(Обновено)
Оче Тихон, кажете ни, како настана оваа книга? Како дојдовте на идеја да ја напишете и зошто?
Овие приказни честопати им ги раскажував на моите студенти, пријатели, на браќата во манастирот. Некои од оние на коишто им ги раскажував, ме замолија да ги запишам, и – бидејќи ме бидува за пишување – во одреден момент книгата го доби својот облик, и ми се виде како интересна. Знаете, јас навистина мислам дека секој писател се обраќа, пред сè, на одредени луѓе. И другиот важен, иако, малку себичен аспект, е дека тоа што го пишуваш [треба] и на тебе самиот ти е интересно. Значи, почувствував дека овие два елементи беа присутни. Работата траеше две години. Требаше текстот да го менувам единаесет пати, пред да почувствувам дека е спремен да се предаде на уредниците. Резутатот на сето тоа беше оваа книга.
Искрено, додека ја пишував, свесно си поставив задача на себеси – читателите да ги воведам во еден поинаков свет, населен од свои јунаци, свој простор и свое време. Си велев: „ако го постигнам ова – сè сум постигнал.“
И покрај оваа важна задача, повеќе пати имате кажано дека сте биле изненадени од „неочекуваните успех“ на оваа книга. Како го објаснувате феноменот на оваа книга меѓу пошироката читателска публика?
Тешко е да се процени. Бидејќи овие приказни не се мое творештво (јас само ги прераскажав и посведочив), во случајов се работи за животот што Христос го воспоставил пред две илјади години. Очигледно е дека книгата ја допре стварноста од духовниот живот на многу луѓе, дури и на оние кои се далеку од било каква религиозност и неделни црковни собирања. За мене беше исклучително важно и интересно тоа што голем број луѓе, во оваа книга ја пронајдоа својата судбина. На крајот од краиштата, како што рекол древниот писател Тертулијан: „Душата на секој човек е по природа христијанка“.
Книгава има свој живот: примивме десетици илјади пораки по пошта и преку интернет. На 5 октомври 2012 г. се одржа нејзината промоција [на англиски јазик] во Конгресната библиотека во Вашингтон; на есен ќе биде готов преводот на француски, во Грција излезе од печат второто издание, а книгата на шпански јазик е во подготовка. Во Русија, за една година, книгата е продадена во милион и сто илјади примероци, а како што ми пренесоа стручни лица, има четири милиони преземања на интернет.
Патем, зошто не постои легална копија на интернет?
Не сторивме ништо за да го спречиме слободниот пристап до електронската верзија.
Никогаш не би можела да преземам пиратска верзија од оваа книга. Многу интернет читатели ми имаат кажано дека, откако ја презеле книгата од пиратски сајтови и прочитале неколку поглавја од неа, пошле во книжара и купиле печатена верзија за да ја прочитаат до крај. Мора да призаете дека ова е единствена ваква ситуација за една современа книга.
Да, книгата живее еден сопствен живот, а јас дури и се дистанцирав од нејзината понатамошна судбина. Се случуваа навистина некакви неверојатни работи. Неодамна, отец Матеј Самокхин ми раскажа дека кај него дошла една жена која паднала во толку безизлезна ситуација, што одлучила да изврши самоубиство. Подготвила апчиња, но се двоумела. Нејзиниот поглед паднал врз книгата која неодамна ја добила како подарок: „Несвети а свети“. Во една тава критичка состојба седнала и започнала да чита; ја читала цела вечер, а утредента пошла во црква да се исповеда. Што може да биде поголема награда од ова за еден свештеник, писател, човек? Во ваквите случаеви сфаќате дека вие сте никој и ништо – дека вие сте само инструмент на Божјата промисла; сте направиле нешто што ни самите потполно не
го разбирате… И тогаш, одеднаш, започнувате да работите со многу повеќе сила, отколку што сте можеле да претпоставите.
Еднo сосем природно прашање од вашите читатели: дали ќе има продолжение?
