Од вишниот Сион, на Светите градот,
Погледни на нас и испрати ни сладост,
Јоаникие свети, најнежен татко,
Од преслаткиот Христос, нашата радост,
Кого од младини Го возљуби силно,
И возвишен во Него, покажа живот.
Слово на Епископот Антаниски г. Партениј, изговорено на споменот на Преподобен Јоаникиј Ракотински, во Рајчица, недела, 24 јануари 2021 лето Господово
Мили мои, блажен е оној народ, вели светиот цар и пророк Давид, на кого Господ му е Бог и луѓето што Тој ги избрал за наследство Свое (Пс. 33,12), блажен е оној род кој раѓа светии Божји. Да Му благодариме на нашиот Бог што благоизволил и дал обилни духовни дарови и на нашиот народ, та тој да процвета низ историјата со многубројни свети Божји угодници. Почнувајќи од светите сесловенски просветители и учители наши, рамноапостолните Кирил и Методиј, Климент и Наум, Сава, Горазд и Ангелариј, првите свети рожби на Христијанството во словенскиот свет, па сè до денес, недобројни се Светиите Божји, знајни и незнајни, што го красат светителското соѕвездие над македонската земја.
Денес го прославуваме споменот на едно такво незаодно светило, новојавениот преподобен отец наш Јоаникиј Ракотински Чудотворец, имајќи ја честа да имаме со нас дел од неговите чесни и чудотворни мошти, по благословот на Неговото Блаженство, Архиепископот г. Стефан. Животот на овој Светија, како и на сите други, изобилува со бројни христијански добродетели, но сепак, доколку се задлабочиме подлабоко во неговото житие, ќе забележиме една главна одлика на неговата борба, едно богоблагословено средство со коешто не само што се спасил, ами и се осветил и обожил. Тоа е неговото неизмерно трпение. Всушност, сиот негов живот би можел да се сведе на зборовите што Господ Исус Христос им ги кажал на Своите ученици во Евангелието: Со своето трпение ќе ги спасите своите души! (Лука 21,19) Сиот долгогодишен животен пат на Преподобниот, неговиот монашки подвиг, неговата севкупна дејност го прикажуваат како човек на евангелското трпение. Пред сè, живеел во крајно неблагопријатни времиња, во сиромаштија, во сочувствителност со народните страданија; многу искушенија претрпел од иноверните за време на отоманското владеење, а потоа и од антагонизмот на различните црковни јурисдикции, од притисокот и нивните борби за превласт коишто причиниле големи соблазни. Во сето тоа, тој избрал со трпение да Му служи единствено на Христа, а не на земските интереси и надвивања, па дури останала и неговата изрека: „Јас сум православец и не се мешам во вашите борби“.
Најпосле, по долготрајниот подвиг и духовните борби и страданија поминати со трпение, во 1940 година, на 93-годишна возраст, блажениот Старец си заминал од овој свет во бесмртното Царство на нетлената радост, оставајќи го, како некоја свештена скинија, своето чесно тело неразрушено и недопрено од силите на распадливоста скоро половина век, за сведоштво на светоста што ја стекнал преку неговата долготрпеливост. Очевидци раскажуваат дека и децении по неговата смрт, неговото тело било нераспаднато, брадата и косата сè уште му биле цели, а лицето му било толку убаво и свежо, со тен како восок, што се чинело дека не е умрен, ами спие со спокоен сон на праведник. И после смртта Преподобниот сакал да им зборува на луѓето, да им проповеда со своето нетрулежно тело за убавините од животот во Христа, за плодовите на блаженото трпение, за вечниот живот.
Меѓутоа, веројатно не наишол на доволно место во срцата на луѓето од времето на безбожниот комунизам, па затоа најпосле допуштил неговото тело да се распадне, откако, во 1986 година, бил повторно погребан во гроб што наликувал на бетонски ров кој се полнел со вода.
Потем, со возобновувањето на општежителното монаштво кај нас, кога нашиот народ почна да ги принесува најубавите плодови на покајанието, Светителот благоизволи духовно да комуницира, да зборува со истородните негови, со монасите, и да им се објави. Тоа го направи со објавувањето на својата светост на некои монаси и благочестиви свештеници заинтересирани за неговиот живот, со доаѓањето на неговите мошти при монасите, а потоа, кога почнавме подлабоко да истражуваме за неговиот живот – и со откривањето на неговите своерачни автобиографски белешки. Тој, исто така, проговори и преку неколкуте негови современици коишто го затекнале жив и биле очевидци на неговиот свет живот и на бројните чуда што ги правел, а коишто по Божја промисла доживеаја длабока старост, за да ни ги раскажат потребните податоци за неговото житие.
