на свое место и во свое време, и харитативно. Значи, сето ова погоре напишано и објаснето начелно важи најнапред и најповеќе за луѓето што живеат и работат во светот. За монахот, како оној што е мртов за овој свет, начелно важи друго правило. Монахот е должен да Го нахрани, напои, прибере, облече, посети и да Му послужи на Христос во своето срце.

Од аскетско-исихастички аспект, ова што денеска го слушнавме, не можам а да не го поврзам со евангелието во коешто се вели дека „лисиците имаат легла, птиците небески гнезда, а Синот Човечки нема каде глава да приклони“. Местото каде што Синот Човечки нема каде ‘глава да приклони’ е нашето срце заробено и извалкано од страстите. А бидејќи нашиот ум не може да влезе во затвореното срце и да допре до Синот Човечки, Христос престојува таму: осамен, гладен, жеден, странец, необлечен, во затвор... Затоа, за да допреме до Христос и да Му послужиме најнапред треба да го очистиме своето срце од страстите, да го осознаеме ‘местото’ на срцето, да го откриеме влезот на Царството Небесно внатре во себе и со својот ум смирено да застанеме пред Царот на Славата, Кој страда заради нас и наше спасение.

И на крај, како заклучок, ќе кажам: кога од аскетско-исихастички аспект се толкува денешното евангелие, треба да знаеме дека единствениот начин на којшто ние, монасите, треба да Му послужиме на Христос, осамен и напуштен во нашето срце, и единствен начин со кој го оправдуваме својот призив, е подвигот на умносрдечната молитва. Доволно очистеното срце – од страстите што го валкаат и што дотогаш го држат затворено – е единственото место каде што ние монасите се среќаваме со Христос и каде што само Нему Му служиме. Друго место и друг начин не постои за оние што се мртви за светот.

Деца, отсекогаш моето внимание, во денешново евангелие, најмногу го привлекувале зборовите: Господи, кога Те видовме гладен и Те нахранивме, или жеден и Те напоивме? Кога Те видовме странец и Те прибравме, или необлечен и Те облековме? Кога Те видовме болен, или во затвор, и Те посетивме? 

Од една страна, се восхитував на смирението на оние што застанаа од десно на Господ, а од друга страна се чудев на лудоста и на дрскоста, пројавена преку самооправдувањето и окривувањето, и тоа на Господ, на оние што се најдоа на левата страна. Ова е само уште еден пример дека самооправдувањето секогаш оди заедно со префрлување на вината на другиот (па макар тоа бил директно и Господ) и со отпаѓање од Бог.

Да се вратиме на однесувањето на оние што Господ ги оправда. Интересно е и полезно да знаете што значат зборовите „Господи, кога Те видовме...“ на оние што Страшниот суд ги затекнува на секој од степените на духовниот развој, поодделно:

Оние што Страшниот суд ги затекна на степенот на очистување на срцето од страстите ги велат гореспоменатите зборови затоа што и покрај подвигот да ги  исполнат Христовите заповеди во пракса, живеејќи во грижите на светот, не Го видоа Господ во своето срце преку дарот на умносрдечната молитва.

Оние што Страшниот суд ги затекна на степенот на просветлување на умот ги велат гореспоменатите зборови затоа што и покрај подвигот на умносрдечната молитва и на љубовта кон непријателите, најчесто заради пастирски обврски во светот, не Го видоа Господ во своето срце и надвор околу себе преку дарот на гледање на несоздадената светлина.

Оние што Страшниот суд ги затекна на степенот на обожение ги велат гореспоменатите зборови затоа што и покрај подвигот на непрестајната молитва и на плачот за целиот свет, заради злоупотреба на слободата од страна на оние што сами себе се ставија на левата страна, не Го видоа Господ и во нив. Господи помилуј...!

Со еден збор, сите оние што во текот на целиот свој живот се смируваа, што друго знаат освен и пред Христос на Страшниот суд да се смират.

Интересно е и полезно да знаете и што значат зборовите „Господи, кога Те видовме...“ на оние што Страшниот суд ги затекнува во грев и пад.