Размислувам за тоа. Во последно време многу патував низ земјата, и најчесто се среќавав со студенти. Тие неретко со мене ги споделуваат нивните животни приказни. Така и дојдов на идеја да напишам втор дел од книгата, и да им понудам на луѓето да ги испратат нивните вистински приказни на нашиот веб сајт, pravoslavie.ru. Најдобрите би ги објавиле за дискусија, и оние, кои читателите би ги избрале за најдобри, ќе бидат објавени во книгата.
За мене, лично, ова е добра идеја – продолжение на книгата – но, за жал, јас едноставно немам време. Јас сум свештеник и манастирски игумен, ректор на богословијата, црковен човек со многубројни рутински обврски. Тоа е причината зошто оваа книга практично никогаш не се пишуваше на биро, туку „на колена“; во автомобил, во авион, на работни патувања, во хотели, во различни земји – од Јапонија до Грција.
Општо кажано, кога веќе ги спомнавте плановите, имав сон да направам филм, а не книга, дури направив и договор со една наша централна телевизија, да снимиме серија од осум епизоди, во која главни ликови би биле двајца луѓе. Едниот – руски светител – архиепископот Лука Воено-Јасенецки – професор, надарен лекар, кој за време на најлошиот прогон на Црква-та, во 1927 година станал свештеник, а подоцна и епископ. Бил [затворен] во логор, од каде бил привремено пуштен на слобода, за да работи како хирург. Живеел подвижнички, и ја примил првата Сталинска награда за книгата за пурулентна хирургија, која ја користеле неколку генерации од советските лекари. Другата личност – Сталин. Тоа се два, потполно раздвоени светови во Русија од тоа време.
Значи, прв пат во животот зедов одмор од еден месец, појдов во Грција, под Атос, и ги напишав сите основни моменти од сценариото, а потоа појдов до Солун; ја оставив торбата со компјутерот во автомобил, влегов во една продавница, и кога се вратив назад, видов дека прозорот од автомобилот е скршен, а торбата со лаптопот украдена.
Така што, за да го остварам овој сон, ќе мора да најдам барем еден месец слободно време.
Доста патувате, доста разговарате со младите. Какви прашања ви поставуваат студентите?
Од нашите разговори станува очигледно со кои важни прашања се соочуваат младите луѓе денес, а тоа значи и челото општество. Главниот проблем, покрај прашањето на верата, се меѓунационалните односи. Друг голем проблем е алкохолизмот, пијанството и наркоманијата. Дали се сеќавате, ние го спасивме народот на Северот, да не се убива себеси со алкохолот? Сега истото прашање треба да му се постави на рускиот народ. Зашто, ако државотворниот руски народ не покаже вистинска поддршка, руските провинции ќе продолжат да се упропастуваат со пиењето. Без лажење ќе кажам дека огромен дел од оваа сложена работа е изработен, но ретко кој знае за тоа. Постопеното усвојување на нови и разумно рестриктивни закони на младите им нуди една поздрава алтернатива.
Постои уште едно прашање, за кое веќе зборувавме: недостатокот на здрава и разумна хуманитарна политика. Нас нè убедуваат дека Западот нема идеологија. Простете, но што е со Холивуд, на пример? Зарем не е тоа идеолошка машина која „гради“ сè во Америка, дури и во сиот свет, во склад со своите одеолошки шаблони?
Вечното прашање – конфликтот меѓу татковци и синови – во нашиот век поприми нови обележја. Користењето на интернет, или компјутер, денес е и корисно, и опасно. Нашите читателки – мајки се загрижени поради зависноста на нивните деца од интернет, компјутерски игри и гаџети, и ви се обраќаат со прашањето што треба да направат, за нивните деца, тинејџери, да се чувствуваат добро, и тоа не само во виртуелниот свет, туку да станат вистински вредни луѓе во реалниот свет. Како да пронајдат рамнотежа?
Воспитувањето на деца е голем и секојдневен креативен процес. Тоа е тешка работа што ги очекува родителите и постојано, мудро внимание над децата. Многупати сум исповедал луѓе на смртна постела. Нивните исповеди не се за тоа дека не заработиле милион долари, дека не изградиле луксузен дом, или дека не биле успешни на работа. Луѓето во своите последни часови жалат што не направиле некое добро, што не ѝ помагале и не ја поддршале својата фамилија, пријатели, дури и случајните минувачи. Друга работа што ги мачи е дека на своите деца им посветувале малку време.