________________________________________
И од сè што се собра за него може слободно да се заклучи дека Свети Јоаникиј, имајќи го блаженото трпение со надеж во Христа како врховен принцип во својот живот, навистина ги стекнал плодовите на Светиот Дух – оние за коишто слушавме пред малку од апостолското четиво: љубов, радост, мир, долготрпеливост, благост, добрина, верност, кротост, воздржливост (Гал. 5,22). Уште, цврстата вера и љубов го направиле Преподобниот непоклатен Христољубец, кој со својот живот ги повторувал и овистинувал Павловите зборови: Кој ќе нè одвои од љубовта кон Христос? Дали неволјата? Или маката? Или прогонот? Или гладот? Или голотијата? Или погибелта? Или мечот? … Зашто сигурно знам дека ни смртта, ни животот, ни ангелите, ни властите, ни сегашноста, ни иднината, ни височината, ни длабочината, ниту, пак, кое било друго создание нема да може да нè оддели од љубовта Божја во Христос Исус, нашиот Господ (Рим. 8,35-39).
Чесните и чудотворни мошти на Свети Јоаникиј Ракотински во Бигорски
За да може да се живее ова, неопходен е подвигот на трпението, како што им пишува Апостолот Јаков на Христијаните: трпението, пак, нека биде совршено дело, за да бидете совршени и целосни, без никаков недостаток (Јаков 1,4). Ваквото трпение создава силна вера, од којашто потоа произлегуваат надежта и врховната добродетел љубовта, којашто е врската на совршенството (Колос. 3,14). Затоа Апостол Павле така и ги степенува најголемите добродетели во Химната на љубовта: А сега остануваат овие три работи: верата, надежта и љубовта; најголема меѓу нив е љубовта, којашто никогаш не пропаѓа (1. Кор. 13:8,13), туку продолжува и во вечноста. Гледате како сè е последично поврзано: доколку човек нема најнапред трпение, тој не ќе може да има ни силна вера, ниту пак, надеж, а камоли љубов. Затоа Спасителот толку многу го истакнува трпението, изедначувајќи го со спасението.
Впрочем, трпението е најголемото нешто и за нас, монасите. Зашто без трпение не може да стане збор за послушание. Без послушание, пак, нема монашки живот, нема совршенство. Денес луѓето во светот честопати го сметаат трпението за слабост, за немоќ, за немање свој карактер. Велат: „Тој молчи, не возвраќа на навредите, на неправдите, не презема ништо за да го одбрани своето достоинство затоа што е слабак, се плаши“. Меѓутоа, воопшто не е така. Напротив, трпението е голема сила и трпеливиот човек е најсилниот човек, затоа што тој успеал да го совлада најголемиот противник – самиот себе, т.е. своето его. Многу полесно е човек да избувне кога ќе има некакво искушение, па да направи некоја непромислена и фатална грешка, отколку да претрпи и да се смири. Мислам дека понекогаш е најтешко да се истрпиме самите себеси.
Свети Јоаникиј Ракотински достигнал совршено трпение: се победил себеси, своето гревовно јас, па затоа можел лесно да ги претрпи сите надворешни искушенија. И не само тоа, туку преку несоздадените Божји енергии, тој станал едно живо евангелие, орган на Светиот Дух, живеалиште на Светата Троица. Станал голем чудотворец и за време на животот и по неговото блажено во Христа упокојување. Чудесен бил самиот негов живот, чудо биле исцеленијата на болестите што ги вршел, чудо биле неговите пророштва што се овистиниле, чудо било неговото нераспадливо тело, чудо е како тој им се откри на монасите во поново време и како повторно беше прославен од земската Црква; чудо е неговото денешно дејствување, преку неговите молитви пред Светата Троица. Во Соборниот храм „Свети Климент Охридски“ во Скопје, каде што денес почива најголемиот дел од моштите на Преподобниот, благочестиви свештеници секојдневно ги запишуваат чудесата што стануваат од тие мошти. И во нашиот манастир досега се случија многу чудеса преку неговите благоухани мошти.
Сепак, мили мои, најголемо чудо е човек да се победи себеси, да биде трпелив, расудлив, благоразумен, зашто само така ќе може да стане причесник на Божјите неосздадени енергии, да ги добие даровите на Светиот Дух и да се обожи. Да ги помниме и секогаш да си ги повторуваме Спасителовите зборови: Со своето трпение ќе ги спасите своите души!
Преподобниот отец наш Јоаникиј Ракотински Чудотворец нека ни помага во тоа и неговите свети молитви нека бидат со сите нас.
«Тропар-на-свети-Јоаникиј» во изведба на хорот на Бигорскиот Манастир
________________________________________
