Утрешниот ден, понеделник, го означува почетокот на Великиот пост во Православната Црква [литургиски, понеделникот – а со тоа и постот започнува на Вечерната претходниот ден, Прочка, односно Неделата на изгонувањето Адамово од Рајот]. Иако за време на Великиот пост луѓето се придржуваат до некои повеќе или помалку строги правила, би рекол дека во тој период од верниците не се бара ништо особено, или ништо што не се бара во преостанатите денови од годината. Ние постиме, се молиме, даваме милостиња, учествуваме на богослужбите, итн. Но, сето ова го правиме почесто и позасилено за време на Великиот Пост. Како подготовка за Пасхата, празникот на празниците, сите овие добродетели нè водат подлабоко во длабочината и сржта на Православната вера. Пост
Денес, на многу христијани аскетизмот им се чини далечен. Малку се христијаните кои постат, а самиот пост е одамна избришан од преданието на претходните генерации. Различните историски околности го претворија христијанскиот живот од начин на живеење во сет на верувања. Затоа и монаштвото на многумина им делува егзотично. А нема ништо егзотично во аскезата. Новиот Завет ги претпоставува постот и сличните дела во животот на еден христијанин. Фарисеите забележале дека Исусовите ученици не постеле. Кога Го запрашале Христа за овој недостиг (нешто што било соблазнително за Јудејците од тоа време), Тој им одговорил:
„Зар можат сватовите да бидат нажалени додека со нив е младоженецот? Но ќе дојдат дни, кога младоженецот ќе се отргне од нив, па тогаш ќе постат.“ (Матеј 9,15)
Деновите во кои „Женихот не е тука“ се деновите во кои ние живееме. Постењето е задолжително. Постењето е дело на постојано покајание – правилниот став на христијанското срце. Покајанието не е единечна акција која се прави откако некој погрешил – покајанието е состојба на срцето, состојба на скрушеност и покајание.
„Срце скрушено и смирено Бог не ќе го презре“ (Псалм 50).
Во голема мера ова е и целта на христијанскиот начин на живеење – да роди покајно срце. Царот Давид е наречен „човек според Божјото срце“, не затоа што во него не се нашол грев (тој бил прељубник и убиец). Тој е „човек според Божјото срце“ затоа што кога се соочувал со својот грев – неговото срце бивало скрушено. Тој не се бранел, и не барал изговор. Св. Павле ни го упатува овој совет:
Браќа, во името на милоста Божја, ве молам подајте ги телата ваши во жртва жива, света и благоугодна на Бога, и тоа ќе биде вашата духовна служба, и не управувајте се според овој век, туку преобразете се преку вашиот обновен ум, за да можете да познавате, која е добрата, угодна и совршена волја Божја. Зашто, преку благодатта, што ми е мене дадена, на секого од вас му кажувам да не мисли повеќе, отколку што треба да мисли; туку мислете скромно според делот на верата, што Бог на секого му ја одмерил“ (Римјани 12,1-3)
Ми се чини дека ниту еден друг цитат не успева да пренесе толку многу аспекти од нашиот великопосен живот (а на тој начин, и од нашиот секојдневен живот). Нашите тела постануваат „жива жртва“. Можам само да се чудам која жртва св. Павле ја имал на ум (во Стариот Завет постоеле најразлични жртви). Или, можеби, Христовата жртва била доминантна икона за него. Но нашите тела, веќе „сораспнати“ со Христа се понудени во она кое св. Павле го нарекува наша „духовна служба“ (λογικην λατρειαν).
Нудењето на нашите тела како жртва преку пост и молитва, само по себе е воздигнување на нивото на духовна служба (преводот „духовна“ е можеби поправилен од „разумна“ или „службата која ни доликува нам како луѓе“). Навистина, тешко е да се пости, да се понудат нашите тела како жива жртва. И тоа е многу повеќе од „еднократна“ жртва: се протега преку сите денови и ноќи од овој велик период.
Понатаму, Св. Павле нè советува да не му угодуваме на светот, туку да бидеме преобразени преку преродувањето на нашиот ум (νοῦς), односно срце. Отец Џон Бер ги опишува страстите како „лажни перцепции“, наши лични погрешни толкувања на телото и неговите природни потреби. И на тој начин, преродувањето на нашите умови е внатрешна промена на перцепцијата на самите себе и нашите желби и потреби, или според зборовите на Св. Иринеј, „вистинско разбирање на нештата такви какви што се, односно, Божји и човечки нешта“.
За мене е мошне важно тоа што Св. Павле го завршува ова кратко советување посочувајќи ни го смирението (како што го прави тоа и во втората глава од Посланието до Филипјаните). Нашиот вистински идентитет и нашите умови се преродуваат токму во прифаќањето на Крстот Христов, во празнењето (унижувањето, смирувањето, κένωσις-от) на себе си пред Бога и пред ближните. Не можеме да гледаме во себе си како би се пронашле вистински. „Оти, оној кој сака да го зачува својот живот, ќе го изгуби“. Попрво, вистински ќе се пронајдеме преку губењето во нашите љубени. Тоа е љубовта која сите нешта ги прави возможни за нас.
Постот, како и сите Евангелски нешта, е чин на љубовта. Тоа е така, затоа што постот е вежбање на жртвувањето на себе си. Одрекувајќи се себе си во така мали нешта (како што е воздржувањето од различна храна и пијалоци), учиме да се одречеме од себе си во многу поголеми нешта, како гордоста и гневот, себељубието и зависта. По Божјата милост таквите напори ни се соградуваат во ликот Христов – Кој Самиот го започна Неговото спасително дело постејќи 40 дни, од љубов кон нас.
Отец Стефан Фримен
Извор: http://pravoslavie.mk.
19.02.2018 лето Господово