Потполно сум уверен дека родителите не го познаваат животот на своите деца. Сни-мивме филмови против злоупотребата на алкохолот и разговаравме со едни девојки кои учат во одлични училишта. Овие девојки пијат алкохол секојдневно – добро рекламирани енергетски коктели, пиво, и сè друго… Секојдневно! Според руското Одделение за потрошувачи, 30% од сите момчиња и 20% од сите девојки постари од 13 години конзумираат по едно алкохолно пиење дневно, секој ден, а нивните родители не знаат за ова. Знам и дека многу тинејџери на возраст од 13-14 години живеат како возрасни, и додека да наполнат 17 години, веќе имале по неколку „партнери“.
За жал, ваквите појави не се реткост. Но, јас не го знам нивниот точен број. Колкав процент од денешното поколение ќе создаде нормално семејство, кога голем број бракови во денешно време се распаѓаат по две години!? Значи, ако говориме за односот меѓу родители и деца, изгледа дека прво мора да говориме за едно постојано, секојдневно, но исто така и ненаметливо надгледување. Тоа е огромна задача.
Ајде да се вратиме на книгата. Знам дека приходите од нејзината продажба се користат за изградба на црква.
Да, во манастирот имаме црква. Но, таа не може да ги прими сите верници, па многу-мина мораат да стојат и да се молат среде улица, дури и зиме. Сретенскиот манастир се наоѓа на улицата Лубјанка, а знаеме што се случило таму во минатиот век. Ние сакаме да подигнеме црква која ќе биде посветена на руските новомаченици и исповедници во Лубјанка. Осветувањето на оваа црква ја планираме за февруари 2017 година. Сите средства од продажбата на книгата во Русија и странство се наменети за изградбата на овој храм.
Во манастирот имате печатница. Какви книги печатите?
Нашата издавачка куќа, пред сè, објавува религиозни книги. Објавуваме книги за древните подвижници, светите отци, историски, апологетски книги, голем број од класичната литература, како и учебници за нашите високообразовни институции. Овие учебници, исто така, се користат и во световните училишта.
Покрај ова, објавуваме и уметнични книги. Секоја година објавуваме околу 250 до 300 книги. Во суштина, ова е нашето главно послушание и истовремено, главен извор на приходи. Освен тоа, имаме и средно богословско училиште во кое околу 200 ученици учат 6 години, а ние ги издржуваме додека учат. Имаме и дом за деца во кој се наоѓаат 100 воспитаници кои доаѓаат од проблематични и дисфункционални семејства. Им пружаме финансиска поддршка, а со нив работаат професионални наставници и воспитувачи, како и свештеник. За работата на сајтот pravoslavie.ru, исто така, ни се потребни пари. Така што, би рекол дека нашата издавачка куќа ги покрива овие хуманитарни, образовни и финансиски потреби.
Што вие сакате да читате?
Знаете, порано ги „голтав“ книгите. Моите омилени романи од Достоевски ги читав по двапати годишно. Ги сакав и големите дела на Лав Толстој, како и западните класици. И секако, Пушкин… Но, нешто се случи пред триесет години, и речиси престанав да ги читам тие дела, зашто открив еден цел континент со друга литература – св. Јован Лествичник, св. Исак Сирин, св. Јован Златоуст, св. Игнатиј Брјанчанинов, св. Теофан Затворник… Нивните дела се толку грандиозни, што откако ќе се запознаете со нив, не ви е лесно да се вратите на бестселери. Од време на време читам мемоари; не сакам научна фантастика. Да бидам искрен, се чувствувам малку оштетен дека не читам современа книжевност, но што да кажам. Сè се средува со текот на времето. Би требало да читате додека сте млади, и додека имате време – а и цел живот е пред вас.
Ви благодарам на интересниот разговор.
Извор: „Тавор“ бр. 6
Извор: Кумановско-осоговска епархија