За да сфатите полесно, прво сакам да ве потсетам на Адамовиот пад. Како што сите знаеме, откако Адам и Ева каснуваат од забранетиот плод, остануваат одголени од Божјата благодат и ја нарушуваат заедницата со Бог. Но, кога Бог ги прашува дали јаделе од забранетиот плод, наместо да се покајат Адам покажува голема гордост самооправдувајќи се и обвинувајќи ги за својот пад пред сè Бог (жената која ми ја даде Ти), а потоа и Ева (таа ми даде од плодот на дрвото и јас јадев). И Ева одговара гордо, самооправдувајќи се: змијата ме измами и јас јадев. Светите Отци велат дека само еден од нив двајцата да побарал прошка, и двајцата немало да бидат избркани од рајот, со сите последици што сите ние до ден денес ги гледаме и ги трпиме, како наследници на последиците од нивниот пад. Сакам да заклучам дека, со тоа што Бог ги бара нашите Праотци Адам и Ева и стапува во дијалог со нив, не се работи за ништо друго освен што и на двајцата им дал само уште една можност за покајание.

Истиот заклучок сакам да го изведам и за оние што Страшниот суд ги затекнува во грев и пад. Со тоа што Богочовекот Христос воопшто стапува во дијалог со нив, колку и да звучи тоа страшно (одете од Мене, проклети), не се работи за ништо друго освен што Тој на сите им дава само уште една можност за покајание. И наместо да признаат дека ја заслужиле казната и да побараат прошка и милост од Семилостивиот Христос и да се спасат во последен момент, тие се самооправдуваат и Го обвинуваат Господ и на самиот Страшен суд: „Господи, кога Те видовме...“ О, безмерно безумие!? О, демонско непокајание!?

Со еден збор, сите оние што во текот на целиот свој живот се самооправдуваа и ги обвинуваа другите што друго знаат освен и пред Христос на Страшниот суд истото тоа да го повторат.

Остануваме неми пред Твојата љубов и долготрпеливост Христе, Боже наш... Кој сакаш сите да се спасат...  

Но време е да се приземјиме малку со уште две практични поуки кои произлегуваат од толкувањето на денешното евангелие.

Доколку не сте го направиле тоа на еден од овие најмали браќа, Мене не сте Ми го направиле. Ајде сега да ги погледнеме овие зборови и од аспект на љубовта спрема непријателите и да се потсетиме на нешто што и порано сме го чуле... Имено, кога ние се трудиме аскетски да ги љубиме оние што нас нè мразат и кога се трудиме да не им враќаме со зло на злото што ни го прават, тогаш на таквите им оставаме простор за покајание. Само Господ знае кога ќе им истече времето за покајание, но исто така и нема да дозволи тие бесконечно да ни причинуваат зло. Нашиот подвиг не треба да е втемелен врз нашето очекување да им помине времето за покајание и да им се случи некое зло, туку врз надежта дека тие навистина ќе се покајат и ќе се спасат.

Кога, пак, овие зборови ги поврзуваме со делот од Евангелието во којшто се вели „Кој ве прима вас Мене Ме прима, а кој Ме прима Мене, не Мене Ме прима, туку Оној Којшто Ме прати“, тогаш тие се однесуваат на нашиот однос кон оние што Господ ги поставил да управуваат со Црквата, а меѓу другото тие се однесуваат и на односот на оние што живеат во манастир кон нивните настојатели. Што значи дека, ако вие што живеете во манастир не ја примате сестрата или не го примате братот што јас сум ги поставил за старешини, тогаш немате ништо со мене којшто сум ги поставил на тоа место. Ако не ме примате мене, тогаш немате ништо со Христос и со нашиот Отец Небесен.

Инаку, страшен Суд, пред страшниот Суд, е секоја средба со нашиот ближен. Страшен суд, пред страшниот Суд, е секое наше застанување на молитва, особено кога нашиот ум ќе застане пред престолот на нашето срце, пред Господ. Страшен Суд, пред страшниот Суд, е и секоја Света Литургија, како веќе и уште не: спомнувајќи си ја сега оваа спасителна заповед, а и сето она што заради нас стана – крстот, гробот, тридневното воскресение, вознесението на Небесата, седнувањето од десно на Тебе Бог и Отецот како и второто и славно Христово пришествие – Твои дарови од Твоите на Тебе Ти принесуваме за сите и за сѐ...

Митрополит Струмички Наум

(според записот на сестрите)

Посети:{moshits}