Паладиј, Епископ Еленополски

17. МАКАРИЈ, КОЈ НЕ САКАЈЌИ ИЗВРШИЛ УБИСТВО

Едно момче, по име Макариј, кога имал околу осумнае-сет години, го пасел добитокот крај езерото, наречено Марија, и играјќи си со своите врсници не сакајќи убил еден од нив. Не прозборувајќи со никого ниту збор, тој заминал во пустината, и талкал таму во страв од Бога и од луѓето, така што не сетил дека поминал три години во пустината, без покрив над глава-та. А таа земја, пак, е сува, како што им е познато на сите оние кои за неа слушале, или во неа живееле. Потоа Макариј си изградил ќелија и откако проживеал во неа уште дваесет и пет години, се удостоил со благодат, имено да ги победува демоните и да наоѓа сладост во осаменоста. Живеејќи долго со него, јас го запрашав, што мисли за својот грев, за убиството. Тој ми изјави дека тоа убиство е предмет на неговата голема тага и благодарност. "Бидејќи - ми рече - ненамерното убиство стана повод за спасение". И наведувајќи сведоштво од Светото писмо, тој говореше дека Мојсеј не би бил удостоен на Госпо-довото боговидение, и на таквиот голем дар, и пишувањето на светите зборови на Духот, ако не побегнал во гората поради страв од фараонот, заради убиството кое го извршил во Египет. Ова, пак, го кажувам, не за да наведам некого да стори убиство, туку да покажам дека има добродетели кои зависат од околностите, кога човекот пристапува на доброто не според слободното расположение. Бидејќи некои добродетели зависат од слободниот избор, а некои од околностите.

18. АВА НАТАНАИЛ

Меѓу старите и свети монаси имаше еден извонреден Христов подвижник, по име Натанаил. Јас не го најдов жив, бидејќи беше починат петнаесет години пред моето доаѓање на Гората. Но, среќавајќи се со соподвижниците и современи-ците на овој светител, јас често пати се распрашував за добро-детелниот живвт на овој човек. Тие ми ја покажаа и неговата ќелија, во која веќе никој не живее, бидејќи е близу до населе-ното место. Блажениот Натанаил на ова место ја беше изѕи-дал кога монасите беа ретки на ова место. Тие за неговото подвижништво ми ја раскажаа оваа особеност: тој со извон-редна истрајност престојувал во својата ќелија, за да не отста-пи никогаш од својата цел. Ѓаволот, кој сите ги измамува и соблазнува, во почетокот го соблазнил и него опседнувајќи го со духовна досада, натерувајќи го да ја промени ќелијата. Би-дејќи на светителот првата ќелија му изгледала досадна, тој ја напуштил и си изградил друга, поблиска до селото. Откако ја довршил ќелијата и се вселил во неа, по три-четири месеци ноќта му се појавил ѓаволот, како џелат држејќи воловски камшик, имајќи изглед на парталав војник, кој започнал да замавнува со камшикот. Блажениот Натанаил налутувајќи се му рекол: "Кој си ти, што вака правиш во мојот дом?" А ѓаво-лот му одговорил: "Јас сум оној што те извлече од првата ќе-лија, и сега дојдов за да те избркам и од оваа". Кога блаже-ниот Натанаил разбрал дека бил прелажан, веднаш се вратил под поранешниот покрив, и во текот на триесет и седум години, ниту еднаш не го пречекорил прагот, противејќи му се на ѓаволот, кој му прикажувал необични нешта, кои е невоз-можно да се раскажат, само за да го натера да излезе од ќели-јата. Помеѓу другото добромрзителот го употребил и ова лукавство, за да го одврати подвижникот од неговото правило.
Еднаш седуммина свети епископи го посетиле светиот Натанаил, дали по Божја промисла или од дејство на искушите-лот, светителот за малку не го нарушил своето ветување. Кога епископите на крајот од посетата се помолиле, и по молитвата излегле, подвижникот не ги испратил ниту еден чекор, за да не отстапи на добромрзителот. Тогаш ѓаконите на овие епископи му рекле на светителот: "Ти, ава, гордо правиш што не ги испраќаш епископите". А тој им рекол: "Јас ги уважувам моите господа епископи, и целиот клер го ценам, и јас грешниот меѓу сите луѓе сум ништо. Но, според моето ветување, јас сум мртов за сето тоа и за целиот живот. Бидејќи јас имам прикриена цел која Господ ја знае, Господ Кој ги знае тајните на моето срце, поради која јас не ги испратив епископите".
Откако претрпел неуспех во овој обид, ѓаволот зе друг облик на себе. Девет месеци пред Натанаиловото претставу-вање пред Господа, тој се појавил во облик на десетгодишно момче, кое божем водело магаре, натоварено со кошница со леб. И бидејќи доцна во ноќта дошол близу до ќелијата на подвижникот, тој направил како божем да паднало магарето, и детето повикало: "Ава Натанаиле, смилувај ми се и пружи ми ја раката!", А тој, пак, како го слушнал гласот на божем-ното дете, ја отворил вратата на ќелијата и, стоејќи внатре, рекол: "Кој си ти, и што сакаш да ти направам?", Ѓаволот му одговорил: "Јас сум послушникот на тој и тој монах, и носам леб. Кај овој брат, кого го познаваш има вечера на љубовта, и утре, рано во сабота, ќе требаат просфори. Те молам, немој да ме оставаш да ме растргнат хиените". Бидејќи во тоа место имало многу хиени. Блажениот Натанаил стоел во недоумица; сочувството силно се распламтило во него, срцето му се возбудило од милосрдие и, размислувајќи што да направи, си велел во себе: "Јас морам да ја нарушам заповедта (љубовта кон ближниот), или да отстапам од моето правило (неизлегу-вање од ќелијата)". Најпосле, промислувајќи благочестиво, тој си рекол: "Подобро е да не го нарушам своето правило, кое толку години го пазам, за да го посрамам и победам ѓаволот". Потоа, помолувајќи Му се на Господа, подвижникот му рекол на божемното дете: "Слушни ме, дете, или кој и да си, јас верувам и Му служам на Оној што господари над целокупното создание. Ако тебе вистина ти е потребна помош, ќе ти ја пра-ти мојот Бог, и ниту хиените ниту нешто друго ќе ти напакос-тат; а ако си, пак, искушение, и тоа сега ќе ми го открие мојот Бог". Затворајќи ја вратата, подвижникот се вратил во внатрешноста на ќелијата. А ѓаволот, посрамен и со овој пораз, се претворил во виор*, и исчезнал со бучава, налик на бучавата која ја прават дивите магариња кога бегаат.
Такво беше војувањето на блажениот Натанаил; такви беа неговите подвижнички добродетели, и неговата непобед-лива борба со противникот; таков беше и неговиот живот, и крајот на неговиот славен живот.

Издавач:

ЃаконијА

Скопје, 2002

Главен и одговорен уредник: Митрополит Брегалнички г. Агатангел

Преведе: ѓакон Игор Никовски